Od redakcji PISANE NA GORĄCO
ZBIGNIEW NOSOWSKI
Europeizacja Europy
Dzięki rozszerzeniu o nowe kraje członkowskie Unia Europejska staje się niewątpliwie bardziej europejska w sensie geograficznym. Dzięki pracom nad nową konstytucją powinna stać się bardziej europejska w sensie kulturowym. TOMASZ WIŚCICKI
Pan Bóg myśli tak jak ja...
Zdaniem toruńskiego redemptorysty, z wiary bezpośrednio wypływa jeden jedyny możliwy katolicki, a w Polsce - zarazem polski program polityczny: program o. Rydzyka. W tej wizji, kto sprzeciwia się Radiu Maryja, sprzeciwia się Bogu samemu i Jego Matce. ROCCO BUTTIGLIONE
Sokrates i Chrystus. Religia i wolność religijna w debacie o konstytucji Unii Europejskiej
Jasne wskazanie na pozytywne znaczenie religii w życiu społeczeństwa nie byłoby uchybieniem wobec zasady laickości. (.) Kwestionując rolę religii, stawiamy zarazem pod znakiem zapytania leżące u podstaw Europy pojmowanie człowieka i społeczeństwa. Co Polacy wniosą do Unii Europejskiej? (ankieta)
Na czym może polegać specyficzny polski wkład do procesu integracji europejskiej? Co Polacy wniosą do Unii? Jakie są nasze mocne i słabe strony, jako Europejczyków? - takie pytania postawiliśmy wybitnym europejskim intelektualistom. DIETER BINGEN
Z Zachodem - na Wschód
Zadaniem Polski jest przypominanie, że Europa jest czymś więcej niż Unią Europejską także po jej najbliższym rozszerzeniu, że żyje się także poza Unią, niekoniecznie lepiej, ale że takie są realia Europy, na które Bruksela musi reagować swą konstruktywną i opartą na współpracy polityką. KARL DEDECIUS
Młodzieńcza energia
Jesteście młodsi, macie więcej energii i entuzjazmu. A społeczności Zachodu są coraz bardziej zmaterializowane i skomercjalizowane. JAŚ GAWROŃSKI
Na Wschodzie bez barier
Szczególnie ważny jest dla mnie wkład, który Polska już wnosi, a po przystąpieniu będzie go wnosić w jeszcze większym stopniu - wkład polegający na podtrzymywaniu stosunków z krajami sąsiedzkimi na Wschodzie, tak aby na wschodniej granicy Unii nie powstała nowa bariera. JACQUES LE GOFF
Bulwar Europy
Od średniowiecza - dzięki swemu zapałowi religijnemu i promieniowaniu Uniwersytetu Krakowskiego - Polska nie jest peryferiami Europy, lecz stanowi jedno z jej centrów. NICHOLAS LOBKOWICZ
Grzybki marynowane i tożsamość
Z pewnością Polska jest krajem głęboko religijnym i w zasadzie katolickim. Zadajmy jednak pytanie: czy wartość specyficznie chrześcijańska - miłość bliźniego - jest w Polsce szczególnie rozwinięta? FRIEDRICH MAGIRIUS
Siła przeciwstawienia się złu
Europa - coraz bardziej podzielona na kraje zamożne i biedniejsze - będzie pilnie potrzebowała wezwania zarówno do sprawiedliwości społecznej, jak i do duchowej odnowy. KARD. PAUL POUPARD
Pamięć jest nadzieją przyszłości
Choć może się to komuś wydać zaskakujące, jestem przekonany, że jednym z największych bogactw, jakie Polska może ofiarować Europie, jest orędzie jednej z najpokorniejszych córek Mazowsza, siostry Faustyny Kowalskiej BRAT ROGER Z TAIZé
Prostota serca
Chciałbym także powiedzieć Polakom: błogosławieni jesteście, wy, kobiety, mężczyźni i dzieci, którzy dzięki prostocie i dobroci waszej duszy będziecie mogli być w sercu Europy zaczynem zaufania, pokoju i pojednania, i pozwolicie Europie odbudować się. KARD. CRESCENZIO SEPE
Polski humanizm
