Wymiary głębi człowieka. Seria: Biblioteka Zeszytów Karmelitańskich nr 4

LITERATURA
– Krzysztof Koehler: Czy głębia w literaturze jest (jeszcze) możliwa?

Krzysztof Koehler (1963) - poeta, historyk literatury, eseista, jeden z redaktorów kwartalnika "brulion". Wydał cztery tomy poetyckie: Wiersze (1990), Nieudana pielgrzymka (1993), Partyzant prawdy (1996), Na krańcu długiego pola. Wybór wierszy (1999) oraz Antologię poezji sarmackiej. Słuchaj mnie Sauromatha (2002). Wkrótce ukaże się tom wierszy pt. Trzecia część. Członek Zespołu "Zeszytów Karmelitańskich", jego artykuł ukazał się w numerze 1(22)2003 tegoż kwartalnika. Kraków.

Z dwóch przynajmniej stron sztuka podlega konsumeryzmowi: z jednej strony, jak się zdaje, kiedy traktuje się dzieło jako źródło rozrywki, z drugiej, jeśli przymierza się dzieło do oczekiwań odbiorców. W pierwszym przypadku autor tworzy swoje dzieło w celu takiego czy innego zabawienia swoich odbiorców. W drugim przypadku należałoby chyba mówić o tzw. literaturze mediów. Byłaby to literatura pilnie wsłuchana w potencjalne oczekiwania odbiorców, mówiąc obrazowo, umiejscawiająca się w pobliżu stereotypów żywionych przez środowiska czy opinię publiczną.

 

NAUKI SPOŁECZNE
– Marek A. Cichocki: Głębia a stosunki społeczne. Czy społeczeństwo musi być więzieniem?

Marek A. Cichocki (1966) - doktor nauk humanistycznych, pracownik naukowy UW. Zajmuje się filozofią i teologią polityki oraz historią idei. Wydał: Ciągłość i zmiana (1999), Karl Schmitt. Teologia polityczna i inne pisma - wybór, tłumaczenie, wstęp (2001). Artykuł jego ukaże się w numerze 3(24)2003 "Zeszytów Karmelitańskich". Członek Zespołu "Zeszytów Karmelitańskich". Warszawa.

Chrześcijaństwo przyniosło zasadnicze przewartościowanie szeregu starych, antycznych pojęć. Głównym jego osiągnięciem - w porównaniu z greckim pojmowaniem świata i człowieka - była jednak przede wszystkim nieznana dotąd zdolność do pojęciowego łączenia sfery społecznej, politycznej i boskiej przy jednoczesnym zachowaniu ich swoistych właściwości. W tym sensie można więc uznać, że chrześcijaństwo było w naszej historii próbą nadania życiu społecznemu duchowej głębi.

FILOZOFIA
– Agata Bielik-Robson: Człowiek, istota wybrakowana. Powierzchnia i głębia w antropologii filozoficznej.

Agata Bielik-Robson (1966) - doktor filozofii, pracownik Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Autorka książek: Na drugim brzegu nihilizmu. Filozofia współczesna w poszukiwaniu nowego podmiotu (1997), Inna nowoczesność. Pytania o współczesną formułę duchowości (2000) oraz wielu artykułów z zakresu filozofii kultury i polityki. Członek Zespołu "Zeszytów Karmelitańskich". Warszawa.

Człowiek to istota wybrakowana, której paradoks polega na tym, że jak żadna inna istota potrafi ową wadę obrócić w zaletę, pierwotny brak w potencjalne bogactwo. Klucz do tego szczególnego procesu kompensacji stanowi umiejętność stawania się tym, czym się nie jest - a więc silnego przyswajania obcych wpływów, które dzięki swoistej alchemii wewnętrznej, wkrótce stają się rdzeniem tożsamości Ja.

PSYCHOLOGIA
– Ryszard Stachowski: Carl Gustaw Jung: psychologia głębi czy "psychoteologia"?

Ryszard Stachowski (1937) - psycholog, prof. dr hab., kierownik Zakładu Psychologii Ogólnej i Historii Myśli Psychologicznej w Instytucie Psychologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Autor licznych książek i publikacji, m. in.: Struktura i psychogeneza wielkości psychologicznej (1987), The Mathematical Soul (1992), Historia współczesnej myśli psychologicznej. Od Wundta do czasów najnowszych (2000). Artykuł jego zamieściliśmy w numerze "Zeszytów Karmelitańskich" 1(22)2003. Poznań.

