Twierdza Przemyśl. Dziennik oficera Landsturmu. Seria: Architectura et Ars Militaria. Tom 1

Opis książki:

Wspomnienia rocznicowe zazwyczaj służą przypomnieniu ważnych dziejowo wydarzeń. Wydawnictwo Tomasz Idzikwoski Fort VIII "Łętownia", korzystając z przypadających na 2004 r. obchodów rocznicy wybuchu I wojny światowej, zainaugurowało nową serię wydawniczą, pod tytułem Architectura, et Ars Militaris. Chcielibyśmy prezentować w niej źródła i opracowania, poświęcone szeroko pojętej historii wojskowości i sztuce militarnej.
W pierwszym numerze zdecydowaliśmy się opublikować Dziennik oficera Landsturmu, walczącego w przemyskiej twierdzy, podczas pierwszego oblężenia.
O samym autorze dziennika posiadamy niewiele informacji. Służył w 10. pułku Landsturmu wchodzącym w skład 97. Brygady Landsturmu. Najprawdopodobniej był Węgrem, chociaż tekst dziennika trafił w nasze ręce w języku niemieckim.
Dziennik pisany jest w charakterystycznym dla ówczesnych wojskowych stylu - jest to sucha narracja, często spowodowana pośpiechem w sporządzaniu notatek, zmęczeniem autora po całodziennej służbie. Pomimo to sam autor pisząc dziennik rozumiał, która z jego części będzie najistotniejsza dla potomnych. Oczywiście chodzi o relację z walk o fort 1/1 "Łysiczka", stoczonych 7 października 1914 r. podczas pierwszego oblężenia Twierdzy Przemyśl. Dlatego też, relacji tej nie spisał na bieżąco, czekając kilka dni, aż nastąpi spokojniejszy okres służby i dopiero wówczas, na spokojnie przelał na papier dostępną mu wiedzę o szturmie fortu - wydarzeniu, które okazało się być w przyszłości, jednym z najciekawszych dla historyków wojskowości epizodem z walk o forty przemyskie.
Sam dziennik, dzięki pomocy Szabo Tibora z Budapesztu, został odnaleziony wśród materiałów pozostałych po Franzu Stukheilu w tamtejszym archiwum. Przypuszczalnie jest to wersja tekstu przetłumaczona przez Stukheila z języka węgierskiego na niemicki. Zapiski urywają się na dacie 21 października 1914 f. Można jedynie przypuszczać, że oryginalna wersja dziennika posiadała dalsze zapisy. Nie wiadomo dlaczego brak ich w spuściźnie po Stukheilu.
Pragnąc również przybliżyć czytelnikom historię wielkiej wojny, nie posiadającej w polskiej historiografii należnego miejsca, postanowiliśmy poprzedzić Dziennik obszernym wstępem autorstwa Marcina Wichrowskiego, który zarysował szerokie tło historyczne dla wydarzeń opisywanych w źródle. Warto w tym miejscu podkreślić, że tekst ten został oparty przede wszystkim na dorobku historyków anglo- i niemieckojęzycznych. Dodatkowo w formie załączników publikujemy cztery archiwalne dokumenty traktujące o stratach poniesionych przez Rosjan podczas pierwszego oblężenia twierdzy. Uwidacznia się w nich niewiedża samych Austriaków o poniesionych przez przeciwnika stratach, jak również początki pracy propagandy wojennej mającej na celu znaczne ich zawyżenie, które sięgnęło 70.000 ludzi. Z dokumentów wyraźnie wynika, że rzeczywiste określenie strat na podstawie źródeł austro-węgierskich jest niemożliwe z uwagi na przebieg linii frontu pomiędzy pierwszym a drugim oblężeniem. Pozostaje mieć nadzieję, że istnieją wiarygodne źródła rosyjskie traktujące o własnych stratach.
Na zakończenie chcielibyśmy wyrazić nadzieję, że zarówno opublikowany Dziennik oficera Landsturmu, jak i cała seria wydawnicza, spotkają się z zainteresowaniem i życzliwym przyjęciem ze strony czytelników. Jednocześnie zapewniamy, iż dołożymy wszelkich starań, aby seria Architectura, et Ars Militaris, stała na coraz wyższym poziomie merytorycznym i edytorskim.
Od redakcji

Książka "Twierdza Przemyśl. Dziennik oficera Landsturmu. Seria: Architectura et Ars Militaria. Tom 1" - oprawa miękka - Wydawnictwo Fort.