Etyka biznesu w perspektywie humanistycznej

Opis książki:

Drugą ważną charakterystyką perspektywy humanistycznej jest szerokie wykorzystanie potencjału etyczno-filozoficznego i możliwości tkwiących w naukach humanistycznych dla rozwiązywania problemów moralnych, jakie niesie współczesna gospodarka. Widoczne jest to, zarówno w przedstawianej problematyce, jak i choćby w cytatach dzieł z zakresu filozofii, etyki, antropologii, czy psychologii.

Potrzeba moralnej orientacji w życiu zawodowym menedżera, finansisty czy stratega gospodarczego nie prowadzi, wedle autorów, do próby przedstawienia jednego, jedynie słusznego rozwiązania problemów moralnych w życiu gospodarczym. Autorzy są od tego jak najdalsi. Przeciwnie, książka ukazuje szeroką gamę różnych poglądów i koncepcji oceny moralnej, dzięki czemu każdy może próbować odnaleźć własne rozwiązanie problemów moralnych zgodne z indywidualnym systemem wartości.

Samo zresztą zapoznanie się z wielością problemów moralnych, jakie rodzi podejmowanie decyzji w życiu gospodarczym i skonfrontowanie ich z możliwościami, które oferuje etyka w ich rozwiązywaniu, stanowi najlepszą drogę odkrycia własnego sposobu doskonalenia moralnego, tak w sferze osobistej, jak i zawodowej. Wagę samodoskonalenia moralnego trudno przecenić. W jego wyniku bowiem nabieramy kompetencji moralnych, służących do profesjonalnego podejmowania decyzji w życiu gospodarczym.

Badania nad moralnymi aspektami działalności gospodarczej i nad etyką biznesu prowadzimy od przeszło pięciu lat w ramach prac statutowych Katedry Filozofii w SGH, a od roku także w ramach międzynarodowej grupy IWBEE, która składa się z badaczy z Niemiec, Austrii, Kanady, USA i Polski. Grupa spotkała się dotychczas w Berlinie, Warszawie (spotkanie w sierpniu 2010 r. zorganizowała Katedra Filozofii SGH) i w Bath. Prace grupy koordynuje prof. Michaela Haase z Berlina (jej tekst, przedstawiający preferowaną przez nią perspektywę kulturocentryczną jest umieszczony w niniejszej publikacji).

W pierwszej części książki, na samym początku, Jacek Ziobrowski przedstawia różnego rodzaju koncepcje słusznego działania w ujęciu najważniejszych stanowisk etycznych. Kategoria słusznego działania zawiera w sobie wskazanie dobrego w sensie moralnym działania, które w tym przypadku wiąże się z zastosowaniem zasad wypracowanych przez etykę. Wielość przedstawionych dyrektyw etycznych zachęca nas do odpowiedzialnego wyboru tych spośród nich, które w danej sytuacji najlepiej prowadzą do dokonania wszechstronnej analizy etycznej.

Zebrane przez Jacka Ziobrowskiego narzędzia analizy etycznej pozwalają na samodzielne dokonywanie rozwiązań problemów moralnych przedstawionych w dalszej części książki. Zatem dzięki zastosowaniu wybranych narzędzi etycznych uzyskamy pewną jasność, co do słusznego działania, ujawnią się nam, jak mówili starożytni Grecy to deonta czyli rzeczy stosowne, właściwe i odpowiednie do podjęcia w danej sytuacji. Określają one właśnie wymogi moralnego działania.

Następnie czytelnicy, na podstawie przedstawionego przez Grzegorza Szulczewskiego, krótkiego z konieczności wprowadzenia, mają możność porównania podejścia do problematyki moralnej życia gospodarczego przez trzy wielkie tradycje uprawiania refleksji etycznej.

Z kolei w drugiej części książki Ewa Chmielecka zwraca uwagę na kształtowanie w procesie edukacji ekonomicznej wartości, na jakich powinien być zbudowany etos wspólnot biznesowych. W przekonaniu autorki, nie tylko informacje i wiedza są potrzebne do właściwego spełniania ról zawodowych w życiu gospodarczym. Niezbędne są również wartości, które kształtują postawy decydujące o tym czy wiedza i umiejętności zawodowe będą dobrze wykorzystane. Dlatego też należy, zdaniem autorki, kultywować wartości profesjonalne.

