Życie i twórczość E.T.A. Hoffmanna 1776-1822

Opis książki:

Przedmiotem niniejszej monografii jest życie i twórczość Ernesta Teodora Amadeusza Hoffrnanna (1776-1822), czołowego przedstawiciela późnego romantyzmu w Niemczech. Z zawodu był prawnikiem, przede wszystkim jednak - niezwykle utalentowanym artystą: malarzem, muzykiem i pisarzem. Dzięki swym utworom prozatorskim zyskał sławę i popularność we własnym kraju, w Europie i na świecie. Z tego powodu najwięcej uwagi poświęcam omówieniu jego dorobku literackiego, uwzględniając informacje o dziaialności malarskiej i muzycznej autora tylko w stopniu niezbędnym dla zrozumienia jego twórczości literackiej.
Całość otwiera biografia Hoffmanna powiązana z ogólnym przeglądem dorobku artystycznego. W dalszej części monografli szczegółowo naświetlam najważniejsze aspekty utworów literackich pisarza, odwołując się do trzech najważniejszych zbiorów nowel, opowiadań i baśni pt. Obrazki fantastyczne w stylu Callota (Fantasiestuecke in Callots Manier, 1814-1815), Opowieści nocne (Nachtstuecke, 1816-1817) i Bracia Serapiońscy (Die Serapions-Brueder, 1819-1821) oraz do powieści gotyckiej pt. Diable eliksiry (Die Elixiere des Teufels, 1815-1816). W tym celu dokonuję charakterystyki założeń programowych, jakimi kierował się autor w swej twórczości, przedstawiam realizowany przez niego ideał sztuki uniwersalnej i podkreślam szczególną rolę fantastyki. Groteskowo-satyryczną powieść o zyciu artysty pt. Kota Mruczystawa poglądy na życie (Lebens-Ansichten des Katers Murr, 1819-1821) traktuję jako podsumowanie dorobku literackiego Hoffmanna, a rozproszone po różnych czasopismach i almanachach ostatnie utwory - jako cenne uzupełnienie jego dorobku. Na zakończenie zamieszczam informacje o motywach polskich w dziełach pisarza, o recepcji i oddziaływaniu jego utworów w Polsce, Niemczech i niektórych innych krajach. Pracę zamyka wybór literatury.
Za początek rzetelnych badań naukowych nad dorobkiem twórczym autora uznaje się przełom wieku XIX i XX, kiedy to zaczęli publikować rezultaty swych dociekań jego pierwsi wybitni znawcy przedmiotu: Jerzy Ellinger i Hans von Miiller. Kolejny przełom w badaniach hoffmannowskich nastąpił w drugiej połowie XX stulecia m.in. dzięki osiągnięciom Gerharda Allroggena, Friedhelma Auhubera, Eckarta Klefśmanna, Hartmuta Mangolda, Lothara Pikulika, Riidigera Safranskiego, Fryderyka Schnappa, Hartmuta Steineckego i Wulfa Segebrechta.
Nie sposób pominąć też istotnych i ważnych publikacji zawartych w E.T.A. Hoffmann-Jahrbuch (do roku 1991 Mitteilungen der E.T.A. Hoffmann-Gesellschaft), periodyku naukowym E.T.A. Hoff-mann-Gesellschaft (Stowarzyszenie E.T.A. Hof Fmanna) w Bambergu, oraz przypisów i komentarzy do najnowszcgo, pełnego, sześcioto mowego wydania historycznokrytycznego dzieł pisarza pod redakcją Hartmuta Steineckego i Wulfa Segebrechta, które ukazato się w la-tach 1985-2004 nakładem Deutscher Klassiker-Verlag we Frankfurcie nad Menem.
W Polsce literatura naukowa poświęcona Hoffmannowi, o ile nie dotyczy jego związków z naszym krajem, nie jest zbyt obfita. Brako wało dotąd pracy, dotyczącej całoksztahu dorobku literackiego pisarza. Publikując niniejszą monografię, chciałbym wypełnić te lukę.
Na zakończenie kilka uwag technicznych. Większość cytatów zaczerpnąłem z polskich edycji dzieł Hoffmanna, przede wszystkim z pięciotomowego wydania Dzieł wybranycb, które ukazało się na-kładem Czytelnika pod koniec lat pięćdziesiątych i na początku lat sześćdziesiątych XX wieku. Po dziś dzień nie ma obszerniejszego wydania. W wypadku utworów dumaczonych na język polski zacho watem też występującą w nich pisownię imion i nazwisk, nawet jeśli istotnie różni się ona od pisowni niemieckich pierwowzorów. W przypadku gdy brakowało polskich edycji niektórych dzieł Hoffmanna, zmuszony bytem odwołać się do wspomnianego wydania Deutscher Klassiker-Verlag. Jednakże i wtedy niemieckie cytaty przy-toczytem w polskim przekładzie.
Gdańsk w październiku 2005 r.

Książka "Życie i twórczość E.T.A. Hoffmanna 1776-1822" - Marek Jaroszewski - oprawa miękka - Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.