Więź nr 7/2003. Lipiec

Opis książki:

Od redakcji

Pisane na gorąco

Zbigniew Nosowski
Polskość odzyskana

Najważniejszym owocem referendum wydaje mi się fakt, że - paradoksalnie - debata o Europie i europejskości stała się dla nas czymś więcej niż tylko dyskusją o miejscu Polski w Europie. Dzięki referendum europejskiemu odkryliśmy na nowo wartość polskości. Stwierdziłbym nawet, że nastąpiło wręcz odrodzenie polskości jako wartości. Nawet środowiska, w których po roku 1989 pojęciem narodu się nie posługiwano (bo utożsamiano je z nacjonalizmem), mówiły w roku 2003 o wielkim skarbie własnej tożsamości narodowej, jaki mamy wnieść do Unii Europejskiej.

Jacek Borkowicz
Nad rzekami Babilonu

Polska strefa stabilizacyjna w Iraku - to brzmi ładnie. Zdecydowanie ładniej niż "strefa okupacyjna". A przecież żadne zabiegi językowe nie są w stanie przesłonić prostego faktu, że będziemy okupantami tego kraju. Jeśli już zatem musimy nimi być, bądźmy okupantami solidnymi.

Magdalena Węglewska
Kobiece pytania o męską duchowość

Wolno mi wyrazić oczekiwanie, by mężczyźni świeccy - może szczególnie mężowie oraz ojcowie - zechcieli zająć swoje miejsce wśród osób tworzących duchowość, liturgię i całą teologię, tak, aby ich dotąd milcząca obecność mogła znaleźć swój wyraz w Kościele. Ich refleksja z pewnością pomoże całemu Kościołowi odkryć - że pójdę raz jeszcze za intuicją Papieża - potrzebę nowego maskulinizmu, który nie powtórzy starych słabości i błędów męskości, ale pozwoli na odkrycie geniuszu mężczyzny w Kościele i świecie, pozwoli na odkrycie męskości jako daru, który tak cudownie stworzył Bóg.

Po co mężczyźnie Kościół? - dyskusja

Elżbieta Adamiak: W ostatniej dekadzie wizja kobiety w nauczaniu Kościoła uległa poważnym zmianom, a wizja mężczyzny pozostała w miejscu, Alina Petrowa-Wasilewicz: Współczesna kultura przeprowadza zmasowany atak na mężczyznę. Grzegorz Górny: Małżeństwo to legalna "trójca": mąż, żona i Bóg. Mirosław Pilśniak OP: Mężczyzna realizuje siebie w więzi z kobietą.

Cezary Gawryś
Mężczyzna, Jezus z Nazaretu

W ramach ruchu Światło-Życie prowadzę od pewnego czasu "grupę zaufania" dla chłopców i młodych mężczyzn w wieku 16-19 lat, mających skłonności homoseksualne. Występuje u nich - z różnych przyczyn - deficyt więzi uczuciowej z ojcem, a przez to brak im pozytywnego wzoru mężczyzny, z którym mogliby się w naturalny sposób utożsamić. Z drugiej zaś strony, niemal wszyscy są nadmiernie przywiązani do matki, co utrudnia im, a niekiedy wręcz uniemożliwia osiągnięcie męskiej dojrzałości. Ponieważ ci chłopcy, z którymi pracuję, są jednocześnie na ogół głęboko religijni, staram się stawiać im za wzór samego Jezusa. Ta praktyczna potrzeba skłoniła mnie do spojrzenia na osobę Jezusa z Nazaretu, tak jak jest On ukazany w Ewangeliach, pod kątem psychologicznym, a mianowicie jako na dojrzałego mężczyznę...

Z ojcem za rękę - rozmowa z Robertem "Litzą" Friedrichem

Jako ojciec staram się być może nie twardy, ale konsekwentny. Wychodzi mi to jednak raczej kiepsko. Pierwsze cztery córki sprawiły, że jestem bardziej tatusiem niż ojcem. Potrafią wskoczyć na kolana i tak mnie oczarować, że wymiękam i odpuszczam sobie wszelką konsekwencję. Rafał Lewandowski
Dlaczego kobiety nie mają dostępu do góry Atos?