Wielopoziomowość rozważań etyki biznesu została ukazana przez Grzegorza Szulczewskiego w rozdziale pod tytułem: O potrzebie refleksji etycznej nad gospodarką w czasach współczesnych. Jednocześnie autor ukazuje głębszy sens rozważań etycznych nad życiem gospodarczym w czasach współczesnych charakteryzujących się poszukiwaniem posttradycyjnych reguł postępowania.

Z kolei Paweł Więckowski stara się wykorzystać rozważania z zakresu filozofii społecznej a mianowicie koncepcję umowy społecznej i kontraktu społecznego do pogłębienia problematyki z zakresu etyki biznesu.

W trzeciej części książki, podejmującej zagadnienia szczegółowe z zakresu etyki życia gospodarczego, Ewa Chmielecka przedstawia problem misyjnego charakteru szkolnictwa wyższego w sytuacji częściowej jego komercjalizacji. W zachowaniu właściwego etosu akademickiego pomocną jest, jak wskazuje autorka, dobrze zaprojektowana i funkcjonująca infrastruktura etyczna. W kolejnym rozdziale, autorka zajmuje się kwestią przyjmowania postawy odpowiedzialnego działania, przez ?czwartą władzę" jaką stanowią media.

Następnie, w rozdziale pod tytułem: Humanistyczne inspiracje tworzenia kultury proetycznej w przedsiębiorstwie, Grzegorz Szulczewski ukazuje na przykładzie tworzenia amerykańskiej kultury biznesu, jak można w oparciu o rezultaty refleksji moralnej tworzyć podstawy etycznego zarządzania firmą. Natomiast dzięki rozdziałowi tegoż autora, pod tytułem: Odpowiedzialność w ujęciu etyki i etyki gospodarczej, mamy możliwość zapoznania się z dziejami kształtowania pojęcia odpowiedzialności, jak i zastosowania tego pojęcia do rozwinięcia współczesnej problematyki z zakresu etyki życia gospodarczego.

Paweł Więckowski zgodnie z założeniami przedstawionymi na początku książki - w rozdziale Biznes, etyka i etyka umowy społecznej - dotyczącymi poszerzenia badań z zakresu etyki gospodarczej, w rozdziale Znaczenie badań nad szczęściem dla etyki biznesu, przedstawia najnowsze badania z zakresu psychologii społecznej wykorzystujące hedonistyczne pojęcie szczęścia do badań nad gospodarką.

W celu lepszego zrozumienia treści książki ważne jest na początku uściślenie terminologiczne dotyczące sformułowań: etyka życia gospodarczego, etyka gospodarcza i etyka biznesu. Etyka życia gospodarczego to termin o najbardziej ogólnym znaczeniu. Dotyczy bowiem wszelkiej refleksji nad problemami moralnymi ujawniającymi się w życiu gospodarczym. Natomiast pojęcie etyki gospodarczej jest w tej książce związane z ujęciem problematyki moralnej w życiu gospodarczym, w kontekście zagadnień religijnych i filozoficzno-społecznych cechujących tradycję chrześcijańską i niemiecką. Co do sformułowania ?etyka biznesu" to ma ono kilka znaczeń. Historycznie jest ono kalką angielskiego Business Ethics i w tym sensie wiąże się z anglosaskim, pragmatycznym pojmowaniem roli etyki i sprowadzaniem kompleksu zagadnień gospodarczych do pojęcia biznesu. Z drugiej strony wraz z wprowadzeniem w Polsce przedmiotu akademickiego, którego tematem stały się zagadnienia moralne związane z powstaniem gospodarki rynkowej, pojęcie etyka biznesu staje się tożsame z pojęciem etyki życia gospodarczego. Stąd tytuł książki Etyka biznesu w perspektywie humanistycznej.

Wielce różnorodne ujęcia problematyki moralnej w gospodarce i zgoła różne ustalenia terminologiczne, choć mogą ściągać na siebie zarzut bałaganu terminologicznego i braku powiązania merytorycznego ukazują jednak swój sens, gdy odczytamy je jako odrębne spojrzenia na problematykę dokonane jednak z jednej, tytułowej, perspektywy humanistycznej.

Książka "Etyka biznesu w perspektywie humanistycznej" - Grzegorz Sulczewski (red.) - oprawa miękka - Wydawnictwo Szkoła Główna Handlowa w Warszawie. Książka posiada 284 stron i została wydana w 2011 r.