Ukraińcy w Polsce

Opis książki:

W ostatnich latach wzrosło, także i w Polsce, zainteresowanie problematyką mniejszości narodowych. Wynika to zarówno z jawności życia politycznego oraz z faktu, że stosunek państwa do swych mniejszości jest jedną z głównych miar, jaką społeczność europejska ocenia stopień demokratyzacji danego państwa. Organizuje się sesje naukowe, na półkach księgarskich pojawiają się wciąż nowe publikacje. Przyczyna ich poczytności wynika i stąd, że przez kilka dziesięcioleci realnego socjalizmu tematyka tycząca mniejszości, zwłaszcza ukraińskiej, była bądź wstydliwie przemilczana, bądź jaskrawo wypaczana i fałszowana. Okres 1944-1947, tzn. kształtowanie się polityki komunistów w Polsce względem Ukraińców oraz masowe deportacje mające znamiona czystek etnicznych (do ZSRR i w ramach akcji "Wisła") doczekał się już sporej literatury1. Opublikowano także niemało dokumentów. Niewiele natomiast napisano o losach Ukraińców po 1947 r. Jedną z głównych przyczyn był brak dostępu do wielu archiwaliów. Aby zapełnić tę lukę, przedstawiamy oto zbiór dokumentów dotyczących mniejszości ukraińskiej w Polsce w całym okresie rządów komunistycznych3, a więc od 1944 do 1989 r. Przygotowanie niniejszego tomu postawiło autorów wobec nie lada trudności. Ogrom materiału i zarazem ograniczona objętość książki wymusiły selekcję archiwaliów i skoncentrowanie się na wybranych tematach. Zdecydowaliśmy się więc na uwypuklenie stosunku komunistycznych władz Polski do Ukraińców oraz walki tych ostatnich o należne im prawa, a także roli, jaką odegrało istniejące w latach 1956-1989 Ukraińskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne (UTSK). Natomiast materialne warunki życia ludności ukraińskiej, kwestie religijne oraz jej działalność kulturalno-oświatową jedynie zasygnalizowano. Zrezygnowaliśmy także z publikacji referatów sprawozdawczych Zarządu Głównego UTSK na kolejne zjazdy Towarzystwa (każdy z nich mógłby zapełnić cały tom). Przedstawiane przez nas materiały pochodzą ze zbiorów Archiwum Akt Nowych (Komitet Centralny PPR, Komitet Centralny PZPR, Ministerstwo Administracji Publicznej, Ministerstwo Ziem Odzyska- nych, Urząd Rady Ministrów), Centralnego Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSW), Archiwów Państwowych w: Gdańsku, Koszalinie, Lublinie, Szczecinie, Wrocławiu i Zielonej Górze (Urzędy Wojewódzkie, Komitety Wojewódzkie PZPR, Prezydia Wojewódzkich Rad Narodowych), Centralnego Archiwum Wojskowego (Sztab Generalny Wojska Polskiego), Archiwum Związku Ukraińców w Polsce (nieuporządkowany zespół Ukraińskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego) oraz ze zbiorów prywatnych. Z przyczyn od autorów niezależnych (obowiązująca w archiwach 30-letnia karencja), lata 1970-1989 przedstawiono głównie w oparciu o zasoby Archiwum Związku Ukraińców w Polsce, o nieliczne archiwalia w zbiorach prywatnych i na dokumentach już opublikowanych. Wszystkie dokumenty opatrzono kolejnymi numerami porządkowymi oraz nagłówkami, zawierającymi: datę powstania dokumentu (o ile jest znana), miejsce i tytuł. Po tekście podano źródło pochodzenia dokumentu. Zachowano język i pisownię oryginału, ujednolicono jedynie interpunkcję, poprawiono błędy ortograficzne i rozszyfrowano niektóre skróty. Wszelkie ingerencje ujęte zostały w nawiasy kwadratowe. Trzema kropkami, również w nawiasach kwadratowych, zaznaczono opuszczone fragmenty tekstów; przypisy ograniczono do minimum. Dziękujemy wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tego zbioru dokumentów.

Roman Drozd Igor Halagida

Książka "Ukraińcy w Polsce" - Roman Drozd, Igor Hałagida - oprawa miękka - Wydawnictwo burchard edition.