Jung i psychologowie analityczni używają pojęcia "dusza" zamiast pojęcia psychiki szczególnie wtedy, gdy chcą podkreślić ruch w głąb. "Wszystko tkwi w duszy" - powiada Jung - "wszystko znajduje się jak gdyby we wnętrzu człowieka". Czy takie zafascynowanie duszą, której głębie mają być, mroczne, zatęchłe i odrażające, nie jest przypadkiem jakąś chorobliwą perwersją? Jung mówi, że nie jest. Co więcej, jego zdaniem, to zafascynowanie duszą jest "przyciąganiem tak mocnym, że ludzi, którzy mu ulegają, nie odstrasza nawet widok rzeczy wstrętnych.

TEOLOGIA
– ks. Tomasz Węcławski: Obraz Chrystusa w głębi ludzkiego życia

ks. Tomasz Węcławski (1952) - prof. dr hab., wybitny teolog. Prodziekan Wydziału Teologicznego UAM w Poznaniu. Członek Międzynarodowej Komisji Teologicznej. Autor licznych książek i artykułów, m.in.: W teologii chodzi o Ciebie (1995), Wspólny świat religii (1995), Abba wobec Boga Ojca (1999), Wielkie kryzysy tradycji chrześcijańskiej (1999). Jego artykuły ukazały się w numerze 2(19)2002 i 2(23)2003 "Zeszytów Karmelitańskich". Członek Zespołu "Zeszytów Karmelitańskich". Poznań.

Obraz Boga, obraz Chrystusa jest w głębi człowieka: Ja nie jestem sobą tylko sam i tylko dla siebie. Zgoda na to decyduje o odkrywaniu i ujawnianiu obrazu Chrystusa w człowieku. Dzięki temu w spotkaniu z innymi ludźmi, jest także inaczej obecny. W każdym z nich jest obraz Chrystusa - w każdym ten sam i zarazem w każdym inny. To jest podstawa ostatecznego zaufania, z jakim możemy patrzeć na życie każdego człowieka.

– Placyd Ogórek OCD: Mertonowska koncepcja kontemplacji mistycznej

Paweł Placyd Ogórek OCD (1938) - karmelita bosy, prof. dr hab. teologii duchowości, kierownik Katedry Mistyki Chrześcijańskiej na Uniwersytecie Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie. Wieloletni wykładowca teologii moralnej i teologii duchowości. Członek Polskiego Towarzystwa Teologicznego. Autor licznych publikacji, m.in.: Czym jest świętość (1987), Mistyka według Tomasza Mertona (1996), Mistrz Jan Eckhart a święty Jan od Krzyża (1999). Warszawa.

Istnieje ścisły związek kontemplacji mistycznej z życiem modlitwy. "Kontemplacja jest szczytem chrześcijańskiego życia modlitwy". Modlitwa nie jest jakąś odrębną dziedziną, ale funkcją całości życia duchowego. Właściwy dynamizm życia modlitwy prowadzi do takiego etapu życia duchowego, na jakim niektóre osoby w pewnych chwilach dochodzą do zjednoczenia z Bogiem w zupełnie nowy, ponadnaturalny sposób.

DUCHOWOŚĆ KARMELITAŃSKA
– Ciro García OCD: Wnętrze: wymiar głębi człowieka

1. Perspektywa historyczno-antropologiczna
Ciro García OCD (1939) - karmelita bosy, dr teologii dogmatycznej, wykładowca na Wydziale Teologicznym w Burgos. Autor wielu książek i licznych artykułów z dziedziny duchowości Karmelu terezjańskiego: Juan de la Cruz y el misterio del hombre (1990), Santa Teresa de Jesús. Nuevas claves de lectura (1998), Edith Stein. O la búsqueda de la verdad (1998), La mística del Carmelo (2002). Burgos, Hiszpania.

Analiza historyczno-atropologicznego rozwoju idei wnętrza, wykazuje głęboką zbieżność myśli augustiańskiej, terezjańsko-sanjuanistycznej i steiniańskiej. Przy tej zgodności - przekonaniu, że wnętrze reprezentuje wartość fundamentalną - każdy z nich wnosi też swój wkład, poprzez który ubogaca temat, rozważając ów problem w różnych momentach historycznych, ujmując z różnych perspektyw, w dialogu z problemami kultury nowożytnej.

2. Perspektywa teologiczno-duchowa.
Mistyka Karmelu terezjańskiego (św. Teresa od Jezusa, św. Jan od Krzyża, św. Edyta Stein)

Percepcja Bożej obecności jest punktem wyjścia terezjańsko-sanjuanistycznej metody interioryzacji, a może również jednym z jej najbardziej nowatorskich aspektów. Droga poszukiwania Boga u mistyków karmelitańskich rozpoczyna się od uświadomienia sobie Jego miłującej obecności i Jego miłości miłosiernej. Początkiem i fundamentem, na którym opiera się całe możliwe doświadczenie Boga, jest "Jego konstytutywna obecność w głębi rzeczywistości i dająca wszystkiemu początek obecność w centrum osoby ludzkiej".