Znak nr 557. Bóg na wygnaniu?
| Dane szczegółowe: | |
| Producent: | ZNAK |
| Oprawa: | miękka |
| Ilość stron: | 160 s. |
| ISSN: | 0044-488X |
| Data: | 2001-01-02 |
Opis książki:
Uroszczenie nowoczesnego sekularyzmu do stworzenia świata bez Boga, świata, w którym człowiek byłby panem samego siebie, poniosło fiasko. Zadufana w swe demiurgiczne możliwości nowoczesność zastąpiona została przez postmodernistyczną kulturę zniechęcenia. I ta kultura odsłania jednak przed człowiekiem swą pustkę. W sytych społeczeństwach Zachodu stoimy wobec nadchodzącej eksplozji "pragnienia absolutu". Zarazem jednak zinstytucjonalizowane religie historyczne (w szczególności Kościół katolicki) straciły, jak się zdaje, moc duchowego inspirowania człowieka, zamykając się w twierdzy dogmatów i tradycji. W tych warunkach swe religijne pragnienia człowiek Zachodu coraz częściej zaspokaja na "czarnym rynku" pseudomistycyzmów. Z drugiej strony, cywilizację zachodnią - świat bez religii - czeka konfrontacja z innym światem - z ludźmi, którym pozostała już tylko religia i którzy wyznają ją w sposób fanatyczny, nie cofający się przed sięgnięciem - w imię Boga - po przemoc. Tak, w największym skrócie, wygląda diagnoza duchowej sytuacji naszych czasów zaprezentowana przez Chantal Millon-Delsol w głośnym eseju, który wywołał burzliwą dyskusję we Francji. Co w tej diagnozie uznać można za słuszne Czy rzeczywiście stoimy w obliczu nawrotu pragnień religijnych A jeśli tak, to co jest ich źródłem: poczucie skończoności (śmiertelności) czy raczej potrzeba etyczna, tęsknota za dobrem, którego coraz bardziej brak w zlaicyzowanym świecie Z drugiej jednak strony, czy Kościołom chrześcijańskim nie grozi, że przestaną wyrażać pragnienie absolutu i pogrążą się w anachronicznym formalizmie i "bizantynizmie" Jakich reform wymagałyby, aby ponownie nawiązać dialog ze współczesnym człowiekiem Czy idea religii stricte indywidualnej i zdezinstytucjonalizowanej, w której pokłada nadzieję Chantal Millon-Delsol, nie jest wewnętrznie sprzeczna i nie prowadzi do samounicestwienia religii A wreszcie, czy kryzys religii uspołecznionej stuka również do bram polskiego Kościoła czy też na religijnej mapie Europy zachowamy pozycję kraju, który oparł się sekularyzacji Oto pytania, które wraz z naszymi Autorami przedkładamy Czytelnikom do przemyślenia.
Książka "Znak nr 557. Bóg na wygnaniu?" - oprawa miękka - Wydawnictwo ZNAK.
Spis treści:
DIAGNOZY
Kapłan wiosny Kościoła, Stefan Swieżawski
TEMAT MIESIĄCA
Bóg na wygnaniu, Chantal Millon-Delsol, tłum. Dorota Zańko
Istniejące religie, bardzo stare i silnie zakorzenione, przypisują największe znaczenie formom, które piętrzą się ponad samą ich istotą, w efekcie ją przesłaniając. Współczesnemu człowiekowi, który szczerze pragnie przemyśleć zagadki egzystencji, aplikuje się więc luksus dogmatów i tradycji, które choć w obrębie samej religii mają status świętości, jemu wydają się czymś przesadnym. Na przykład to, że Bóg istnieje w trzech osobach, nie jest dla niego istotne, bo on na razie zastanawia się, czym człowiek różni się od zwierzęcia.
Polskie zżymania, Czesław Miłosz
Moje poczucie wyższości mnie niepokoi. Czyżby pojawiło się dlatego, że u nas lepiej? Jeżeli tak, to jestem winien faryzeizmu i mogę być ostrzeżeniem zwłaszcza dla tych polskich księży, którzy pomstują na Zachód pozbawiony wartości.
Quo vadis, Mater Ecclesia?, Mikuláš Lobkowicz, tłum. Grzegorz Sowinski
Każda religia przybiera instytucjonalną postać, ponieważ ma swe rytuały, swe nakazy, swe autorytety. Ci, którzy uznają Absolut i nie chcą niczego więcej, mówią o "Bogu", ale w rzeczywistości mają na myśli jedynie samych siebie.
Co robić z przeszłością religii?, Ewa Bieńkowska Nie jest najlepszą przysługą wyrządzoną człowiekowi dzisiejszemu i wierze religijnej namawianie do odrzucenia niezrozumiałego jakoby "bizantynizmu". Dzięki językowi starych symboli włączamy się w wyższy porządek sensu, uczestniczymy w nim myślowo i uczuciowo, rozumieniem i tęsknotą, budujemy wyobraźnią rzeczywistość duchową. Krytyka religii czy religia krytyki?, Krzysztof Dorosz
Współczesny człowiek powtarza sobie z goryczą, że gdyby chrześcijanie prawdziwie wypełniali przykazania swego Nauczyciela, inaczej wyglądałby nie tylko świat religii, ale cały świat, w którym żyjemy. Zapewne. Tylko dlaczego współczesny człowiek zamiast sam te przykazania wypełniać, zadowala się goryczą?
List do redakcji, Paul Ricoeur tłum. D.Z.
Immanentne antyoświecenie. Chrześcijaństwo a moralność, Charles Taylor tłum. Andrzej Pawelec
Uważam, że moralność nowoczesności - humanistyczna, immanentna - nie tylko nie istniała od zawsze w stanie ukrytym, ale w istocie rzeczy jest wspaniałym i nowym wynalazkiem. Udane wynalazki zawsze stanowią odpowiedź na coś głębokiego w naturze ludzkiej.
Sny nierozumne, Maciej Bielawski
Nie ma religii doskonałej. Kościół był, jest i będzie jedynie niewygodnym wehikułem wiodącym ku Bogu. Teresa z Avili mówiła, że całe życie (choćby i to najbardziej religijne i przeżywane w jak najdoskonalszym systemie religijnym) jest podobne do nieprzespanej nocy spędzonej w jakimś kiepskim zajeździe.
Prawda o Sancho Pansie, Stephan Wackwitz, tłum. Agnieszka Sabor
Mój syn niedawno trafił pod opiekę nowej piastunki. Susanne jest miłą, odpowiedzialną, porządną dziewczyną. Zaraz następnego dnia okazało się, że mój syn przed pójściem spać wdał się z nią w teologiczną dyskusję. "Nie chcę już, aby Susanne się mną opiekowała - powiedział potem. - Susanne nie wierzy w Boga, naprawdę, nawet troszeczkę".
MIDRASZE
Cheruby, Paweł Śpiewak
ZDARZENIA - KSIĄŻKI - LUDZIE
"Ładnie wyglądamy!", Elżbieta Wolicka
Samokrytyka nowoczesności, Małgorzata Kowalska
Myśleć samym sobą, Jan Kiełbasa
Pytania o zmierzchu, Barbara A. Krawcowicz
Metafizyka przekładu, Magda Heydel
"... I o czym mówi się o zmierzchu ...", Roma Kwiecień
W poszukiwaniu historii polskiej sztuki nowoczesnej, Andrzej Szczerski
"Sprawa Schulza", Małgorzata Kitowska-Łysiak
152 NOTY
LISTY DO REDAKCJI
Wszystkie gwiazdy są nasze, Jan Zieliński
KSIĄŻKI NADESŁANE
Summary