Teoria ekonomii

Przedmowa do wydania piątego

Podziękowania

Wykaz symboli matematycznych w kolejności występowania w tekście

Wykaz skrótów nazw czasopism i tytułów opracowań zbiorowych

Wprowadzenie. Czy teoria ekonomii rozwija się?
Uwagi o dalszych lekturach

1 Ekonomia przed Adamem Smithem

Merkantylizm
l. Doktryna bilansu handlowego. 2. Mechanizm przepływu kruszcu. 3. Obrona merkantylizmu. 4. Prekursorzy Keynesa?. 5. Racjonalne elementy w teorii merkantylistycznej.

Osiemnastowieczni poprzednicy
6. Merkantylistyczny dylemat a ilościowa teoria pieniądza. 7. Teoria pełzającej inflacji. 8. Esej Cantiiiona. 9. Analiza monetarna. 10. Realna stopa procentowa.

Fizjokratyzm
11. Znaczenie systemu fizjokratów. 12. Tableau econoimque. 13. Podatek jedyny. 14. Prawo Saya. 15. Wpływy scholastyczne: trochę refleksji.

Uwagi o dalszych lekturach

2 Adam Smith

l. Adam Smith a rewolucja przemysłowa
Przewodnik po Bogactwie narodów
1. Podział pracy. 3. Miernik i źródło wartości. 4. Teoria kosztów produkcji. 5. Ceny określone przez podaż. 6. Place. 7. Zyski. 8. Względne płace. 9. Renta. 10. Społeczna jednostka obrachunkowa. 11. Tendencje cen. 12. Kapitał i dochód. 13. Banki. 14. Praca produkcyjna i nieprodukcyjna. 15. Optymalna struktura inwestycji. 16. Historia synoptyczna. 17. Niewidzialna ręka. 18. Opodatkowanie i dług publiczny. 19. Adam Smith jako ekonomista.

Uwagi o dalszych lekturach

3 Ludność, malejące przychody i renta

Teoria ludnościowa
l. Eksplozja wzrostu liczby ludności. 2. Analityczne schematy Malthusa. 3. Empiryczna treść teorii. 4. Hamulce automatyczne. 5. Teoria optymalnego zaludnienia a płace oparte na minimum kosztów utrzymania. 6. Malthuzjanizm dzisiaj.
Malejące przychody i teoria renty
7. Prawo malejących przychodów. 8. Renta różniczkowa. 9. Alternatywny koszt ziemi. 10. Ziemia jako czynnik produkcji. 11. Podatek od lokalizacji gruntu.

Uwagi o dalszych lekturach

4 System Ricarda

l. Teoria zysków wyrażonych w pszenicy, czyli model zbożowy. 2. Teoria wartości opartej na pracy. 3. Koszt kapitału a wartość oparta na pracy. 4. Efekt Ricarda. 5. Niezmienna miara wartości. 6. Fundamentalny teoremat podziału. 7. Skutki akumulacji kapitału. 8. Tendencja względnych udziałów. 9. Postęp techniczny.

Przewodnik po Zasadach ekonomii politycznej
10. Wartość. 11. Względne place. 12. Niezmienna miara wartości. 13. Popyt i podaż. 14. Rachunek produktu społecznego. 15. Czy Ricardo wyznawał teorię wartości opartej na pracy?. 16. Renta. 17. Udoskonalenia w rolnictwie. 18. Płace. 19. Zyski. 20. Handel zagraniczny. 21. Prawo kosztów komparatywnych. 22. Naturalny podział kruszcu. 23. Teoria parytetu siły nabywczej. 24. Prawo Saya. 25. Pesymizm?. 26. Teoria pieniądza. 27. Spór wokół bulionizmu. 28. Kwestia maszyn. 29. Podatki. 30. Trwały wpływ Ricarda. 31. Sraffa: Ricardo w nowoczesnym przebraniu. 32. Ricardo w jeszcze nowocześniejszym przebraniu.

Uwagi o dalszych lekturach

5 Prawo Saya a klasyczna teoria pieniądza

Prawo rynków Saya
l. Tożsamość Saya. 2. Dychotomizacja procesu powstawania cen. 3. Tożsamość Saya a ilościowa teoria pieniądza. 4. Równość Saya. 5. Równość Saya w pismach klasyków. 6. Keynes a prawo Saya. 7. Mechanizm bezpośredni. 8. Mechanizm pośredni. 9. Oszczędności, inwestycje i tezauryzacja pieniądza. 10. Realna stopa procentowa. 11. Przymusowe oszczędności. 12. Wnioski.