Jeśli ktoś pyta, dlaczego kobietom wzbroniony jest wstęp na Górę Atos i chciałby rozstrzygać tę kwestię w ramach zdrowego rozsądku oraz równouprawnienia płci, powinien pamiętać, że w tej kwestii stoi za nami przynajmniej dziesięć wieków historii oraz jeszcze dłuższej tradycji, bez zrozumienia której to, co ma zostać zrozumiane, jest mową ślepego do głuchego.

Wojciech Eichelberger
Gdzie się podział mężczyzna

O wiele trudniej jest być mężczyzną dzisiaj niż w przeszłości, ponieważ tradycyjne przepisy na relacje między mężczyznami a kobietami i na usytuowanie mężczyzny w świecie przestają funkcjonować. W rezultacie zagrożeni mężczyźni stają się coraz bardziej konserwatywni, a atakujące kobiety awansują do roli awangardy przemian.

Agnieszka Lisak
Modlitwa *** Kochać to dzielić... *** Panie wycisz mnie *** Starość Rembrandta

Szukając źródeł - ankieta

Kontynuujemy publikację ankiety o źródłach chrześcijańskiej duchowości. Naszych Autorów prosiliśmy o refleksję na temat, dokąd się udają w celu duchowego odrodzenia, uzdrowienia czy pogłębienia. Dlaczego właśnie tam? "Dokąd" - o które pytamy - to może być miejsce, ale również: człowiek, wspólnota, lektura duchowa czy wydarzenie. Pełny tekst ankietowego pytania drukowaliśmy w numerze październikowym.[Red.].

Stefan Wilkanowicz
Kościół "w stanie synodu"

Oczywiście ludzie święci nawracają do Boga innych, ale nie zawsze powoduje to rozwinięcie dojrzałej kultury chrześcijańskiej. Jest więc oczywiste, że potrzebna gruntownej przemiany, inaczej procesy laicyzacyjne będą nie do zatrzymania.

Violetta Reder
Jadwiga w sercu Polski

Królowa Jadwiga, słynąca świętością i urodą w całej Europie jeszcze przed śmiercią, ta, której sława nigdy nie zejdzie z ust ludzkich (Stanisław ze Skarbimierza), pełna życia i bliska życiu, ponadczasowa, utwierdza mnie w przekonaniu, które jest znane chrześcijanom Wschodu: w Kościele jest jedna duchowość - chrześcijańska.

Agnieszka Stapkiewicz
*SMS * Babcia * Nenufary

Joanna Skawińska
Widok z Manhattanu: Utracona cześć New York Timesa

Kilka dni później, podczas burzliwego spotkania dziennikarzy z redaktorem naczelnym i członkami zarządu gazety, Howell Raines w odpowiedzi na zarzuty zbytniego faworyzowania Blaira i przymykania oczu na jego niedociągnięcia i niedotrzymywanie terminów wypowiedział słynne już dzisiaj w całym kraju zdanie: "Powinniście zrozumieć, w jakiej byłem sytuacji jako biały przedstawiciel klasy średniej z Alabamy w stosunku do tego czarnego chłopaka z Wirginii". (...)

Czy Howella Rainesa rzeczywiście nękały wyrzuty sumienia z powodu grzechów jego przodków wobec czarnych niewolników? Wątpię - jeśli już, to raczej dbałość o polityczną poprawność i może obawa, że ów czarny chłopak z Wirginii sam mu przypomni, że jest białym facetem z Południa.

Polemiki

Piotr Chrzanowski
"Soborowa" logika zerwania?

Od tych, którzy tworzą aurę owej radykalnej, rewolucyjnej wręcz zmiany w Kościele, oczekiwałbym uczciwej odpowiedzi: ilu ludzi przyciągnęli do Kościoła? Bo z doświadczenia licznych wspólnot protestanckich - które w aggiornamento wobec "ducha tego świata" zaszły bardzo daleko, a z których wierni uciekają o wiele szybciej niż z Kościoła katolickiego - można wnosić, że niestety przyczyniają się jedynie do umacniania w schizmie tych, którzy poszli za arcybiskupem Lefebvre`m.

Ks. Alfons J. Skowronek
Bogactwo wielości w Kościele

Bez otwarcia się na świat, bez intensywnego zaangażowania się w sieć dialogów Kościół zamknąłby się w getcie nieposzlakowanej katolickości, znalazłby się na marginesie życia społecznego, popadłby w izolację, czyli w końcu - jak to rozumiem - przybrałby postać sekciarską. A przecież właśnie ku takiej otchłani zdawała się dryfować nawa Kościoła przed II Soborem Watykańskim.

