Z sołtysem i wójtem przez wieki. Opowieść o dziejach urzędu sołtysa i wójta w Polsce
Jan Hebda
| Dane szczegółowe: | |
| Wydawca: | Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego |
| Rok wyd.: | 2016 |
| Oprawa: | twarda |
| Ilość stron: | 667 s. |
| Wymiar: | 170x245 mm |
| EAN: | 9788379010875 |
| ISBN: | 978-83-7901-087-5 |
| Data: | 2016-04-08 |
Opis książki:
Nowe spojrzenie na ponadtysiącletnie dzieje wsi leżących w granicach obecnej Polski, niezależnie od zmiennej historycznie przynależności wielu wchodzących dzisiaj w jej skład dzielnic, prezentuje książka Jana Hebdy pt. „Z sołtysem i wójtem przez wieki. Opowieść o dziejach urzędu sołtysa i wójta w Polsce”.
Autor opracowania, adresując go nie tylko do świata sołecko-wójtowskiego, lecz także i ogółu zainteresowanych problemami wsi i chłopów, barwnie i w atrakcyjnej językowo formie, prezentuje frapujące niekiedy spojrzenie na dzieje wsi przez pryzmat sołtysów i wójtów. Książka obejmuje okres od powstania państwa polskiego do czasów najnowszych. W oryginalnej formie przywołuje przeszłość liderów wiejskich społeczności - sołtysów i wójtów. Osiem wieków temu pojawiła się instytucja sołtysa i od tego momentu urząd ten stał się jednym z najbardziej charakterystycznych składników zorganizowanego życia osiadłych społeczności wiejskich. W tym samym czasie na ziemiach dzielnicowej Polski pojawiła się również instytucja wójta, będąca jednak wówczas głównym elementem społeczno-ustrojowej struktury miasta. W ciągu XV w. urząd wójta zaczął przenikać na wieś, by w stuleciu następnym już tylko w tym środowisku się zadomowić. Sołtys od XIII w. i wójt od przełomu XV i XVI w. w powszechnej świadomości utrwalili się jako liderzy wiejskich społeczności.
Autor wykorzystał szeroko literaturę przedmiotu, wydawnictwa źródłowe, monografie i syntezy, artykuły, pamiętniki, prasę itp. Sięgnął również do spisanych przez siebie relacji, własnych wspomnień, a także do literatury pięknej. W kilku przypadkach wykorzystał dorobek filmowców i Archiwum Polskiego Radia. W licznych miejscach wzbogacił tekst ciekawostkami i anegdotkami.
Książka "Z sołtysem i wójtem przez wieki. Opowieść o dziejach urzędu sołtysa i wójta w Polsce" - Jan Hebda - oprawa twarda - Wydawnictwo Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego. Książka posiada 667 stron i została wydana w 2016 r.
Spis treści:
Przedmowa
Wstęp
I. Zanim pojawił się sołtys
II. Sołtys wchodzi na arenę, złoty wiek sołtysa
1. Narodziny urzędu sołtysa i jego rola w życiu wsi
2. Organizacja i codzienne życie mieszkańców wsi sołeckiej
3. Skromne początki samorządu wiejskiego
III. I sołtysi, i wójtowie
1. Przemiany w życiu wsi: od czynszu do folwarku i pańszczyzny
2. Sołtysi i wójtowie we wsi folwarczno-pańszczyźnianej
3. Blaski i cienie samorządu wsi folwarczno-pańszczyźnianej
4. A tu i ówdzie inaczej
5. Bohaterowie i ofiary
6. Pierwsze próby reform, epizod kościuszkowski
IV. Od I rozbioru do kongresu wiedeńskiego
1. Austriackie porządki w Galicji
2. Sytuacja wsi polskiej w państwie pruskim
3. Czasy Księstwa Warszawskiego
V. Od kongresu wiedeńskiego do uwłaszczenia chłopów
1. Procesy regulacyjne na ziemiach polskich w granicach Prus
2. Regulacja w Rzeczypospolitej Krakowskiej
3. Rabacja, Jakub Szela, Wiosna Ludów i uwłaszczenie chłopów w Galicji
4. Królestwo Polskie, czyli ostatni uwłaszczony chłop w Europie
VI. Sołtysi i wójtowie autonomiczno-samorządowej wsi pod zaborami
1. Autonomiczno-samorządowa jednostkowa gmina galicyjska
2. Pruska samorządowa gmina jednostkowa
3. Samorządowa gmina zbiorowa w Królestwie Polskim
VII. Polityczne i społeczno-gospodarcze życie uwłaszczonej wsi polskiej pod zaborami (1848-1914)
1. Polityczna i społeczno-gospodarcza działalność chłopów polskich w Prusach i II Rzeszy
2. Chłopi i wieś w politycznym i społeczno-gospodarczym życiu autonomicznej Galicji oraz konstytucyjnych Austro-Węgier
3. Ruszyło się i Królestwo
VIII. W latach Wielkiej Wojny
IX. Czasy II Rzeczypospolitej
1. Spadek po zaborach i tymczasowe regulacje samorządowego życia wsi
2. Sołtysi i wójtowie w świetle ustawy o ustroju samorządu gminnego z 1933 r.
3. Formy i przejawy politycznej i społeczno-gospodarczej aktywności wsi w II RP
X. Lata wojny i okupacji
1. Ogólna charakterystyka życia wsi polskiej pod okupacją
2. Sołtysi i wójtowie na ziemiach polskich w granicach III Rzeszy
3. Sołtysi i wójtowie w Generalnej Guberni
XI. Od samorządu gminnego do jego stalinowskiej atrapy
1. Lata nadziei, lata rozczarowań
2. Bardzo smutne lata
XII. Chłopi i wieś w postalinowskiej PRL
1. Raz zielone, raz czerwone
2. Powoli w stronę samorządu
XIII. Wraca stare, rodzi i rozwija się nowe
Zakończenie
Wykaz skrótów
Wykaz źródeł i literatury
Indeks nazwisk
Skorowidz miejscowości i nazw etniczno-geograficzno-historycznych