Strategia lizbońska z perspektywy wybranych krajów i regionów

Opis książki:

Prezentowana praca jest wynikiem międzynarodowej konferencji zatytułowanej "Economic and Political Conseqences of the Lisbon Strategy”, zorganizowanej przez Instytut Gospodarki Światowej SGH w dniach 27–28 listopada 2008 r. Publikacja odzwierciedla zatem stan wiedzy z jesieni 2008 r. Strategia lizbońska jest jedynym długofalowym projektem krajów członkowskich UE, który ma wspierać rozwój gospodarczych krajów członkowskich, tak aby Unia Europejska stała się w przyszłości najbardziej konkurencyjną gospodarką na świecie opartą na wiedzy. Została ona przyjęta w 2000 r. przez przywódców państw UE jako dokument wyznaczający kolejny krok w procesie integracji gospodarczej, wskazujący na konieczność przeprowadzenia reform zarówno w wymiarze gospodarczym, jak i społecznym oraz ekologicznym. Była także próbą reakcji na pogłębiający się dystans pomiędzy gospodarką państw członkowskich a jej największymi konkurentami, w szczególności gospodarką Stanów Zjednoczonych. Czynniki te wymusiły na decydentach nowe spojrzenie na kwestie związane z tworzeniem społeczeństwa informacyjnego, upowszechnianiem nowych technologii, większą aktywnością zawodową pracowników oraz działania zmierzające do obniżenia negatywnych skutków zmian klimatycznych. Gospodarczy wymiar strategii lizbońskiej dotyczył przede wszystkim kwestii innowacyjności, wspierania przedsiębiorczości oraz liberalizacji poszczególnych rynków, których integracja napotykała dotychczas pewne przeszkody (jak np. telekomunikacja, energia, rynki finansowe, transport). Równocześnie, dokonując przeglądu szczegółowych celów i instrumentów realizacji strategii, wskazano pośrednio na najważniejsze źródła słabości gospodarki państw członkowskich. W latach 2000–2005 cel strategii lizbońskiej "uczynienia z Unii Europejskiej do 2010 r. najbardziej konkurencyjnego obszaru gospodarczego, który rozwija się dynamicznie, opierając się na wiedzy” nie został w pełni zrealizowany. Złożyło się na to wiele przyczyn, wynikających ze znacznego pogorszenia koniunktury w gospodarce światowej po 2000 r., słabości inwestowania, a także nadmiaru celów przyjętych w programie strategii lizbońskiej oraz braku odpowiedzialności za jego realizację zarówno podmiotów krajowych, jak i unijnych, w tym słabości koordynacji i polityki makroekonomicznej. Spowodowało to konieczność jej nowego ukierunkowania. Średniookresowy przegląd strategii w 2005 r. spowodował rekonstrukcję jej najważniejszych celów oraz priorytetów1. Reforma ta dotyczyła również mechanizmów nacisku na realizację reform lizbońskich przy szczególnym uwzględnieniu działań zmierzających do wzmacniania wzrostu gospodarczego i polityki zatrudnienia. Równocześnie kraje członkowskie zostały zobowiązane do przygotowania krajowych programów reform, które stały się głównymi narzędziami pozwalającymi na wdrażanie i koordynowanie reform lizbońskich w poszczególnych dziedzinach. W odnowionej strategii wprowadzono również instrumenty, które umożliwiają większe wydatki z budżetu unijnego na współfinansowanie celów, a także zwiększają odpowiedzialność Komisji Europejskiej w ustalaniu szczegółowych priorytetów i zadań oraz ich realizowaniu przez państwa członkowskie. Zmiany dotyczyły również powołania w każdym kraju instytucji lub stanowiska (na szczeblu ministerialnym), które by odpowiadały za realizację strategii. Równocześnie uproszczono metodologię związaną z opracowywaniem narodowych programów oraz procedury przygotowywania raportów dla Komisji związanych z postępami we wdrażaniu odnowionej strategii lizbońskiej. Reformy zostały również powiązane ze zmianami w polityce spójności UE. Oznacza to, że polityka spójności w okresie 2007–2013 w coraz większym stopniu ukierunkowywana jest na działania z zakresu strategii lizbońskiej. W dokumencie "Strategiczne wytyczne Wspólnoty”2 podkreśla się konieczność realizacji działań ze środków przeznaczonych na politykę spójności w zakresie realizacji celów wyznaczonych w strategii. Osiągnięcie celów strategii lizbońskiej w znacznej mierze jest uzależnione od determinacji poszczególnych krajów członkowskich w jej realizacji. Konferencja miała za zadanie ocenę dotychczasowej realizacji głównie gospodarczych aspektów odnowionej strategii lizbońskiej oraz jej realizacji w wybranych krajach, w tym w nowych krajach członkowskich Unii Europejskiej. Praca składa się z czterech części. W części I przedstawiono porównanie systemu regulacji gospodarki Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych (E. Freyberg). Przedstawiono ponadto analizę zdolności innowacyjnej krajów Unii Europejskiej w porównaniu ze Stanami Zjednoczonymi oraz innymi konkurentami UE w skali globalnej (R. Scharff ). Część II poświęcona jest relatywnie nowemu wyzwaniu, jakie stoi przed krajami UE, a mianowicie polityce energetycznej. Rosnące ceny nośników energii, świadomość postępujących zmian klimatycznych, rosnąca rola Rosji jako eksportera nośników energii oraz konieczność zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego sprawiły, że zaopatrzenie w energię nabrało w UE ogromnego znaczenia. W tej części omówiono zagadnienie wzajemnych związków konkurencyjności, zrównoważonego rozwoju i bezpieczeństwa dostaw na tle polityki energetycznej UE (S. Fischer). Następnie przedstawiono rolę polityki energetycznej z perspektywy Niemiec (I. Bil), Litwy i regionu Bałtyku (D. Degutis) oraz Rosji (M. Gołębiewska). Część III poświęcona jest realizacji strategii lizbońskiej w Wielkiej Brytanii oraz w krajach regionu Morza Bałtyckiego. W ujęciu problemowym są to rozważania dotyczące głównie innowacyjności, jako czynnika, który decyduje o konkurencyjności. Tej kwestii strategia lizbońska od początku nadawała szczególne znaczenie, gdyż od niej głównie zależy postęp w tworzeniu gospodarki opartej na wiedzy. W tym kontekście przedstawiono osiągnięcia i niepowodzenia wybranych krajów członkowskich, a mianowicie państw regionu Morza Bałtyckiego (K. Falkowski), Estonii (J. Masso) oraz Wielkiej Brytanii (L.M. Martin). Budowaniu potencjału innowacyjnego polskich regionów poświęcona jest praca M. Dziembały, porównująca przemiany w regionach UE z polityką regionalną w Polsce, w odniesieniu do realizacji celów strategii lizbońskiej. Artykuł M. Radły dotyczy dysfunkcjonalności rynków i sektorów w Polsce i w UE. Cześć IV poświęcona jest realizacji strategii lizbońskiej w największej gospodarce UE, tj. w Niemczech. Wybór tej gospodarki nie był przypadkowy, gdyż to od niej w znacznej mierze zależą efekty gospodarowania całej UE, a także stopień zaawansowania realizacji celów strategii lizbońskiej. W tej części analizowane są: wzrost gospodarczy i wzrost zatrudnienia w Niemczech oraz rola, jaką odgrywały w realizacji strategii lizbońskiej reformy gospodarcze i polityka makroekonomiczna (B. Brocka-Palacz). Kolejne opracowania przedstawiają niemiecki rynek pracy w świetle strategii lizbońskiej (W. Małachowski) oraz polityki szczegółowe i ich wsparcie w realizacji celów strategii, a mianowicie: politykę wspierania nowych technologii (A. Bielig), politykę przemysłową (J. Olszyński) oraz regionalne aspekty strategii lizbońskiej (F. Kamiński). Część IV zamyka ocena procesu wdrażania strategii lizbońskiej w Niemczech na podstawie raportów Komisji Europejskiej oraz Centrum Reform Europejskich. Każdą część niniejszej publikacji kończy podsumowanie wniosków sformułowanych przez autorów poszczególnych opracowań. Książka jest pracą zbiorową naukowców z różnych krajów i ośrodków akademickich. Reprezentowani są w niej autorzy z Wielkiej Brytanii, Niemiec, Litwy, Estonii oraz Polski. Projekt badawczy, który zaowocował przygotowaniem niniejszej publikacji, zainicjowali pracownicy Zakładu Badań nad Gospodarką Niemiecką oraz Zakładu Gospodarek Państw Bałtyckich i Europy Wschodniej Instytutu Gospodarki Światowej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.

Książka "Strategia lizbońska z perspektywy wybranych krajów i regionów" - Eufemia Teichmann, Bogumiła Brocka-Palacz (red.) - oprawa twarda - Wydawnictwo Szkoła Główna Handlowa w Warszawie. Książka posiada 412 stron i została wydana w 2009 r.