Nie mniej znaczący wkład może wnieść do Unii polski humanizm, którego korzenie są głęboko osadzone w burzliwej historii tego Narodu [...]. Owocem tego humanizmu są przemiany, które bez przelewu krwi doprowadziły do nowego porządku społeczno-politycznego nie tylko w Polsce, ale i w Europie. PIOTR SŁONIMSKI
Geny, zdrowa naiwność i... wódka
Pewna grupa Polaków odznacza się naiwną wiarą w dobroć i sprawiedliwość Pana Boga. Inni z kolei wyznają przeciwstawną, równie naiwną wiarę w postęp, wynikający z rozwoju nauki. Dobrze, że tak się dzieje, ponieważ tej naiwnej wiary - zarówno jednej, jak i drugiej - w Europie jest stosunkowo mało. ALAIN TOURAINE
Pasja w szarej Europie
Przyszłość Europy rysuje się raczej w szarych kolorach. Częściej mówi się o poszerzeniu Europy niż o jej twórczym rozwoju. Liczymy na Polskę, że napełni ideę europejską większą pasją. Obecnie brak jest jej Europie, która - zamiast zaznaczać swoją rolę na poziomie światowym - zgadza się na utratę całego znaczenia geopolitycznego. KLAUS ZERNACK
Za waszą i naszą wolność
Ten kraj odegrał pierwszoplanową rolę w zakończeniu zimnej wojny i przezwyciężeniu podziału Europy. Jego przyjęcie do demokratycznej i wolnej rodziny narodów obdaruje Europę powrotem wielkiej republikańskiej tradycji konstytucyjnej, a wraz z tym - znaczącym potencjałem integracyjnym. WOJCIECH WIECZOREK
Wczoraj, dziś i jutro integracji
Przyjmując państwa dziś kandydujące, Unia nie będzie już ta sama. (.) Wchodząc do niej wraz z innymi krajami Europy Środkowo-Wschodniej, przyjmujemy zatem na siebie współodpowiedzialność za jej siły witalne i przyszłe losy. Skuteczne wywiązywanie się z tej współodpowiedzialności to nie tylko wielkie zadanie dla polskich elit i polskich polityków. To również wielkie wyzwanie dla wszystkich obywateli Rzeczypospolitej. KSAWERY KNOTZ OFMCAP
Obawy i nadzieje. Katolicy wobec Unii Europejskiej
Do moralnych obowiązków katolika nie należy zajęcie określonej postawy w referendum. Decyzja - zarówno na "nie", jak i na "tak" - będzie decyzją obywatelską, a nie religijną. (.) Zwolennicy Unii nie mogą mówić, że Duch Święty poprzez proces ekonomicznej integracji dokonuje zjednoczenia narodów w jedno, zgodnie z zamysłem Boga (.). Przeciwnicy integracji nie mogą uczyć, że działanie Ducha Świętego objawia się w postawie Ślimaka czy Drzymały. DARIUSZ ŚWIDERSKI:
* Od tego się zaczęło * Będziemy szeptem *** [Kawałek życia przeniesiony na papier]
JOANNA SKAWIŃSKA
Widok z Manhattanu: Śnieg i cała reszta
Niepokój na Manhattanie po prostu wisi w powietrzu. Nie, proszę nie mieć złudzeń - to nie lęk przed nieuchronną już chyba wojną z Irakiem, potencjalnym zagrożeniem nuklearnym ze strony Korei Północnej czy nowymi atakami terrorystów spędza nam sen z powiek. My tu na wyspie mamy własne lęki - tym co powyżej, niech się martwi reszta świata. DOMINIK MORAWSKI
Sztuka współżycia, czyli edukacja do pokoju
Innym czynnikiem wpływającym na zmianę współczesnej mentalności jest schyłek ideologii, co oznacza zmierzch kultury politycznej opartej na zasadzie, iż cel uświęca środki, a przemoc jest dozwolona dla zdobycia i utrzymania władzy. Człowiek powinien doświadczać tego, że miłość do nieprzyjaciół nie stanowi kaprysu Pana Boga, ale oznacza lepsze życie na tej ziemi. MARIA ŁOŚ
Wiersze
***[To wielka zmiana] *** [spróbuj dotknąć dobroci] *Przykazanie miłości,
*** [Człowiek zabija] *** [Tu tak cicho] * Zmierzch na wsi
PIOTR WOJCIECHOWSKI
Jeden świat, jeden mózg: Nie naprawiać świata?