Piotr Wojciechowski
Jeden świat, jeden mózg: Nieprzejrzystość źródłem nihilizmu

Literatura nie może ukryć się w przestrzeni teologii - o tym Chwin dobrze wie. Boję się więc, że jego postawa może być usprawiedliwieniem dla nihilizmu właśnie - skoro język i rzeczywistość jednakowo są zaćmione i wieloznaczne, nie męczmy się pytaniami o wartości. Spodziewam się, że Chwin-pisarz za tym zaleceniem Chwina-eseisty nie pójdzie, a efektowny esej to raczej "notatka w marszu" niż ostateczne credo.

Z najnowszej historii Polski

Andrzej Friszke
Polska między Wschodem a Zachodem

Przez trzysta lat - wyjąwszy okres międzywojenny - Polska znajdowała się w rosyjskiej strefie wpływów. Na naszych oczach ten etap dziejów się zakończył. [.] Polska nie będzie mocarstwem porównywalnym z Anglią, Francją czy Niemcami - jej rola musi być skromniejsza, na miarę posiadanego potencjału gospodarczego i militarnego. Może jednak być swego rodzaju ośrodkiem wiązania inicjatyw środkowo- i wschodnioeuropejskich, nadal pełnić rolę adwokata państw, z którymi dawniej tworzyła Rzeczpospolitą, być ośrodkiem stabilizacji promieniującym kulturalnie, dającym przykład sprawności działania instytucji państwowych i społecznych.

Polacy i ich sąsiedzi

Bassam Tibi
Muzułmańscy obywatele Europy

Rozwiązanie problemu niemieckiego szowinizmu powinno także zawierać w sobie znalezienie remedium na muzułmański fundamentalizm. Jest on bowiem nie tylko barierą dla rozwoju euroislamu, ale także szkodzi wizerunkowi islamu wśród niemuzułmanów, sprzyjając konfabulacjom o nowej "erze dżihadu" w Europie. To nawet nie jest kwestia tolerancji fundamentalizmu, lecz alternatywa: albo muzułmanie zislamizują Europę, albo Europa zeuropeizuje islam. Trzecia opcja nie istnieje.

Potępiamy zagładę. List otwarty deputowanych ludowych Ukrainy

My, deputowani ludowi Ukrainy - przedstawiciele różnych frakcji parlamentarnych i sympatycy różnych opcji politycznych, bezwarunkowo potępiamy działania, które doprowadziły 60 lat temu do masowej zagłady polskiej ludności cywilnej na Wołyniu.

Marek Orzechowski
Euronotes

Podczas wyborów parlamentarnych głosuje w Brukseli przeciętnie 1200-1400 osób. Tym razem do urn w Brukseli i w Antwerpii przyszło ponad 6 tysięcy osób. Konsul generalny RP Robert Bryła informował w niedzielę wieczorem Warszawę, że 97 procent z nich opowiedziało się za Polską w Unii Europejskiej.

Kościół w świecie

Zbigniew Nosowski
Berlin z aureolą

Ekumeniczny Kirchentag był przejawem wielkiej żywotności i potencjału tkwiącego w niemieckim chrześcijaństwie. Tego typu wydarzenie w Polsce byłoby niemożliwe nie tylko ze względów finansowych. Przede wszystkim brakuje u nas tradycji społecznego zaangażowania chrześcijan przejawiającego się w Niemczech choćby w istniejących niekiedy nawet od XIX wieku zrzeszeniach zawodowych i stowarzyszeniach.

Wojciech Wieczorek
Nie ma Europy bez ekumenii

Blisko 500 lat minęło od chwili, kiedy Marcin Luter przybił na drzwiach kościoła w Wittenberdze swoje 95 tez w sprawie sprzedaży odpustów (w roku 1517). Był to początek "skandalu" w zachodnim chrześcijaństwie. Epicentrum trzęsienia ziemi znajdowało się w Niemczech. I oto dzisiaj w tymże samym epicentrum wieją zupełnie inne wiatry...

