Organizacja na krawędzi chaosu

Opis książki:

Światowa gospodarka lat dziewięćdziesiątych ulega gwałtownym zmianom. Wielu autorów nie tylko teoretyków zarządzania i ekonomistów, analizuje proces transformacji społeczeństw i gospodarek w kierunku globalnej, postindustrialnej społeczności opartej na wiedzy i informacji. Ponieważ tempo, skala i potencjalne konsekwencje tych zmian są porównywane do procesów rewolucji przemysłowej pierwszej połowy XIX wieku, istotnym jest zrozumienie, co stymuluje te procesy i jakie mają one znaczenie dla teorii i praktyki zarządzania. Pojawia się bowiem coraz silniejsze przekonanie o tym, że wobec skali zmian zachodzących na początku XXI wieku zarówno w gospodarce, technologii jak i w procesach społecznych, konieczne jest stworzenie nowych jakościowo koncepcji ekonomicznych i organizacyjnych, które pozwalałyby na lepsze wyjaśnienie zachodzących procesów i byłyby podstawą praktycznych wskazówek dla kadry zarządzającej. W latach dziewięćdziesiątych stało się oczywiste, że gospodarka światowa przestaje być "federacją" gospodarek narodowych i przekształca się w prawdziwie globalny organizm gospodarczy. Postępująca liberalizacja handlu zagranicznego szybko zwiększała wielkość wymiany międzynarodowej. Gwałtownie rosła wartość światowego eksportu, a kolejne rynki krajowe były i są otwierane dla zagranicznych produktów. Coraz więcej państw decyduje się na deregulację i demonopolizację "strategicznych" sektorów gospodarki, dotychczas chronionych przed zagraniczną konkurencją. Dotyczy to takich sektorów, jak telekomunikacja, produkcja i przesyłanie energii elektrycznej, bankowość i ubezpieczenia. Na proces eliminacji barier celnych i deregulacji rynków nakłada się akumulacja kapitału (szczególnie w Stanach Zjednoczonych), który poszukuje atrakcyjnych miejsc do inwestowania. Międzynarodowe przepływy kapitału wzrosły z ponad 500 miliardów dolarów w 1991 roku do 1,2 biliona dolarów w 1995. Oznacza to, że przedsiębiorstwa na całym świecie mają coraz większy dostęp do różnych źródeł finansowania swojego rozwoju. Coraz więcej przemysłów staje się sektorami nie tylko ponad narodowymi, ale prawdziwie globalnymi. Ocenia się, że ponad 20% światowego PKB jest obecnie generowane przez przemysły globalne, jak wydobycie surowców, produkcja silników lotniczych, półprzewodników i maszyn budowlanych oraz przetwórstwo chemiczno-naftowe. Następne 15% jest generowane przez przemysły, które bardzo szybko ulegają globalizacji. Są to między innymi komputery, elektronika, chemia gospodarcza, farmaceutyki i usługi doradcze. Kolejnym mechanizmem wpływającym na warunki konkurowania jest postępująca informatyzacja gospodarki i społeczeństw. Wielkość światowego rynku technologii informatycznej w 1995 roku była oceniana na ponad 500 miliardów dolarów. W latach 1987-1994 rynek ten rósł średnio dwa razy szybciej niż globalny PKB, ze skalą wzrostu prawie 10% rocznie. Jest to między innymi związane z gwałtownym wzrostem ilości wykorzystywanych komputerów. W Stanach Zjednoczonych w przeciągu siedmiu lat ilość komputerów PC na 100 mieszkańców wzrosła o 100%. Informatyzacja jest związana również z coraz większymi możliwościami szybkiej i sprawnej komunikacji, stymulowanej szybkim rozwojem infrastruktury telekomunikacyjnej. Całkowicie nową jakość w dostępie do informacji i komunikacji oferuje Internet. Dostęp do danych z całego świata i niski koszt użytkowania powodują gwałtowny wzrost liczby użytkowników. W 1998 roku ponad 100 milionów ludzi korzystało z internetu, a szacunki przewidują, że w roku 2005 liczba ta przekroczy 300 milionów. Dzięki temu Internet staje się nie tylko narzędziem do komunikacji i pozyskiwania wiedzy, ale również ważnym kanałem reklamowym i dystrybucyjnym. Prognozy zakładają, że w przeciągu kilku najbliższych lat co najmniej 10% zakupów detalicznych będzie realizowane przez Internet. Już obecnie wartość światowego handlu elektronicznego jest szacowana na prawie 40 miliardów, dolarów. Obserwując gwałtowny rozwój takich przedsięwzięć, jak internetowa księgarnia Amazon.com, przewidywania te wydają się realistyczne. Gospodarka coraz bardziej opiera się na przetwarzaniu informacji: w Stanach Zjednoczonych szacuje się, że obecnie 8 z 10 pracowników zajmuje się usługami i przetwarzaniem informacji, podczas gdy sto lat temu proporcje te były całkowicie odwrócone: 9 z 10 pracowników było zaangażowanych w działalność produkcyjną. Procesy globalizacji i informatyzacji, zachodzące we współczesnej gospodarce, nie wyczerpują całego spektrum zmian. Nie mniej stanowią dobrą ilustrację dla skali przemian i wyzwań, przed jakimi stają przedsiębiorstwa. Procesy te powodują bowiem, że współczesne rynki stają się coraz bardziej złożone, warunki konkurowania zmienne, a podejmowanie decyzji gospodarczych obarczone coraz większym stopniem niepewności. Wzrasta konkurencja na rynkach lokalnych. Jest ona stymulowana już nie