Rozsypuje się tama. Wnet szalone bure wody runą zniszczeniem na zieloną dolinę. Tak, każdy w dolinie to widzi, ale trwa wysyp poziomek. Każdy zbiera do swojej kobiałki, objada się, znów zbiera. Trzeba biec, zrobić coś z tamą. Ale ja nie głupi - każdy myśli. Pobiegnę, naszarpię się, a inni wyjedzą moje poziomeczki. Tylko od czasu do czasu ktoś ryczy z pełnymi ustami: Ludzie, katastrofa bliska! Ludzie, do łopat! Ludzie, bo zginiemy! POLEMIKI
KS. ANDRZEJ DRAGUŁA Ciało koniecznie potrzebne. Czy możliwa jest spowiedź przez internet?
Przyjęcie tezy, że rozgrzeszenie na odległość jest ważne, otwiera [.] prawdziwą puszkę Pandory, czyli dyskusję, czy na odległość możliwe byłyby inne sakramenty. Bo jaka byłaby właściwie różnica między tele-spowiedzią a tele-koncelebrą? Z NAJNOWSZEJ HISTORII POLSKI
BOGUMIŁA BERDYCHOWSKA
Ukraińcy a "Solidarność"
"Solidarność" była dla nich ruchem, który był bardziej zapowiedzią wolności dla Ukrainy, niż wielką organizacją, w której funkcjonowały zupełnie realne, czasami pozostające wobec siebie w konflikcie nurty polityczne. Z ukraińskiej perspektywy te sprzeczności były niedostrzegalne lub drugorzędne. Ukraińscy autorzy w ruchu "Solidarności" widzieli uniwersalny sposób na wybicie się na niepodległość zniewolonych przez komunizm narodów. POLACY I ICH SĄSIEDZI
MYROSŁAW MARYNOWYCZ
Co robić z własną historią?
"Nie raz rozmawiałem z dawnymi żołnierzami UPA, którzy ze smutkiem wspominają (szczególnie teraz, u progu Wieczności) twarze tych Polaków, w których wycelowana była ich broń. Jestem pewien, że takie same twarze, tylko ukraińskie, widzą dzisiaj ze skruchą także i dawni polscy żołnierze AK. JEWHEN SWERSTIUK
To prawdziwa opowieść.
"Pewnego razu lokal odwiedziło kilku polskich żołnierzy, między którymi rej wodził pułkownik. Ten w pewnym momencie zostawił towarzystwo i podszedł do strzelca siczowego ze słowami: "Pan wie, że to ja - ja wiem, że to pan. Obydwaj byliśmy w tej bitwie. Póki ci smarkacze, co jeszcze nie wąchali prochu - tu wskazał na swoich żołnierzyków - zajęci są sobą, czy zgodziłby się pan wypić ze mną szampana?" "Zgoda" - usłyszał w odpowiedzi. ZOFIA HERTZ, HENRYK GIEDROYC
Abyśmy różnili się z szacunkiem
"Do jednego z najpoważniejszych kryzysów w stosunkach polsko-ukraińskich w ostatnim czasie doprowadziła sprawa otwarcia Cmentarza Orląt, na którym spoczywają uczestnicy wojny sprzed z górą osiemdziesięciu lat. Okazało się, że pomimo ogromnego dystansu czasowego, ludzie małej wyobraźni lub złej woli mogą wywołać tego rodzaju emocje społeczne, które skutecznie utrudnią podejmowanie racjonalnych decyzji. BOHDAN SKARADZIŃSKI
Uwaga na Wschód: Skorupy kresowego tygla
Wspominamy stale Wołyń i Bieszczady, lecz w naszym ówczesnym planowaniu stanowiła pewnik bitwa z Ukraińcami o. Lwów. Zakładano dość realistycznie, że miasto można będzie wyrwać Niemcom, ale zostanie ono oblężone przez Ukraińców. Bądź co bądź współobywateli. KOŚCIÓŁ W ŚWIECIE
Kronika religijna
PEJZAŻ KULTURALNY
MICHAŁ NOWAK:
Między Oświęcimiem a Harmężami
Obraz obozu utrwalony w pamięci Mariana Kołodzieja i przeniesiony na papier ukazał światu to, co charakteryzowało rzeczywistość lagru. (...). Na tle wielkich arcydzieł opowiadających o masowej śmierci, o okropnościach wojny, poliptyk Kołodzieja jest unikalnym dziełem w sztuce światowej, podejmującym temat ludzkiego dramatu, zarówno w kontekście dobra i zła, jak też w horyzoncie piękna i brzydoty. KATARZYNA JABŁOŃSKA:
Jak boli ból
Magdalena Krzeptowska - autorka ksiązki "Moja droga od rozpaczy do nadziei. Pocieszenie po śmierci dziecka" - próbuje opowiedzieć o niewyobrażalnym, które dotknęło jej rodzinę. Opowiada o tym również włoski reżyser Nanni Moretti w nagrodzonym (w 2001 r.) canneńską Złotą Palmą "Pokoju syna". Te dwie opowieści niemało różni, ale też wiele łączy - przede wszystkim porażająca szczerość w mówieniu o śmierci i rozpaczy. Twórca "Pokoju syna" kończy swoją opowieść tam, gdzie Magdalena Krzeptowska rozpoczyna swoją - w miejscu, które jest boleśnie puste... JACEK BORKOWICZ:
Między didgeridoo a Tajemnicą
Kultura rodzi się nigdzie indziej, jak w najgłębszym wnętrzu człowieka. I tylko stamtąd biorą się jej wytwory - dzieła artystów. Najlepsze nawet skrzypce pozostaną tylko przedmiotem (dzięki swemu opływowemu kształtowi nieco ładniejszym od krzesła), jeśli nie rozbudzi ich ręka grającego. To "coś", co nas porusza, gdy słyszymy muzykę, ukryte jest nie w instrumencie, a w człowieku. NAD KSIĄŻKAMI
PIOTR MATYWIECKI
Szkicownik arcydzieł
Przy lekturze 700 stron "Węzła gordyjskiego" jest się oszołomionym ogromem pracy poety nad okolicznościowymi tekstami. Czytaniu towarzyszy współczucie dla wyrobniczej harówki oraz wdzięczność za dar kilku, może kilkunastu arcydzieł i kilkudziesięciu znakomitych utworów zawartych w tym tomie. Nie powstałyby one bez dręczącego Herberta przymusu zarobkowania, szczególnie w pierwszych latach jego pisarskiej biografii. JERZY BOKŁAŻEC
Różne wiary, różne niewiary
Jeśli do tej pory wyobrażaliśmy sobie strony dialogu jako dwa obozy, z których każdy jest jednolitą formacją intelektualną i światopoglądową, to lektura książki "Co nas łącz? Dialog z niewierzącymi" pozwoli nam otrząsnąć się z tego złudzenia. Co chwila przekonujemy się, że w ważnych kwestiach filozoficznych i moralnych, a nawet politycznych i obyczajowych podziały często biegną w poprzek dwóch grup, zwanych wierzącymi i niewierzącymi. ANNA MACHCEWICZ
Pamięć o sąsiadach
Shimon Redlich w książce "Razem i osobno" z rzetelnością historyka przytacza relacje wszystkich stron, które pokazują, w jaki sposób konflikty zostały wykorzystane przez najeźdźców, jak kolejne okupacje - sowiecka, niemiecka, potem znów sowiecka - wyzwalały pokłady wzajemnego okrucieństwa. Nie omija scen triumfalnego powitania sowieckich żołnierzy, które w głównej mierze przygotowali żydowscy mieszkańcy, pokazuje ukraiński odwet na Żydach, oskarżanych o kolaborację z Sowietami, ukraińskie mordy na Polakach, Polaków w istribitielnych batalionach, mszczących zbrodnie ukraińskie. I konstatuje, że w tej wojnie wszyscy byli ofiarami. TOMASZ TERLIKOWSKI
