Znak nr 11(606)/2005. Uniwersytety katolickie do lamusa

Opis książki:

Greckie katholikos i łacińskie universitas tak bliskoznacznie wskazują na "powszechność", że "uniwersytet katolicki" brzmi niemal jak pleonazm. Jeśli zasadniczą misją takich uczelni jest - jak pisze Alasdair Mac Intyre w artykule otwierającym niniejszy numer - nie tylko kształcenie specjalistów w swoich dziedzinach, ale nade wszystko wpisanie ich umiejętności w szerszy horyzont ogólnohumanistycznej wrażliwości, w tym wrażliwości na sprawy wiary i religii, to niemal identyczny cel przyświecał przecież - od samego zarania - średniowiecznym wszechnicom. W czym tkwi zatem ów specyficznie katolicki charakter współczesnych uczelni noszących to miano? Do dyskusji nad znaczeniem, sensem i przyszłością katolickich uniwersytetów, zaprosiliśmy profesorów i wykładowców najważniejszych polskich uczelni katolickich.

W ramach "Diagnoz" tekstem Janiny Ochojskiej pragniemy zwrócić Państwa uwagę na problem niesienia ludziom potrzebującym takiej pomocy, która nie będzie tylko krótkotrwałym, nagłośnionym medialnie porywem serca, ale rozsądnym, dobrze przemyślanym i trwałym wsparciem ofiar katastrof i wojen.

W tym miesiącu otwieramy także rubrykę "Miejsca i osoby dramatu", w której Dorota Zańko oprowadzać nas będzie po obszarach przyrody i ludzkiej duszy, do których - w codziennej krzątaninie - rzadko mamy okazję trafić sami.

Uniwersytet to dziecko katolickiego średniowiecza - bynajmniej nie tak ciemnego, jak je chciała przedstawić oświeceniowa legen- da. Narodził się wskutek przemian kulturowych i społecznych przełomu XII i XIII wieku. Był jednym z elementów kształtujących ducha Europy. U swych początków stanowił rodzaj związku cechowego, a zarazem wspólnotę nauczycieli i studentów, której cel zdecydowanie wykraczał poza samo szkolenie w określonych dziedzinach wiedzy. W ramach universitas magistrorum et scholarium pielęgnowano postawę zgłębiania prawdy ze względu na nią samą. Ważnym elementem edukacji obok lectio - wykładu - pozostawała dyskusja - disputatio. Istotną rolę odgrywała filozofia jako właściwa esencja "sztuk wyzwolonych". Dopiero uzyskanie stopnia magister artium otwierało adeptowi drogę do najważniejszej i najwyżej cenionej katedry teologii. Inspiracja filozoficzno-teologiczna nadawała spójność budowanemu dzięki uczonym badaniom obrazowi świata, jakkolwiek już Albert Wielki i Tomasz z Akwinu widzieli potrzebę pewnej autonomii różnych naukowych dyscyplin.

U początków idei uniwersytetu chodziło - jak przypominał w XIX stuleciu John Henry Newman - o wychowanie do mądrości poprzez studium. Obecnie istnieje pokusa traktowania wyższych uczelni jak swego rodzaju szkół zawodowych. Środowiska uniwersyteckie powinny się przed takimi tendencjami bronić w imię zachowania tożsamości, a uniwersytety katolickie mogą im wskazać drogę powrotu do źródeł.

Książka "Znak nr 11(606)/2005. Uniwersytety katolickie do lamusa" - oprawa miękka - Wydawnictwo ZNAK.