Szatan w Starym Testamencie oraz w judaizmie Drugiej Świątyni. Studium z historii tradycji. Studia Biblica Lublinensia

Wstęp

I. Biblijny motyw szatana w kontekście religii starożytnego Bliskiego Wschodu

1. Etymologia terminu !jf
2. Postać szatana w wierzeniach starożytnego Bliskiego Wschodu
2.1. Egipt
2.2. Mezopotamia
2.3. Syro-Palestyna
3. Obecność szatana w Biblii Hebrajskiej

II. Motyw szatana w tradycji Biblii Hebrajskiej

1. Lb 22,22-35
1.1. Analiza literacka
1.1.1. Delimitacja i kontekst perykopy
1.1.2. Gatunek literacki
1.1.3. Krytyka redakcji
1.1.4. Struktura
1.2. Analiza egzegetyczna
1.2.1. Oślica wobec anioła Jahwe (ww. 22-27)
1.2.2. Konfrontacja Balaama z oślicą (ww. 28-30)
1.2.3 Balaam wobec anioła Jahwe (ww. 31-35)
1.3. Wnioski teologiczne
1.3.1. Tożsamość przeciwnika
1.3.2. Przeciwnik w relacji do Boga
1.3.3. Przeciwnik w relacji do człowieka
2. Hi 1-2
2.1. Analiza literacka
2.1.1. Delimitacja i kontekst perykopy
2.1.2. Gatunek literacki
2.1.3. Krytyka redakcji
2.1.4. Struktura
2.2. Analiza egzegetyczna
2.2.1. Prezentacja i charakterystyka Hioba (1,1-5)
2.2.2. Pierwsza scena w niebie (1,6-12)
2.2.3. Pierwsza próba (1,13-22)
2.2.4. Druga scena w niebie (2,1-7a)
2.2.5. Druga próba (2,7b-10)
2.2.6. Przybycie trzech przyjaciół (2,11-13)
2.3. Wnioski teologiczne
2.3.1. Tożsamość szatana
2.3.2. Szatan w relacji do Boga
2.3.3. Szatana w relacji do człowieka
3. Za 3,1-7
3.1. Analiza literacka
3.1.1. Delimitacja i kontekst perykopy
3.1.2. Gatunek literacki
3.1.3. Krytyka redakcji
3.1.4. Struktura
3.2. Analiza egzegetyczna
3.2.1. Oskarżenie skierowane przeciwko Jozuemu (ww. 1-2)
3.2.2. Uniewinnienie Jozuego (ww. 3-5)
3.2.3. Obietnice dane Jozuemu (ww. 6-7)
3.3. Wnioski teologiczne
3.3.1. Tożsamość szatana
3.3.2. Szatan w relacji do Boga
3.3.3. Szatan w relacji do człowieka
4. 1 Krn 21,1-7
4.1. Analiza literacka
4.1.1. Delimitacja i kontekst perykopy
4.1.2. Gatunek literacki
4.1.3. Krytyka redakcji
4.1.4. Struktura
4.2. Analiza egzegetyczna
4.2.1. Ogłoszenie spisu przez Dawida (ww. 1-4a)
4.2.2. Przeprowadzenie spisu przez Joaba (ww. 4b-7)
4.3. Wnioski teologiczne
4.3.1. Tożsamość szatana
4.3.2. Szatan w relacji do Boga
4.3.3. Szatan w relacji do człowieka

III. Motyw szatana w Septuagincie

1. Reinterpretacja hebrajskiej tradycji o szatanie w Biblii Greckiej
1.1. Lb 22,22-35
1.2. Hi 1-2
1.3. Za 3,1-7
1.4. 1 Krn 21,1-7
2. Tradycja własna Biblii Greckiej o szatanie
2.1. Zawistny diabeł jako przyczyna śmierci (Mdr 2,24)
2.1.1. Analiza literacka
2.1.2. Analiza egzegetyczna
2.2. Przeciwnik przeklęty przez bezbożnika (Syr 21,27)
2.2.1. Analiza literacka
2.2.2. Analiza egzegetyczna
2.3. Twierdza Akra jako złośliwy przeciwnik dla Izraela (1 Mch 1,36)
2.3.1. Analiza literacka
2.3.2. Analiza egzegetyczna

IV. Motyw szatana w literaturze judaizmu pozabiblijnego

1. Literatura apokryficzna
1.1. Księga Jubileuszów
1.2. Wniebowzięcie Mojżesza
1.3. Testamenty dwunastu Patriarchów
1.4. Życie Adama i Ewy i Pokuta Adama
1.5. Etiopska Księga Henocha
1.6. Słowiańska Księga Henocha
1.7. Hebrajska Księga Henocha
1.8. Testament Hioba
1.9. Męczeństwo Izajasza
2. Literatura qumrańska
2.1. Hymny
2.2. Reguła Błogosławieństw
2.3. Aramejski Dokument Lewiego
2.4. Słowa Świateł
2.5. Zwój Psalmów

V. Dynamika tradycji biblijnej i pozabiblijnej o szatanie

1. Pochodzenie tradycji o szatanie
1.1. Niszczycielskie bóstwo lub demon
1.2. Antagonista w starożytnych panteonach
1.3. Oskarżyciel na niebieskim dworze
2. Rozwój tradycji o szatanie w Starym Testamencie
2.1. Członek niebieskiego zgromadzenia
2.2. Sceptyczny podwładny Boga
2.3. Wróg człowieka i narodu wybranego
3. Motyw szatana w judaizmie pozabiblijnym
3.1. Ewolucja tożsamości szatana
3.2. Przeciwnik Boga
3.3. Zwodziciel i oskarżyciel ludzi
4. Szatan w tradycji Nowego Testamentu
4.1. Władca złych duchów
4.2. Adwersarz Boga i Jezusa
4.3. Przeciwnik odciągający ludzi od Boga

Zakończenie
Satan in the Old Testament and in Judaism of the Second Temple. Study from the History of Tradition
Wykaz skrótów
Bibliografia