Wyzwania regulacyjne wobec doświadczeń globalnego kryzysu finansowego

Opis książki:

Wstęp Przełom tysiącleci charakteryzuje bezprecedensowa dynamika obrotów finansowych, w tym zwłaszcza tych, z którymi nie wiąże się żaden przepływ towarów czy usług materialnych. Na niespotykaną w historii skalę rozwinął się handel ryzykiem, a instytucje kredytowe coraz mniej przypominają nobliwe instytucje, w których dokonuje się dyskretnych transakcji finansowych. Na masową skalę banki przekształciły się w sieciowe supermarkety wykorzystujące koncepcje marketingowe dla pozyskania klientów i sprzedaży usług. Coraz częściej stają się także wirtualnymi sklepami, w których usługi nabywa się z wykorzystaniem Internetu. Powstanie tzw. around-theworld, around-the-clock rynków finansowych, na których transgraniczne transakcje są przeprowadzane w mgnieniu oka - w cyberprzestrzeni, reprezentuje nie tylko ekonomiczny, ale też cywilizacyjny aspekt globalizacji. W dyskusjach na temat globalnego kryzysu finansowego dominują opinie o konieczności fundamentalnych zmian polityki regulacyjnej nadzorców krajowych, w ramach ugrupowań międzynarodowych, a nawet w skali całego świata, przede wszystkim w odniesieniu do rynków finansowych. Twierdzi się, że fluktuacje czy frykcje (tarcia) związane ze specyfiką rynku prowadzą do nierównowag, które byłyby mniej dolegliwe, gdyby nie radykalizowała ich "zwierzęca natura ", przyczyniająca się do tego, że powstające bańki spekulacyjne, o silnej legendzie - ograniczającej racjonalność inwestorów - nie ulegają likwidacji odpowiednio wcześnie. Konsekwencje kryzysu silnie wpływają nie tylko na radykalne zmiany postaw zwykłych ludzi, ale także - a może nawet głównie - polityków i decydentów. Nie może to pozostawać bez wpływu na status badaczy zajmujących się problematyką finansów, bowiem jak pisał Moises Naim: "Gdy ekonomiści mylą się w teorii, ludzie cierpią w praktyce ". Z perspektywy dyscypliny finanse nawet gorzej, gdyż to do tej grupy specjalistów kierowane są oskarżenia o błędy i niekompetencję, a pod adresem praktyków rynku finansowego nawet o nieroztropność i niepohamowaną chciwość, które doprowadziły do kryzysu. Na tle niedostatków teorii warto rozważyć, czy w triadzie kategorii finansów (pieniądz, ryzyko, czas) nie brakuje czwartego komponentu, jakim są wartości (np. zaufanie niezbędne dla stabilnego funkcjonowania rynków finansowych), czy też zaawansowanej formuły równowagi między kapitałem finansowym a kapitałem społecznym, jako przesłanki efektywnego funkcjonowania pośrednictwa finansowego. W tym m.in. rozwoju nieegoistycznej funkcji doradztwa, szczególnie w odniesieniu do produktów finansowych zabezpieczających egzystencję, szczególnie na etapie życia po aktywności zawodowej. Uwzględniając procesy zagrożeń cywilizacyjnych, rozważać można udział instytucji pośrednictwa finansowego w promowaniu zrównoważonego rozwoju. Dylematem zarówno teoretycznym, jak i praktycznym - w konstruowaniu nowoczesnych instrumentów finansowych (np. instrumenty pochodne, produkty strukturyzowane), jest optymalizacja przynajmniej dwóch celów: maksymalizacji wartości instytucji kredytowej i maksymalizacji zaspokojenia potrzeb klientów, a zwłaszcza gospodarstw domowych. Globalizacja wraz z informatyzacją i wirtualizacją pośrednictwa finansowego generuje problemy błyskawicznej transgranicznej infekcji, migracji odpowiedzialności fiskalnej, a także nadzoru nad