Teoria działania komunikacyjnego. Tom 1. Seria: Biblioteka współczesnych filozofów
Jurgen Habermas
| Dane szczegółowe: | |
| Wydawca: | Wydawnictwo Naukowe PWN |
| Oprawa: | twarda |
| Ilość stron: | 669 s. |
| Wymiar: | 130x200 mm |
| EAN: | 9788301129460 |
| ISBN: | 83-01-12946-8 |
| ISSN: | Habermas |
| Data: | 2004-06-15 |
Opis książki:
TOM I - Racjonalność działania a racjonalność społeczna."Kluczowe pojęcie działania komunikacyjnego [...] pozwala dotrzeć do trzech zachodzących na siebie kompleksów tematycznych: przede wszystkim chodzi o pojęcie racjonalności komunikacyjnej, formułowane z dostateczną dozą sceptycyzmu, niemniej jednak przeciwstawione kognitywno-instrumentalnym zawężeniom rozumu; następnie chodzi o dwustopniową koncepcję społeczeństwa, łączącą w sobie - nie tylko w sposób retoryczny - paradygmaty: świat życia oraz system; i wreszcie chodzi o teorię nowoczesności wyjaśniającą, coraz wyraźniej dziś manifestujące się, patologie społeczne za pomocą hipotezy powiadającej, że komunikacyjnie ustrukturowane obszary życia podporządkowane zostają imperatywom zautonomizowanych, formalnie zorganizowanych systemów działania. Teoria działania komunikacyjnego winna zatem umożliwić przystawalną do paradoksów nowoczesności konceptualizację społecznego układu życiowych związków." (Z Przedmowy do wydania pierwszego)
Obchodzący w mijającym roku siedemdziesiąte urodziny Jiirgen Habermas jest od lat najczęściej cytowanym współczesnym filozofem niemieckim. Również liczba ogłoszonych w wielu językach publikacji komentujących jego pisma i odwołujących się do jego prac świadczy, że zalicza się on do grona tych filozofów, których twórczość cieszy się w świecie ogromnym zainteresowaniem i wywołuje wyjątkowy rezonans. Przyczyn tej popularności, której nie należy wszak tłumaczyć zmieniającymi się modami, trzeba szukać w randze i swoistości jego intelektualnych dokonań. Otóż specyfika i doniosłość myśli Habermasa polega na tym, że jest on tym filozofem współczesnym, który rzeczywiście zrehabilitował tradycję filozofii praktycznej, a zarazem dokonał tego rodzaju jej transformacji, iż okazała się w stanie podjąć problemy stawiane przez różnorakie nurty nowożytnej i nowoczesnej myśli filozoficzno-społecznej. Nie jest to zatem antykwarska restytucja myślenia, niezdolna adekwatnie uchwycić istotnych zjawisk współczesnej rzeczywistości i w wielu aspektach nieodpowiadąjąca osiągniętemu poziomowi świadomości filozoficznej, teoretycznej i praktycznomoralnej, lecz rehabilitacja uwzględniająca transformacje, jakim uległa sama rzeczywistość oraz jakim uległo nasze myślenie wraz z przejściem od kultury klasycznej do kultury nowożytnej. Przy zachowaniu zatem ciągłości z całą tradycją filozofii praktycznej, rozciągającą się od Arystotelesa po Kanta, nie zostały zignorowane - acz często traktowane przez Habermasa krytycznie - ani najdonioślejsze dokonania myślowe formujące nowożytne i nowoczesne myślenie na temat teorii, praktyki, polityki, prawa, moralności, społeczeństwa, państwa, wreszcie poznania (zarówno w obszarze teoretycznym, jak przede wszystkim w obszarze praktycznomoralnym), ani sama rzeczywistość, której Habennas nie zamierza udzielać moralizatorskich pouczeń, lecz ją przede wszystkim zrozumieć i dopiero dzięki jej zrozumieniu i rzetelnemu wyjaśnieniu odnieść się do niej krytycznie.
Książka "Teoria działania komunikacyjnego. Tom 1. Seria: Biblioteka współczesnych filozofów" - Jürgen Habermas - oprawa twarda - Wydawnictwo Naukowe PWN.
Spis treści:
Od tłumacza
TEORIA DZIAŁANIA KOMUNIKACYJNEGO
Przedmowa do wydania trzeciego
Przedmowa do wydania pierwszego
Tom I
RACJONALNOŚĆ DZIAŁANIA A RACJONALNOŚĆ SPOŁECZNA
I. Wprowadzenie. Sposoby podejścia do problematyki racjonalności.
(Refleksja wstępna: pojęcie racjonalności w socjologii)
1. Wstępna definicja racjonalności
(Możliwość poddawania krytyce działań i stwierdzeń. Spektrum wypowiedzi poddawalnych krytyce. Dygresja na temat teorii argumentacji: argumentowanie jako proces, jako procedura oraz jako produkt; spojrzenie od wewnątrz a spojrzenie z zewnątrz, formy argumentacji a pola argumentacji; roszczenia ważnościowe i typy argumentacji)
2. Niektóre cechy mitycznego i nowoczesnego pojmowania świata
(Struktury mitycznego pojmowania świata według M. Godeliera.
Zróżnicowanie dziedzin przedmiotowych a zróżnicowanie światów. Anglosaskie dyskusje wokół racjonalności nawiązujące do P. Wincha: argumenty przemawiające za stanowiskiem uniwersalistycznym oraz przeciwko niemu. Decentracja obrazów świata (Piaget). Wstępne wprowadzenie koncepcji „świata życia")
3. Odniesienia do świata oraz aspekty racjonalności działania w czterech socjologicznych koncepcjach działania
(Popperowska teoria trzech światów i jej zastosowanie w teorii działania (I. C. Jarvie). Trzy pojęcia działania zróżnicowane według rodzaju relacji między aktorem a światem. Działanie teleologiczne (strategiczne): aktor - świat obiektywny. Działanie regulowane przez normy: aktor - świat społeczny i świat obiektywny. Działanie dramaturgiczne: aktor - świat subiektywny i obiektywny (łącznie z obiektami społecznymi). Wstępne wprowadzenie pojęcia „działania komunikacyjnego". Uwagi na temat charakteru działań autonomicznych. Refleksyjne odniesienia do świata w działaniu komunikacyjnym)
4. Problematyka rozumiejącej interpretacji w naukach społecznych (Spojrzenie z perspektywy teorii nauki. Dualistyczne ujęcia nauki. Rozumiejący dostęp do dziedziny przedmiotowej. Reprezentujący nauki społeczne interpretator jako potencjalny uczestnik. Nieuniknioność racjonalnych interpretacji. Spojrzenie z perspektywy socjologii rozumiejącej. Socjologia fenomenologiczna. Etnometodologia. Rozdarcie między absolutyzmem a relatywizmem. Henneneutyka filozoficzna. Wersja tradycjonalistyczna i wersja krytyczna. Rzut oka na strukturę książki)
II. Teoria racjonalizacji Maxa Webera
(Refleksja wstępna: koncepcja Webera na tle historii rozważań nad teorią racjonalizacji)
1. Racjonalizm zachodni
(Przejawy racjonalizmu zachodniego. Pojęcia racjonalności. Uniwersalistyczna zawartość zachodniego racjonalizmu)
2. Odczarowanie metafizyczno-religijnych obrazów świata i powstanie nowoczesnych struktur świadomości
(Idee i interesy. Wewnętrzne i zewnętrzne czynniki rozwoju obrazów świata. Treściowe aspekty religii światowych. Aspekty strukturalne: odczarowanie i systematyczne transformowanie. Odczarowanie i nowoczesne pojmowanie świata)
3. Modernizacja jako racjonalizacja społeczna.
Rola etyki protestanckiej
(Protestancka etyka zawodu-powołania a autodestrukcyjne wzorce racjonalizacji społecznej. Systematyczna zawartość Teorii stopni i kierunków religijnego odrzucenia świata M. Webera)
4. Racjonalizacja prawa i diagnoza teraźniejszości
(Dwie składowe diagnozy teraźniejszości: utrata sensu i utrata wolności. Dwoista racjonalizacja prawa. Prawo jako ucieleśnienie racjonalności praktycznomoralnej. Prawo jako narzędzie organizacji)
III. Pierwsze rozważania wtrącone. Działanie społeczne, aktywność celowa i komunikacja
(Wstępna uwaga objaśniająca na temat analitycznej teorii znaczenia i teorii działania. Dwie wersje Weberowskiej teorii działania. Użycie języka zorientowane na założony rezultat i użycie języka zorientowane na porozumienie. Znaczenie efektów perlokucyjnych. Znaczenie i ważność. Illokucyjny efekt ofert składanych przez akty mowy, polegający na wytwarzaniu więzi i nadawaniu mocy wiążącej. Roszczenia do ważności i tryby komunikowania się. Omówienie zarzutów. Konkurencyjne próby klasyfikowania aktów mowy (Austin, Seari, Kreckel). Czyste typy interakcji zapośredniczonych językowo. Pragmatyka formalna i pragmatyka empiryczna. Znaczenia dosłowne i znaczenia zależne od kontekstu: ukryte tło w postaci wiedzy nie wyartykułowanej explicite)
IV. Od Lukacsa do Adoma. Racjonalizacja jako urzeczowienie
(Refleksja wstępna: racjonalizacja światów życia a wzrastająca złożoność systemów działania)
l. Max Weber w tradycji zachodniego marksizmu
(Uwagi do tezy o utracie sensu. Uwagi do tezy o utracie wolności. Lukacsowska interpretacja Weberowskiej tezy o racjonalizacji)
2. Krytyka rozumu instrumentalnego
(Teoria faszyzmu i kultury masowej. Podwójna krytyka: pod adresem neotomizmu i pod adresem neopozytywizmu. Dialektyka oświecenia. Dialektyka negatywna jako wprawka. Filozoficzna autowyktadnia nowoczesności i wyczerpanie się paradygmatu filozofii świadomości)
Skorowidz osób
Skorowidz pojęć