Malthusa teoria nadprodukcji
13. Przypadek Malthusa. 14. Teoria podkonsumpcji. 15. Wzrost wykładniczy. 16. Co naprawdę powiedział Malthus. 17. Ricardo a Malthus.

Uwagi o dalszych lekturach

6 John Stuart Mili

Przewodnik po Zasadach ekonomii politycznej
l. Prawa produkcji i prawa podziału. 2. Teoria pracy produkcyjnej. 3. Teoria kapitału. 4. Teoria funduszu płac. 5. Ekonomia wyprzedzania a ekonomia synchronizacji. 6. Problem maszyn. 7. Tempo wzrostu czynników produkcji. 8. Socjalizm. 9. Obyczaje a prawa podziału. 10. Struktura podziału dochodu według grup społecznych. 11. Teoria wiążąca procent z powstrzymaniem się od wydatków. 12. Teoria wartości. 13. Ilościowa teoria pieniądza. 14. Inflacja. 15. Teoria funduszy pożyczkowych. 16. Prawo Saya. 17. Spór między „szkołą obiegu pieniężnego" a „szkolą bankowości". 18. Teoria weksli realnych. 19. Stanowisko Milla wobec zarządzania systemem pieniężnym. 20. Teoria wartości międzynarodowych. 21. Międzynarodowe poziomy płac i cen. 22. Prawo Hume`a. 23. Płatności transferowe. 24. Teoria lokowania nadwyżki za granicą. 25. Podstawy teorii handlu międzynarodowego. 26. Statyka i dynamika. 27. Malejąca stopa zysku. 28. Stan stacjonarny. 29. Podatki. 30. Rozkład obciążeń podatkowych. 31. Dług publiczny. 32. Zakres funkcji państwa w dziedzinie gospodarki. 33. Poglądy ekonomistów klasycznych na oświatę. 34. Ekonomiści klasyczni a ustawy fabryczne. 35. John Stuart Mili jako ekonomista.

Uwagi o dalszych lekturach

7 Ekonomia Marksowska

l. Terminologia. 2. Wartość i wartość dodatkowa. 3. Wielka sprzeczność 4. Problem transformacji. 5. Próby rozwiązania problemu transformacji . 6. Historyczna transformacja. 7. Po co teoria wartości?. 8. Marksowski argument na rzecz teorii opartej na pracy. 9. Zysk jako nie zarobiony dochód. 10. Marks a Bóhm-Bawerk. 11. Wartość dodatkowa a nadwyżka ekonomiczna. 12. Prawa ruchu kapitalizmu. 13. Prawo spadającej stopy zysku. 14. Rzut oka na fakty. 15. Innowacje kapitałooszczędne. 16. Schematy reprodukcji. 17. Cykle koniunkturalne. 18. Funkcja inwestycji. 19. Mit innowacji pracooszczędnych. 20. Zubożenie klasy robotniczej. 21. Ekonomiczny im- perializm. 22. Rola założeń instytucjonalnych.

Przewodnik po Kapitale
23. Wartość. 24. Praca społecznie niezbędna. 25. Fetyszyzm towarowy. 26. Teoria pieniądza. 27. Wartość dodatkowa. 28. Ustawy fabryczne. 29. Wykorzystanie materiału historycznego. 30. Podział pracy i maszyny. 31. Wartość dodatkowa a wydajność pracy. 32. Akumulacja kapitału. 33. Bezwzględne i względne zubożenie. 34. Pierwotna akumulacja. 35. Koszty dystrybucji. 36. Obrót kapitału. 37. Schematy reprodukcji. 38. Jeszcze raz o wielkiej sprzeczności. 39. Problem transformacji. 40. Prawo spadającej stopy zysku. 41. Innowacje kapitałooszczędne. 42. Handel zagraniczny. 43. Cykle koniunkturalne. 44. Pieniądz i procent. 45. Teoria renty. 46. Marks jako ekonomista.

Uwagi o dalszych lekturach

8 Rewolucja marginalna

Narodziny użyteczności krańcowej: interpretacja w kategoriach bezwzględnych czy względnych?
l. Nowy punkt wyjścia. 2. Zasada maksymalizacji. 3. Wartość i podział. 4. Geneza teorii użyteczności krańcowej. 5. Odkrycie wielokrotne?. 6. Kiedy rewolucja jest rewolucją?. 7. Powolny marsz pod górę.

Jevons
8. Teoria wymiany. 9. Wymiana bilateralna i wymiana w warunkach konkurencji. 10. Łańcuch logiczny. 11. Przykrość pracy. 12. Ujemne czy dodatnie nachylenie krzywych podaży pracy?. 13. Teoria kapitału.

Inni prekursorzy
14. Coumot o maksymalizacji zysku. 15. Teońa duopolu. 16. Dupuit i tradycja francuskiej inżynierii. 17. Teoria produkcyjności krańcowej Thunena. 18. Drugie prawo Gossena.
Uwagi o dalszych lekturach

9 Teoria Marshalla: użyteczność i popyt

Teoria użyteczności
l. Mierzalność użyteczności. 2. Operacyjne mierzenie użyteczności. 3. Hipoteza Bemoulliego. 4. Hazard i ubezpieczenie. 5. Hipoteza Bemoulliego a progresja podatkowa. 6. Wyprowadzanie krzywych popytu. 7. Stałość krańcowej użyteczności pieniądza. 8. Rekapitulacja. 9. Metoda krzywych obojętności. 10. Metoda ujawnionych preferencji. 11. Marshallowskie krzywe popytu. 12. Status subiektywnej teorii wartości).

Ekonomia dobrobytu
13. Renta konsumenta. 14. Rekapitulacja. 15. Cztery renty konsumenta. 16. Teoria podatków i subsydiów.
Uwagi o dalszych lekturach

10 Teoria Marshalla: koszt i podaż
l. Okres krótki. 2. Ouasi-renty. 3. Okres długi. 4. Korzyści zewnętrzne (external economies). 5. Co to są korzyści zewnętrzne?. 6. Renta producentów. 7. Asymetryczność „efektu dobrobytu". 8. Przedsiębiorstwo reprezentatywne. 9. Konkurencja monopolistyczna.

Przewodnik po Zasadach ekonomiki
10. Wstęp. 11. Zakres, istota i metoda ekonomii. 12. Potrzeby i aktywność. 13. Użyteczność krańcowa. 14. Popyt konsumenta. 15. Renta konsumenta. 16. Prawo malejących przychodów. 17. Wzrost liczby ludności. 18. Wzrost kapitału. 19. Podział pracy, czyli organizacja przemysłowa. 20. Równowaga popytu i podaży. 21. Warunki stabilności. 22. Okres krótki i okres długi. 23. Popyt łączny i złożony, podaż łączna i złożona. 24. Krańcowy produkt netto. 25. Renta i quasi-renta. 26. Przychody rosnące. 27. Krzywa wydatków szczególnych. 28. Podatki i subsydia. 29. Teoria monopolu. 30. Teoria podziału na podstawie produkcyjności krańcowej. 31. Podaż czynników produkcji. 32. Szczególne właściwości czynnika pracy. 33. Teoria procentu. 34. Teoria zysku. 35. Teoria renty. 36. Przebieg procesu rozwoju gospodarczego. 37. Wielkość dzieła Marshalla.
Uwagi o dalszych lekturach

11 Produkcyjność krańcowa i ceny czynników wytwórczych

Popyt na czynniki produkcji
l. Teoria produkcyjności krańcowej. 2. Wnioski normatywne. 3. Wyzysk. 4. Czy możliwa jest ciągłość substytucji?. 5. Teoria imputacji. 6. Programowanie liniowe. 7. Zastrzeżenie Hobsona. 8. Teoria „gospodarki wysokich płac". 9. Obecna pozycja teorii produkcyjności krańcowej.

Liniowo jednorodne funkcje produkcji
10. „Wyczerpywalność" produktu. 11. Własności formalne liniowo jednorodnych funkcji produkcji. 12. Ekonomiczny sens liniowo jednorodnych funkcji produkcji.

Optymalne rozmiary przedsiębiorstwa
13. Dowód Wicksella. 14. Teza o niepodzielności. 15. Autentycznie zmienne przychody względem skali. 16. „Ujemne korzyści" zarządzania. 17. Wzrost przedsiębiorstwa.

Teoria zysku
18. Znaczenie czystego zysku. 19. Przedsiębiorca jako czynnik produkcji. 20. Historia pojęcia przedsiębioczości. 21. Zysk jako przychód z tytułu niepewności. 22. Zysk jako przychód z innowacji. 23. Zysk jako przychód z arbitrażu.

Agregatowe funkcje produkcji
24. Koncepcja funkcji produkcji w skali mikro. 25. Problem agregacji. 26. Mierzenie kapitału.

Postęp techniczny i innowacje procesów
27. Taksonomia. 28. Tendencja proautomatyzacyjna postępu technicznego. 29. Mechanizm bodźców. 30. Zaniedbanie postępu technicznego przez teorię ekonomii. 31. Krańcowa produkcyjność raz jeszcze.

Przewodnik po książce „Prosty sens ekonomii politycznej" P.H. Wicksteeda
32. Zachowanie konsumenta. 33. Pojęcie zmiennej maksymalizowanej. 34. Kształtowanie się cen. 35. Podaż jako odwrócony popyt. 36. Doktryna kosztów alternatywnych. 37. Koszty alternatywne i ceny czynników. 38. Podział. 39. Prawa przychodu. 40. Prawo renty. 41. Ekonomia stosowana.
Uwagi o dalszych lekturach

12 Austriacka teoria kapitału i procentu Bóhm-Bawerka teoria procentu
l. Produkcyjność zwiększonej okrężności. 2. Trzy przyczyny istnienia procentu. 3. Przyczyna pierwsza. 4. Przyczyna druga. 5. Przyczyna trzecia. 6. Oddziaływania wzajemne trzech przyczyn. 7. Wyznaczanie wysokości procentu.

Przeciętny okres produkcji
8. Model Bóhm-Bawerka. 9. Definicja okresu przeciętnego. 10. Obliczanie okresu przeciętnego. 11. Czy okres przeciętny jest nieskończenie długi?. 12. Odrzucenie koncepcji przeciętnego okresu produkcji. 13. Synchronizacja produkcji i konsumpcji. 14. Okres przeciętny a relacja kapitału do produktu.

Teoremat „przełączenia"
15. Podwójne przełączenie. 16. Uproszczony przypadek wytwarzania wielu produktów przy jednej technice. 17. Czy zjawisko „przełączenia" jest prawdopodobne?. 18. Autopsja.

Fishera teoria procentu
19. Chęci i możliwości. 20. Stopa przychodu ponad koszty. 21. Prezentacja graficzna. 22. Niektóre zastosowania wykresu. 23. Teoria decyzji inwestycyjnych. 24. Realna i pieniężna stopa procentowa. 25. Stopa realna w gospodarce dynamicznej. 26. Teorie realne i teorie pieniężne.

Efekt Ricarda
27. Efekt akordeonowy. 28. Przedstawienie efektu akordeonowego. 29. Znaczenie racjonowania kapitału. 30. Wnioski. 31. Płace pieniężne i płace realne.

Przewodnik po tomie l „Wykładów o ekonomii politycznej" Wicksella
32. Użyteczność i wartość. 33. Ekonomia dobrobytu. 34. Konkurencja niedoskonała. 35. Produkcja i podział. 36. Kapitał. 37. Struktura kapitału. 38. Teoria procentu Bohm-Bawerka. 39. Optymalny okres składowania. 40. Wartość kapitału. 41. Efekt Wicksella. 42. Definicje kapitału. 43. Akumulacja kapitału. 44. Teoria ekonomii społecznej Cassela. 45. Dobra trwałe. 46. Wicksell jako ekonomista.
Uwagi o dalszych lekturach

13 Równowaga ogólna i ekonomiczna teoria dobrobytu Walrasowska równowaga ogólna
l. Pojęcie równowagi ogólnej. 2. System Walrasa. 3. Istnienie równowagi ogólnej. 4. Stabilność i oznaczoność. 5. Upadek i odrodzenie się teorii równowagi ogólnej.

Przewodnik po „Elementach czystej ekonomii"
6. Przedmowa do wydania czwartego. 7. Definicje podstawowych terminów. 8. Wymiana bilateralna. 9. Wymiana multiiateralna. 10. Teoria produkcji. 11. Teoria tworzenia kapitału. 12. Tworzenie kapitału czy akumulacja kapitału?. 13. Teoria pieniądza. 14. Teoria produkcyjności krańcowej. 15. Monopol i opodatkowanie. 16. Ocena wkładu Walrasa.

