Studia nad Polszczyzną Kresową. Tom XII

Opis książki:

Kolejny tom Studiów przynosi omówienia różnych problemów polszczyzny dawnych Kresów, w tym kilka mało dotąd badanych aspektów tego języka: składni, słowótworstwa, polszczyzny "wysokiej” na Ukrainie sowieckiej. Tom otwiera wspomnienie Zofii Sawaniewskiej–Mochowej i Ireny Masojć o Annie Kaupuż, współtwórczyni polonistyki wileńskiej (m.in. w Wileńskim Uniwersytecie Pedagogicznym) i badaczce. Wiaczesław Werenicz, badacz i niestrudzony organizator badań nad polszczyzną kresową w ówczesnym Związku Sowieckim od Litwy po Syberię, pozostawił opis sytuacji polszczyzny na tych ziemiach. Fragment, który mi swego czasu przekazał, a dotyczący Ukrainy i Kazachstanu, został opracowany przed 1989 r. Jest on nie tylko świadectwem ówczesnej wiedzy na ten temat, lecz także dokumentem opisującym wnikliwie rzeczywistość, która później zmieniła się w sposób istotny, przy czym dla polszczyzny niekorzystny. Ałła Kożynowa przedstawia ważny artykuł o składni w zabytkach piśmiennictwa religijno–politycznego muzułmanów w Wielkim Księstwie Litewskim w XVIII wieku, pisanych alfabetem arabskim. Sybille Schmidt dotarła do wspomnień i zbioru listów polskiej inteligencji mieszczańskiej z Kamieńca Podolskiego z lat dwudziestych XX wieku. Pokazują one piękny, można powiedzieć wykwintny język polski, w minimalnym tylko stopniu zawierający regionalizmy kresowe. Takie teksty z terenu sowieckiej Ukrainy (z dawnego zaboru rosyjskiego) dotychczas nie były znane. Ich odkrycie i prezentacja to znaczący wkład do badań nad polszczyzną kresową. Katarzyna Czarnecka przedstawia fragmenty pierwszego większego opracowania, dotyczącego słowotwórstwa polskich gwar kresowych (w tym wypadku: na Ukrainie), a Janusz Rieger stawia pytania o przedmiot i metody badań słowotwórstwa kresowego, o możliwość uwzględnienia w tych badaniach bilingwizmu informatorów itp. Aleksandra Krawczyk–Wieczorek, wykorzystując obszerne nagrania, głównie własne, z Maćkowiec koło Chmielnickiego (dawn. Płoskirów) na Podolu, pokazuje na przykładzie dwóch idiolektów wariantywność leksykalną, właściwą tamtejszej polszczyźnie. Polszczyznę w księgach sądowych owruckich z XVIII w. badają Wiktor Mojsijenko i Olha Makarowa; w niniejszym tomie sygnalizują oni ten projekt publikacją dwóch aktów z księgi grodzkiej. Resztki języka polskiego we wsiach na Ukrainie pokazują Maryna Jurewicz i Oksana Zachucka. Teksty z Kazachstanu przedstawia Justyna Garczyńska. O dawnych wsiach polskich i dawnych wpływach polskich świadczą też dane dzisiejszych gwar ukraińskich, które omawia Ludmiła Dyka. Krótki tekst z zachodniego Polesia osoby, która w młodości przybyła tu z Polski, przedstawia Hryhorij Arkuszyn, a Janusz Rieger pokazuje interferencje ukraińskie w jej języku. Przedrukowujemy też krótkie teksty polszczyzny lwowskiej w transkrypcji fonetycznej Jarosława Rudnickiego sprzed 1939 r.

Książka "Studia nad Polszczyzną Kresową. Tom XII" - Janusz Rieger - Wydawnictwo Naukowe Semper. Książka posiada 414 stron i została wydana w 2011 r.