tylko przez "znanych", lokalnych konkurentów, ale również przez zagraniczne firmy wchodzące na rynek oraz nowych graczy, którzy dotychczas koncentrowali się na innych branżach. Tak na przykład dzieje się w bankowości detalicznej, gdzie nowymi konkurentami dla ustabilizowanych banków krajowych stają się wielcy detaliści, jak Carrefour we Francji, którzy zaczynają oferować własne produkty bankowe. W branży telekomunikacyjnej, w wyniku postępującej liberalizacji, obok klasycznych dużych narodowych operatorów funkcjonuje wiele nowych firm, które przynoszą nowe rozwiązania i inne spojrzenie na rynek, poważnie zmieniając strukturę całej branży. Coraz większe znaczenie we współczesnej gospodarce odgrywają branże zaawansowane technologicznie, jak elektronika, produkcja komputerów czy oprogramowania. Branże te są zdecydowanie bardziej zmienne od tradycyjnych segmentów jak przemysł wydobywczy, stalowy czy maszynowy. Tempo zmian technologicznych, bardzo szybki wzrost wielkości rynków, różnorodność graczy powodują, że również metody skutecznego konkurowania na tych rynkach muszą stać się inne. Dla wielu przedsiębiorstw skuteczne konkurowanie w tych warunkach oznacza konieczność odejścia do metod działania, które, wypracowane w wyniku wieloletnich doświadczeń, przez lata stanowiły źródło ich sukcesu i powodzenia. Dla większości przedsiębiorstw jest to bardzo trudny proces. O stopniu trudności w dostosowaniu się do tych nowych warunków i zwiększania się poziomu niepewności i zmienności w otoczeniu gospodarczym świadczy fakt, że 143 spośród 500 największych amerykańskich przedsiębiorstw, umieszczonych na liście Fortunę 500 w 1986 roku, nie znalazło się na tej liście pięć lat później. Dla porównania, w pięciokrotnie dłuższym okresie od roku 1955 do 1980, z listy tej wypadło w sumie 238 firm. Zmiany polityczne przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych spowodowały, że również polska gospodarka stała się elementem globalnego organizmu ekonomicznego i społecznego. W przeciągu ostatnich dziesięciu lat byliśmy świadkami zmian zachodzących zarówno na płaszczyźnie politycznej społecznej, jak i ekonomicznej. Polskie przedsiębiorstwa w coraz większym stopniu podlegają tym samym trendom i naciskom, co ich zagraniczni konkurenci. Gwałtownym przemianom ulegają kolejne gałęzie gospodarki - począwszy od rynku produktów konsumpcyjnych, poprzez bankowość, handel detaliczny, do telekomunikacji. I podobnie jak w innych krajach, polskie przedsiębiorstwa stają przed coraz poważniejszym wyzwaniem szybkiego dostosowania się do tych nowych warunków konkurowania. Jedna trzecia przedsiębiorstw, które w 1994 roku znajdowały się na liście 500 największych polskich przedsiębiorstw tygodnika Gazeta Bankowa, nie znalazła się na tej liście w 1998 roku. W przeciągu zaledwie czterech lat ponad 30% firm wypadło z list całkowicie lub połączyło się (albo zostało przejęte) z innymi firmami. Wobec postępującej integracji Polski ze strukturami europejskimi pojawiają się pytania: Czy polskie przedsiębiorstwa są przygotowane do sprostania tym procesom Jeśli nie, to jakie umiejętności i doświadczenia muszą zdobyć, aby być konkurencyjnymi Aby móc na te pytania odpowiedzieć, niezbędnym jest zrozumienie, jakie cechy powinna posiadać współczesna efektywna organizacja gospodarcza. Jakie umiejętności powinna rozwijać, aby móc konkurować w warunkach wzrastającej zmienności i niepewności. Celem tej książki jest wskazanie na kilka takich właśnie cech, których stworzenie może skutecznie wspomóc przedsiębiorstwo w budowie trwałej przewagi konkurencyjnej. Jedną z koncepcji, próbujących określić cechy takiej organizacji jest organizacja na krawędzi chaosu. Opierając się na rozwijających się teoriach dotyczących złożonych systemów samoadaptujących się, proponuje ona budowę organizacji, która zdolna byłaby zarówno do konkurowania w okresie stabilnego rozwoju rynku, jak i w trakcie gwałtownych zmian. Ma to być organizacja, która z jednej strony osiąga wysoką efektywność operacyjną, ale równocześnie zachowuje zdolność do szybkiej transformacji i dostosowania się do zmian. Niniejsza książka jest próbą przybliżenia, czym jest organizacja na krawędzi chaosu, jakie jest jej znaczenie dla konkurencyjności przedsiębiorstwa oraz w jaki sposób można ją zbudować. Rozdział pierwszy jest próbą nowego spojrzenia na mechanizmy kształtujące zachowanie współczesnych rynków oraz wynikających z nich metod konkurowania. W drugim rozdziale określone zostały główne elementy organizacji na krawędzi chaosu. Natomiast w kolejnych czterech rozdziałach zostały bliżej opisane cztery kluczowe elementy tworzące taką organizację: mechanizm konstruktywnej konfrontacji, procesy uczenia się, otwarty system informacyjny oraz odpowiednia kultura organizacyjna.

Książka "Organizacja na krawędzi chaosu" - Piotr Nesterowicz - oprawa miękka - Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu.