Wychować dla Kościoła i państwa. Formacja elity duchowieństwa galicyjskiego w Wiedniu 1775-1918

Opis książki:

Kościół katolicki na terenie pierwszego zaboru austriackiego znalazł się w okowach państwowo-kościelnego systemu politycznego zwanego józefiniz-mem, który wówczas przeżywał okres swojego rozkwitu. Istotną rolę w procesie podporządkowania Kościoła absolutnemu i oświeconemu państwu miało odgrywać lojalne duchowieństwo wychowane w duchu józefinizmu, konsekwentnie uzależniane od władz świeckich i upodabniane do urzędników administracji państwowej. Ze względów politycznych władze przywiązywały dużą wagę do kształcenia w Wiedniu wybranych kleryków i młodych księży, którzy po ukończeniu studiów na Uniwersytecie Wiedeńskim mieli stanowić elitę duchowieństwa w poszczególnych krajach wielonarodowego cesarstwa austriackiego. W stolicy monarchii utworzono specjalne seminaria duchowne, w których wychowywali się alumni z różnych diecezji państwa Habsburgów. Działały tam kolejno: Królewskie Greckokatolickie Seminarium Duchowne zwane Barbareum (1775–1784), Wiedeński Konwikt Miejski (1802–1848) i Greckokatolickie Seminarium Centralne (1852–1893). Przez przeszło sto lat (1816–1919) działał założony przez cesarza Franciszka I z inspiracji Jakoba Frinta, wybitnego przedstawiciela restauracji katolickiej w monarchii austriackiej, elitarny Wyższy Instytut Kształcenia Księży Diecezjalnych zwany Augustineum, a później od nazwiska założyciela – Frintaneum. Instytut ten, chociaż powstał bez porozumienia ze Stolicą Apostolską, odegrał szczególną rolę w formacji duchowieństwa w duchu przezwyciężenia józefinizmu.
Wszystkie te instytucje formowały duchowieństwo w ideologii państwowej. Modelowanie religijne, intelektualne i społeczno-polityczne sprawiało, że starannie wyselekcjonowani do tych instytucji alumni i księża po ich ukończeniu pełnili ważne funkcje w strukturach kościelnych Galicji. Autor zidentyfikował 1350 księży diecezji galicyjskich wszystkich trzech obrządków katolickich: łacińskiego, greckiego i ormiańskiego, którzy studiowali w Wiedniu. Ukazał ich w różnych kontekstach czasowych, osobowych, naukowych, obrządkowych, geograficznych, opisał także ich rolę w życiu kościelnym, politycznym i społecznym. Wśród nich było 23 późniejszych biskupów, 170 profesorów i wykładowców uniwersytetów i seminariów duchownych oraz grupa 620 księży zajmujących się duszpasterstwem parafialnym. Dzieło to jest pionierskim w historiografii polskiej nie tylko ze względu na całościowe przebadanie galicyjskich studentów owych instytucji teologicznych w Wiedniu, ale także na ukazanie ich dalszych losów, opisanie roli, jaką pełnili formowani tam księża we wszystkich galicyjskich diecezjach jako uczeni, jako duszpasterze, jako elity społeczno-oświatowe. Tym samym książka wnosi do historii polskiego Kościoła nową kartę ukazującą społeczną i naukową rolę absolwentów wiedeńskich.

Książka "Wychować dla Kościoła i państwa. Formacja elity duchowieństwa galicyjskiego w Wiedniu 1775-1918" - Stanisław L. Piech - oprawa twarda - Wydawnictwo Unum. Książka posiada 476 stron i została wydana w 2009 r.