Chrześcijańska radość (z) Tory
Już pierwsze zdanie Księgi Rodzaju pozwala tłumaczom wprowadzić czytelnika w cały skomplikowany świat metafizyki, filozofii narodu czy historii oraz mistyki judaizmu. Dalej jest już tylko trudniej. Każde kolejne zdanie Biblii i komentarzy do niej odsyła do ogromnej liczby ksiąg, które niedostępne są w Polsce (recenzja - "Tora Pardes Lauder. Księga Pierwsza Bereszit"). Do czytania poleca. MICHAŁ KURKIEWICZ
- Joanna Strzelczyk, "Ucieczka ze Wschodu. Rosja w polskiej polityce 1989-1993",
Katarzyna Błachowska, "Narodziny imperium. Rozwój terytorialny państwa carów w ujęciu historyków rosyjskich XVIII i XIX wieku",
Andrzej Walicki, "Rosja, katolicyzm i sprawa polska".
FAKTY I KOMENTARZE
WOJCIECH WIECZOREK
O kicie, cemencie i absencji
W zeszłorocznym kongresie "Renovabis" we Freising wzięło udział trzynastu biskupów, w tym hierarchowie Kościołów w Europie Środkowo-Wschodniej. Z Polski [.] biskupa nie było ani jednego. PAWEŁ BIELIŃSKI
Tolerancja nie tylko polska
Zgromadzeni w Lublinie historycy wskazywali, że nie można mówić wyłącznie o polskiej tolerancji, gdyż dotyczyła ona wszystkich narodów zamieszkujących Rzeczpospolitą, która przez wieki stanowiła wspólnotę narodów. Jej wielokulturowość i wielowyznaniowość jednak była nie tyle zjawiskiem chcianym, co raczej wynikała z faktu, że było to państwo terytorialnie tak duże, iż siłą rzeczy musiało być zróżnicowane. PIOTR KRASUCKI
Pożegnanie Andrzeja Tymowskiego
...wielokrotnie podkreślał z satysfakcją, że społeczna nauka Jana Pawła II, zawarta w encyklikach, kładzie nacisk na likwidację nierówności społecznych, na odpowiedzialność państwa w stosunku do osób i grup społecznych marginalizowanych przez "kochany kapitalizm". Jego publikacje w ostatnich dziesięciu latach były wołaniem o poszanowanie ludzi ubożejących, których rosnącą liczbę obserwował ze smutkiem. JULIA HARTWIG
Miejsce przy oknie: Ballada o barach mlecznych
Temat barów mlecznych doprowadził mnie, chcąc nie chcąc, do najpoważniejszej może w Polsce bolączki, jaką jest polska bieda. Za mało się o tym pisze i za mało działa. Dzieje się w Polsce i nie tylko w Polsce coś bardzo niepokojącego, choć wielu jest ludzi, fundacji i instytucji, które próbują przyjść z pomocą potrzebującym... Zmarli
MAŁGORZATA BORKOWSKA OSB
Nasze pytania do Niego: Gdzie jest nowonarodzony król żydowski?
Herod sprowadzał całego życie do polityki. Dla niego nawet przyjście na świat dziecka biedaków było ewenementem politycznym, do którego musiał się "ustosunkować" i którego niepożądanym skutkom musiał zapobiec. Mędrcy sprowadzali całe życie do etyki, którą obejmowali swoje postępowanie wobec Boga i bliźnich. Bogu należała się chwała, Jego wysłannikowi radosny hołd. Takie proste i oczywiste. Listy do redakcji
TADEUSZ KRUCZKOWSKI
Czy Polacy na Białorusi są spisani na straty?
MICHAŁ KURKIEWICZ
Odpowiadam Prezesowi
