Znak nr 549. Ewolucja. Nasze rodowody - inteligencja w poszukiwaniu tożsamości
| Dane szczegółowe: | |
| Producent: | ZNAK |
| Oprawa: | miękka |
| Ilość stron: | 151 s. |
| Data: | 2003-09-01 |
Opis książki:
Inteligencja przez dwieście lat pełniła w Polsce rolę strażnika narodowych tradycji, wyrażała aspiracje wolnościowe, zabiegała o cywilizacyjny postęp warstw niższych, głosiła hasła sprawiedliwości społecznej. Jej etos był etosem służby. Równocześnie jednak pojawienie się tej specyficznej warstwy społecznej było wynikiem splotu nieszczęśliwych okoliczności historycznych: utraty niepodległości i zacofania gospodarczego; nie przypadkiem inteligencja jako grupa społeczna nie pojawiła się w krajach zachodniej Europy. Czy więc dzisiaj, wraz z przywróceniem w Polsce demokracji i wolnego rynku, misja inteligencji dobiegła kresu Czy odwoływanie się do jej etosu nie jest przejawem śmiesznego anachronizmu, pychy lub wręcz chęci podtrzymania patologii, której inteligencja zawdzięcza swe istnienie Czy warstwa ta upodobni się do zachodniej "klasy średniej" czy też w epoce globalnej kultury masowej na nowo spróbuje zdefiniować naszą tożsamość kulturową Spory na te tematy toczyły się przez całą dekadę lat 90. Nie zamierzamy jednak w nie wchodzić. Dla "Znaku" jest rzeczą oczywistą, że etos inteligencki przetrwa - stanowi on bowiem nieusuwalny składnik polskości i zniknąć mógłby tylko wraz z nią. Rzeczywisty problem polega na czym innym: do jakich tradycji polskiej inteligencji powinniśmy się dzisiaj odwoływać, co kontynuować, a czego poniechać Chcemy zastanowić się nad tymi pytaniami, podejmując refleksję nad dziełem "mistrzów", wielkich autorytetów, do których odwołują się rozmaite nurty ideowe i światopoglądowe polskiej inteligencji. Co z ich dorobku zachowało aktualność, czego uczą nas, czytani na nowo, w początkach kolejnego stulecia. Sięgnęliśmy do twórczości autorów, którzy formowali postawy polskiej inteligencji na przełomie XIX i XX wieku czy w czasach II Rzeczypospolitej: Boya, Brzozowskiego, Conrada, Irzykowskiego, Szujskiego i Sienkiewicza. Ale do tematu wracać będziemy w przyszłości, przyglądając się przesłaniu kolejnych myślicieli - aż po mistrzów polskiej inteligencji ostatnich dekad XX stulecia.
Książka "Znak nr 549. Ewolucja. Nasze rodowody - inteligencja w poszukiwaniu tożsamości" - oprawa miękka - Wydawnictwo ZNAK.
Spis treści:
DIAGNOZY
Nowy realizm: odbicie beznadziejności, Agnieszka Kołakowska
Przesłanie Josepha Conrada, Zdzisław Najder
Polski los Conrada-pisarza, los jego utworów wśród polskich czytelników i krytyków, spleciony jest od początku z publicznymi funkcjami literatury pięknej w Polsce oraz z przemianami w moralności polskiego życia zbiorowego. Związany przez ostatni wiek z wielką rolą naszej inteligencji, był dla niej podporą i prorokiem, dzielił jej tryumfy. A teraz stał się (niezasłużenie) ofiarą jej zmierzchu czy kryzysu.
Sienkiewicz nowoczesny, Dariusz Gawin
Inteligent może czerpać przyjemność z lektury - a dzisiaj także z oglądania - Trylogii, jednak musi to być przyjemność, jeśli można się tak wyrazić, pokątnej natury. Publicznie musi klepać jak pacierz "krytyczną" interpretację Sienkiewiczowskiego świata. Spór o Sienkiewicza toczy się w istocie o to, kto w Polsce ma monopol na nowoczesność.
Brzozowski - suwerenność w kulturze, Marek A. Cichocki
Brzozowski zachowuje aktualność dzisiaj nie dzięki szkodliwemu z punktu widzenia walki o niepodległość Polski radykalnemu programowi społecznej rewolucji. Na pierwszy plan wysuwają się kwestia kulturalnej samoistności Polaków jako narodowej wspólnoty oraz szansa na cywilizacyjny postęp i nowoczesność.
Zagadka Boya, Józef Hen
Inteligent może czerpać przyjemność z lektury - a dzisiaj także z oglądania - Trylogii, jednak musi to być przyjemność, jeśli można się tak wyrazić, pokątnej natury. Publicznie musi klepać jak pacierz "krytyczną" interpretację Sienkiewiczowskiego świata. Spór o Sienkiewicza toczy się w istocie o to, kto w Polsce ma monopol na nowoczesność.
Pamflet na Mistrza, Adam Wiedemann
Spójrzmy na krytyków, zajętych "robieniem hałasu" wokół kolejnych bestsellerów, i „przebojów dziesięciolecia” - i przypomnijmy sobie Irzykowskiego z jego koncepcją intelektualisty jako "wyspy atakującej", której cechą byłaby „nadneutralność”", a zadaniem - „poprawianie i krytykowanie wszystkich”".
Józef Szujski, Henryk Marek Słoczyński
Szujskiemu nieustannie towarzyszyło pytanie, jak znaleźć właściwą drogę między sprzecznymi i równie niebezpiecznymi tendencjami: do ugrzęźnięcia w zaprzeszłej tradycji i do bezkrytycznej recepcji powierzchownych mód intelektualnych Zachodu. W czasach odurzenia postępem należało chronić zagrożony wymiar historyczny ludzkiej egzystencji, tworzący barierę przed eksperymentami z materią społeczną. Ale chronić go tak, by nie zamykać się przed dobroczynnymi skutkami tego postępu, nie blokować niezbędnej modernizacji
KRÓLEWSKI PŁASZCZ FRANZA K. (II)
Kafka na nowo odkryty, Krzysztof Dorosz
NIEPEWNOŚĆ OKA
Remanenty, Małgorzata Kitowska-Łysiak
RUBRYKA POD RÓŻĄ Koniec książki, Małgorzata Łukasiewicz
ZDARZENIA - KSIĄŻKI - LUDZIE
Czerń w Jedwabnem, Zdzisław Krasnodębski
Kilka myśli o odpowiedzialności i patriotyzmie, Stefan Wilkanowicz
Obrzeża wielkiej zbrodni, Marcin Kula
Jak Holocaust stał się wielkim mitem, Joanna Petry Mroczkowska
O fascynacji złem, Krzysztof Stachewicz
Zapomniana Niewska, Lechosław Lameński
Dwuwymiarowy projekt Joanny Rajkowskiej, Marcin Lachowski
Panu Janu M.
Twój głos w dyskusji