Józef Majewski Kronika religijna

Pejzaż kulturalny

Rafał Węgrzyniak
Lunatyk

Poszczególne przedstawienia są dla Krystiana Lupy fragmentami większej, wciąż narastającej całości. Łączy je ambicja rozpoznania duchowej sytuacji współczesnego człowieka i ukazania podejmowanych przez niego desperackich prób pokonania poczucia zagubienia, okaleczenia czy rozdarcia. W spektaklach Lupy na plan pierwszy wysuwają się postacie poszukiwaczy absolutu w dziedzinie sztuki, nauki, miłości lub religii.

Marzenna Guzowska
Wizje i urzeczywistnienia

Tylman van Gameren dał Warszawie budowle monumentalne i godne, a zarazem dopasowane skalą do krajobrazu i do środowiska kulturowego, do dziś najpiękniejsze obok dzieł okresu stanisławowskiego. Kochamy go za nie, ale patrzymy z perspektywy epoki późniejszej - poprzez klasycyzm właśnie i przez walory potwierdzone w dziejach architektury. Czy one czynią Tylmana dość wyjątkowym artystą, żeby się chlubić jego dokonaniami?

Nad książkami

Antoni Dudek Bilans półwiecza

Andrzej Friszke zajmuje się historią najnowszą Polski od ponad dwudziestu lat, czego owocem jest imponująca liczba książek. Jego synteza półwiecza 1939-1989 - "Polska. Losy państwa i narodu 1939-1989" - jest pracą nie tylko dobrze przemyślaną i dojrzałą, ale również - co wśród polskich historyków wciąż nie jest zbyt częste - znakomicie napisaną.

Anna Szczepan-Wojnarska Intymna prawda

Dlaczego warto dziś czytać wydaną ponownie przez Bibliotekę "Więzi" korespondencję Lieberta? Czytać - a więc nie tylko poddawać chłodnej analizie krytycznoliterackiej, ale rozważać te teksty, smakować je, czerpać z nich natchnienie, by żyć piękniej. "Listy do Agnieszki", określane mianem dziennika czasu dojrzewania, zwierciadła epoki, biografii duchowej - wciąż odkrywają przed czytelnikiem o wiele więcej.

Monika Klaja Usprawiedliwia tylko miłość

Co jest najbardziej chrześcijańskiego w samym chrześcijaństwie? Który element stanowi o jego istocie? - pytanie to, stare jak samo chrześcijaństwo, spędzało i spędza sen z powiek wielu teologom, wśród których szczególne miejsce zajmuje Hans Urs von Balthasar (1905-1988), jeden z najwybitniejszych myślicieli teologii katolickiej (...). Syntezę swojej odpowiedzi Balthasar zawarł w pracy "Wiarygodna jest tylko miłość". Kard. Jean-Marie Lustiger, po przeczytaniu jej w jedną noc, powiedział: Tę książkę trzeba było przeczytać.

Do czytania poleca Tomasz Wiścicki

Jakub Karpiński: "Polska po przejściach"
Jakub Karpiński: "Wykres gorączki. Polska pod rządami komunistycznymi"
Jakub Karpiński: "Trzecia niepodległość. Najnowsza historia Polski"

Julia Hartwig
Miejsce przy oknie: Po co podróżować?

Z pewnością największym przeżyciem artystycznym podczas mojego majowego pobytu w Paryżu była wystawa Nicolasa de Staël, malarza, o którym wiele już przedtem słyszałam, nigdy jednak nie miałam okazji zetknąć się z jego obrazami. (...) Wystawa w Centre Pompidou pozwoliła mi poznać malarza o niezwykłej osobowości duchowej, obdarzonego duchem ryzyka i darem odnajdywania w każdym obrazie nowego siebie, zawsze jednak rozpoznawalnego.

Zmarli

Małgorzata Borkowska OSB
Nasze pytania do Niego: Kto nam odsunie kamień u wejścia do grobu?

Co innego chce wiedzieć miłość, co innego wrogość. I Bóg tak skonstruował świat, że miłość, chociaż bezsilna, w ostatecznym rozrachunku wygrywa; wrogość, chociaż potężna, przegrywa.

Listy do redakcji

Marek Wesołowski Co krytykom się zdaje.
Wiesław Żarczyński Polacy z Okopów
Marian Miszalski "Więź" o "antysemickości"

Książka "Więź nr 7/2003. Lipiec" - oprawa miękka - Wydawnictwo WIĘŹ.