Znak nr 566. Modernizm katolicki
| Dane szczegółowe: | |
| Producent: | ZNAK |
| Oprawa: | miękka |
| Ilość stron: | 160 s. |
| Data: | 2003-01-01 |
Opis książki:
Chrześcijaństwo, niemal od początku swego istnienia, stawia sobie zasadnicze pytania: o stosunek doktryny do doświadczenia wiary i dogmatu do historii. O to, na czym polega możliwość zmiany w Kościele i gdzie leży granica pomiędzy tym, co może zmianom podlegać, a tym, co powinno pozostać niezmienne. Na początku XX wieku pytania te - i oczekiwania, że Kościół katolicki otworzy się na współczesność - przybrały na sile i stały się dla wspólnoty katolików źródłem głębokiego kryzysu. Historycy i teologowie określili go mianem kryzysu modernistycznego. Wtedy, blisko sto lat temu, modernizm spotkał się z gwałtowną reakcją instytucji Kościoła. Ludzi oskarżonych o sympatyzowanie z tą "sumą wszystkich herezji" dotknęły surowe kary kościelne; wielu z nich znalazło się poza (widzialnymi) granicami Kościoła rzymskokatolickiego. Ale "podejrzana" myśl przetrwała i, niczym strumyk, drążyła skałę. Gdy minęło pół wieku, zwołano II Sobór Watykański z jego hasłem: aggiornamento, a teologia musiała głęboko przemyśleć - i bardzo często uznać - wiele tez, uważanych kiedyś za modernistyczne i automatycznie odrzuconych. Dlaczego dziś zajmujemy się modernizmem Bo dzieje tamtych pytań i tamtych dramatów dają nam ciągle do myślenia: pomagają zrozumieć Kościół. Zdajemy sobie sprawę, że pojawienie się w nim kolejnych kryzysów jest nieuniknione. Ufamy, że - między innymi dzięki lekcji modernizmu - będą to wyłącznie kryzysy wzrostu, o wiele łagodniej niż tamten przeżywane przez wspólnotę wierzących, zaś żaden "powiew, który zrodziły marzenia o naprawie Kościoła i o jego apostolstwie w świecie, nie przejdzie bez śladu" (M. Zdziechowski).
Książka "Znak nr 566. Modernizm katolicki" - oprawa miękka - Wydawnictwo ZNAK.
Spis treści:
DIAGNOZY
Czas prowincji, Krzysztof Czyżewski
Chciałbym, aby Polska stała się prowincją. Chciałbym, aby odkrywane w różnych regionach i zakamarkach Polski "nowe prowincje" zwyciężyły w niej ducha prowincjonalizmu.
TEMAT MIESIĄCA
Uwaga o modernizmie, Leszek Kołakowski
Modernizm spotkał się z bezwzględną wrogością. Cały Kościół przez lata zajmował się walką z tą zarazą, ale przez to doznał osłabienia, bo licząca się część inteligencji europejskiej porzuciła go, widząc w tej kampanii, nie bez racji, tryumf reakcji "konstantyńskiej", odwet klerykalnego biurokratyzmu, beznadziejne już próby hodowania semiteokratycznych pretensji.
Modernizm katolicki na tle epoki, Ks. Daniel Olszewski
Od przełomu XIX i XX wieku teologia katolicka przebyła długą drogę dynamicznego rozwoju. Na tej drodze modernizm stanowił jedno z ogniw, świadczące o dramacie poszukiwań. Co więcej, modernizm katolicki nie był czymś przejściowym w historii Kościoła: formułując nowe problemy badawcze, przyczynił się do nowych poszukiwań teologicznych.
Antymodernistyczna kampania, Ks. Jan Kracik
Skłonność do skrajnego dualizmu była pokusą Kościoła od jego początku. Nasiliła się ona po rewolucji francuskiej, której idee spolaryzowały nie tylko europejską scenę polityczną, ale i kościelne myślenie o swoich i wrogach, prawowiernych i nieprawowiernych. Strach przed tymi drugimi tłumiono bojowym zapałem, którego przejawy nie zawsze były zgodne z etycznymi zasadami bronionej wiary.