Ekonomiczna teoria dobrobytu Pareta
17. Warunki optimum wymiany. 18. Optimum Pareta. 19. „Podwójne kryterium" Scitovsky`ego. 20. Nowsza ekonomia dobrobytu. 21. Warunki marginalne. 22. Optymalne właściwości konkurencji doskonałej. 23. Wzajemna współzależność nierynkowa. 24. Dobra publiczne. 25. Ekonomiczna teoria dobrobytu A. Pigou. 26. Rozwiązania gorsze od najlepszych (second-best solutions). 27. Ceny zgodne z kosztami krańcowymi. 28. Zagubiona maksyma. 29. Analiza kosztów i korzyści. 30. I znów konflikt między efektywnością a równością sprawiedliwością) podziału. 31. Konkurencja jako stan końcowy a konkurencja jako proces.
Uwagi o dalszych lekturach

14 Teoria ekonomii przestrzennej i klasyczna teoria lokalizacji
l. Państwo izolowane. 2. Teoria renty. 3. Znowu problem Thiinena. 4. Teoria kręgów (pierścieni). 5. Teoria lokalizacji zakładu przemysłowego. 6. Problem trzypunktowy. 7. Obszary zbytu. 8. Rozwój teorii lokalizacji w nowszych czasach. 9. Webera teoria lokalizacji przemysłu. 10. Analiza obszaru rynkowego. 11. Teoria równowagi ogólnej Isarda. 12. Liniowe funkcje transportu. 13. Co pozostało z klasycznej teorii lokalizacji?. 14. Utrzymujące się zaniedbywanie teorii lokalizacji.
Uwagi o dalszych lekturach

15 Neoklasyczna teoria pieniądza, procentu i cen

l. Co to jest ilościowa teoria pieniądza?. 2. Fisher i Marshall. 3. Rehabilitacja mechanizmu pośredniego u Wicksella. 4. Proces kumulacyjny. 5. Równowaga pieniężna. 6. Pojęcia oszczędności i inwestycji. 7. Stabilizacja cen. 8. Oczekiwania. 9. Keynes i Wicksell. 10. Popyt na pieniądz po Keynesie.

Przewodnik po tomie II „Wykładów ekonomii politycznej" Wicksella
11. Szybkość obiegu. 12. Krzywa popytu na pieniądz. 13. Mechanizm bezpośredni i mechanizm pośredni. 14. Dwie stopy. 15. Cykle koniunkturalne. 16. Reforma walutowa. 17. Czy podaż pieniądza jest egzogeniczna?. 18. Czy popyt na pieniądz jest stabilny?. 19. Czy pieniądz jest neutralny?.
Uwagi o dalszych lekturach

16 Teoria makroekonomiczna

System Keynesa
l. Rewolucja Keynesowska. 2. Dlaczego się to udało?. 3. Główne elementy histońi sukcesu. 4. Główne oryginalne prognozy Keynesa. 5. Inne prognozy Keynesowskie.

Przewodnik po Ogólnej teorii zatrudnienia, procentu i pieniadw
6. Przedmowa. 7. Postulaty ekonomii klasycznej. 8. Zasada efektywnego popytu. 9. Definicje terminów. 10. Skłonność do konsumpcji. 11. Skłonność do inwestowania. 12. Stopa procentowa. 13. Właściwości kapitału, procentu i pieniądza. 14. Ponowne sformułowanie Ogólnej teorii. 15. Płace nominalne i ceny. 16. Obrona Pigou. 17. Krzywa globalnej podaży. 18. Refleksje na temat Ogólnej teorii. 19. Co miał na myśli Keynes?. 20. Odczytanie krzywych IS-LM. 21. Interpretacje dynamiczne. 22. Nowe odczytanie Keynesa. 23. Wkład Keynesa w teorię ekonomii.

Makroekonomia po Keynesie
24. Krzywa Phillipsa. 25. Naturalna stopa bezrobocia. 26. W jaki sposób kształtują się oczekiwania. 27. Racjonalne oczekiwania. 28. Teoria cykli koniunkturalnych w ujęciu realnym kontra neokeynesizm.
Uwagi o dalszych lekturach

17 Postscriptum metodologiczne

l. Falsyfikowalność hipotez w klasycznej teorii ekonomii. 2. Falsyfikowalność hipotez w teorii neoklasycznej. 3. Granice stosowania „kryterium falsyfikowalności" w ekonomii. 4. Rola sądów wartościujących. 5. Instytucjonalizm amerykański. 6. Dlaczego w ogóle zajmować się historią myśli ekonomicznej?.
Uwagi o dalszych lekturach

Indeks nazwisk
Indeks rzeczowy