instytucjami tego rynku, którym - przynajmniej w części - przydaje się cechę instytucji zaufania publicznego. Doświadczenia obecnego kryzysu, wzmacniane obawą o jego powtórzenie, w warunkach znacznego osłabienia potencjału interwencyjnego rządów, sprzyjają formułowaniu radykalnych rozwiązań regulacyjnych. Pytanie, na które odpowiedź pewnie zostanie sformułowana bardziej ex post niż ex ante, brzmi: czy projektowane regulacje w zakresie pośrednictwa finansowego, a zwłaszcza w odniesieniu do instytucji kredytowych pozwolą zapobiec powtarzaniu się kryzysów finansowych Istotne jest także, czy ujednolicanie rozwiązań, w związku z rozszerzaniem działalności przez instytucje kredytowe poza granice państw narodowych czy ugrupowań gospodarczych (np. UE), odpowiadać będzie specyfice warunków ich działania Ciekawe poznawczo i praktycznie jest także pytanie o to, kto na tym zyska, a kto straci Czy tendencja do uniwersalizacji rozwiązań nie będzie czynnikiem hamującym rozwój w krajach wschodzących (tzw. emerging markets), które w niektórych prognozach zalicza się do najbardziej rozwojowych i zagrażających perspektywicznie niektórym obecnym liderom Debata i odpowiednie przedsięwzięcia w jej rezultacie są niezbędne, a stosunkowo niewielka skala konsekwencji globalnego kryzysu finansowego w Polsce nie może stanowić usprawiedliwienia ani dla jej lekceważenia, ani dla jej odkładania w czasie. Obrady FORUM BANKOWEGO w marcu 2011 r. zbiegną się z intensywnymi pracami, prowadzonymi m.in. w Komisji Europejskiej, nad nowymi regulacjami dotyczącymi sektora bankowego oraz poprzedzą o kilka miesięcy objęcie przez Polskę prezydencji w Unii Europejskiej. Według znanej agendy, to właśnie na polską prezydencję przypadnie podejmowanie najważniejszych rozstrzygnięć dotyczących regulacji ostrożnościowych dla instytucji kredytowych w Unii Europejskiej. Mając to na uwadze, jesienią 2010 r. Prezes Związku Banków Polskich Krzysztof Pietraszkiewicz zwrócił się do środowiska akademickiego z propozycją przygotowania artykułów dotyczących wyzwań regulacyjnych wobec doświadczeń globalnego kryzysu finansowego. Na propozycję odpowiedziały 23 osoby z różnych ośrodków akademickich w Polsce, głównie z uczelni wyższych, zajmujące się zawodowo ekonomią, finansami lub prawem. Po analizie korelacji treści oraz recenzji do publikacji zakwalifikowano 15 artykułów podejmujących różne zagadnienia związane z tematem przewodnim FORUM BANKOWEGO. Niektóre z nich mają charakter bardziej koncepcyjny, inne koncepcyjno-analityczny, są też takie, które charakteryzują nowe propozycje rozwiązań. Te ostatnie zamieszczono w zbiorze głównie ze względu na funkcję informacyjną i zasadność popularyzacji charakteryzowanych regulacji w środowisku teoretyków i praktyków. Oddajemy Czytelnikom zbiór 15 autorskich wypowiedzi w kwestii "Wyzwań regulacyjnych wobec doświadczeń globalnego kryzysu finansowego " z nadzieją, że ich lektura przyczyni się nie tylko do lepszego zrozumienia procesów, których doświadczamy w praktyce i w świecie medialnym, ale także przysłuży się politykom i decydentom w podejmowaniu właściwych decyzji, ograniczających negatywne konsekwencje pierwszego globalnego kryzysu XXI wieku.

Książka "Wyzwania regulacyjne wobec doświadczeń globalnego kryzysu finansowego" - Jan Szambelańczyk (red.) - oprawa miękka - Wydawnictwo Szkoła Główna Handlowa w Warszawie. Książka posiada 263 stron i została wydana w 2011 r.