Przysięga antymodernistyczna, Św. Pius X
Poniżej publikujemy tekst przysięgi antymodernistycznej, ogłoszonej 1 IX 1910 roku. Do jej składania byli zobowiązani klerycy przystępujący do wyższych święceń oraz duchowni obejmujący stanowiska kościelne. Przysięgę tę składano do roku 1967.
Objętość katolicyzmu, Czesław Miłosz
Modernistom chodziło o zastąpienie Boga przebywającego gdzieś wysoko, ponad światem, przez Boga mieszkającego w ludzkim sercu. Nie troszczyli się oni o argumenty logiczne czy pseudologiczne, przy pomocy których księża walczyli w szkołach z teorią ewolucji Darwina. Religia należała według nich do sfery mitu. Nade wszystko jednak mieli żywe odczucie świata jako cierpienia i bólu.
Wspomnienie Stanisława Stommy o Marianie Zdziechowskim
Zdziechowski nie potrafił wytłumaczyć panowania zła i namiętnie przeciwko niemu protestował, niemniej nie spowodowało to jego zerwania z religią. Przeciwnie, ów protest utwierdzał w nim wiarę w Boga.
Wpływ modernizmu na współczesną teologię, Ks. Tadeusz Dzidek
W obliczu tendencji, które czyniły obecność chrześcijaństwa w świecie coraz bardziej problematyczną, pojawiły się w katolicyzmie wysiłki głoszenia treści wiary ludziom owego czasu w sposób bardziej nowoczesny, spójny z nowożytnym poglądem na świat. Z czasem wysiłki te określi się mianem modernizmu.
Krytyczny Rozum przed Wiarą, Ks. Henryk Witczyk
Uprawiana przez wieki teologia wymagała reformy. W dziedzinie egzegezy konieczne były nowe odpowiedzi na pytania o prawdę Biblii, a zwłaszcza o wiarygodny historycznie obraz Jezusa z Nazaretu. Wrażliwy na wymogi krytycznego rozumu Loisy miał odwagę nie tylko te pytania stawiać, ale i udzielać na nie odpowiedzi wykraczających poza koncepcje scholastyczne.
Inspiracje
TEMATY I REFLEKSJE
BIBLIA A ŚWIAT WSPÓŁCZESNY: A Ja wam powiadam..., Anna Świderkówna
Ten, kto pragnie żyć zgodnie z wymaganiami stawianymi w "Kazaniu na górze", nie stara się skupić uwagi innych ludzi na własnej osobie, lecz wszystko, co czyni, czyni po to, by "chwalili oni Ojca naszego, który jest w niebie". Być uczniem Chrystusa to być Jego świadkiem wśród ludzi.
RUBRYKA POD RÓŻĄ: Kwiat opowieści, Małgorzata Łukasiewicz
Książki z książek biorą się z poczucia, że przeczytać książkę to, przynajmniej w wypadku niektórych książek, za mało. Nie wystarczy przeczytać - trzeba coś z tym zrobić. Z tego chyba - no bo z czego? - wzięła się nauka o literaturze, krytyka literacka, praktyka przekładu.
KOŚCIÓŁ - MÓJ DOM: Zrezygnuje?, Janusz Poniewierski
Trzeba wielkiej odwagi, żeby ktoś, kto był niegdyś "supergwiazdą", publicznie pokazał się z laską albo zgodził się ujawnić, że w ogóle nie może już chodzić. Odwaga Jana Pawła jest dziś szczególnie potrzebna jego rówieśnikom i ludziom niepełnosprawnym.
ZDARZENIA - KSIĄŻKI - LUDZIE
Rozum, Oświecenie i absurd zła, Ireneusz Ziemiński
Nieprzenikniona gęstwina wiary, Józef Majewski
Drugie płuco Europy, Jerzy Kłoczowski
Co mówią czeskie drogi?, Wojciech Kudyba
Teologia: uniwersalizm, synteza, miłość, Ks. Jerzy Szymik
W odcieniach brązu i czerwieni, Krzysztof Biedrzycki
Od "formy kapryśnej" do abstrakcji, Grażyna Maszkowska
Smutna Netanja, Janina Katz
SPOŁECZEŃSTWO NIEOBOJĘTNYCH
Tak blisko, tak daleko, Stefan Bratkowski
Rekomendacje
JEDENASTA WIECZOREM 158. Budować Kościół, George Tyrrell, tłum. Michał Romanek
Summary