Społeczeństwo polskie od X do XX wieku

CZĘŚĆ PIERWSZA
Społeczeństwa słowiańskie w starożytności i wczesnym średniowieczu
(Benedykt Zientara}

ROZDZIAŁ PIERWSZY
Od więzi rodowych do zróżnicowania społecznego

Geneza najstarszych grup społecznych
Ród i inne grupy krewniacze
Gospodarcze i spoteczno-politycznc funkcje rodu
Plemiona i związki plemion
Początki różnic społecznych
Okres wędrówek ludów
Przekształcenie wspólnoty rodowej w terytorialną
Rozkład organizacji rodowej
Teoria rodowa społeczeństwa polskiego
Związki plemion na ziemiach polskich i powstanie państwa polskiego.
Opole i osada
Więzi krewniacze i sąsiedzkie. Czynniki integrujące o szerszym charakterze

CZĘŚĆ DRUGA
Społeczeństwo polskie X—XII wieku
{Benedykt Zientara)

ROZDZIAŁ DRUGI
Państwo a społeczeństwo

Historiografia wobec ustroju społecznego Polski wczesnopiastowskiej
Charakter władzy Piastów

ROZDZIAŁ TRZECI
Warstwy społeczne
Kształtowanie się społeczeństwa klasowego
Możnowładztwo
Drużyna i kler
Wolna ludność wiejska
Książęce regale ziemi. Niewolni i ludzie książęcy
Ciężary ludzi książęcych i ich specjalne kategorie
Wojowie
Początki poddaństwa chłopów
Immunitety
Targi i podgrodzia
Początki miast w Polsce

ROZDZIAŁ CZWARTY
Więzi społeczne i dobra społeczne

Więzi lokalne i regionalne
Więzi ogólnopolskie
Rola cudzoziemców i stosunek do nich
Świadomość narodowa a więzi ponadnarodowe
Świadomość religijna
Wzorce i systemy wartości
Opozycyjne systemy wartości i walka klasowa

CZĘŚĆ TRZECIA
Społeczeństwo polskie XIII—XV wieku
(Benedykt Zientara)

ROZDZIAŁ PIĄTY
Więzi społeczne w XIII-XV wieku — czynniki
dynamizujące struktury społeczne

Sprawa kolonizacji na prawie niemieckim w historiografii
Europa środkowa wobec ekspansji Zachodu
Wzrost zaludnienia
Polityka osadnicza książąt polskich
Prawo niemieckie

ROZDZIAŁ SZÓSTY
Struktura stanowa: chłopi

Polska ludność wiejska a prawo niemieckie
Proces lokacji
Prawo niemieckie w praktyce wsi polskiej. Prawo wołoskie
Powstanie stanu chłopskiego
Ograniczenia swobody i własności chłopów
Uwarstwienie ludności wiejskiej: sołtysi i lemani
Uwarstwienie ludności wiejskiej: kmiecie, zagrodnicy, ludność bezrolna
Więzi społeczne ludności wiejskiej: krewniacze i lokalne
Chłopi a szersze więzi społeczne: naród, państwo. Kościół

ROZDZIAŁ SIÓDMY
Struktura stanowa: mieszczaństwo

Początki mieszczaństwa
Lokacje miast
Ludność miast
Niemieszczańscy mieszkańcy miast
Podłoże konfliktów społecznych w miastach
Kształtowanie się władz miejskich
Patrycjat
Cechy
Bractwa czeladnicze
Bractwa religijne
Ogólny charakter życia- społecznego miast
Mieszczaństwo a inne stany. Miasta a państwo

ROZDZIAŁ ÓSMY
Struktura stanowa: szlachta

Geneza stanu rycerskiego
WIodycy
Rycerstwo służebne i lenne
Zamknięcie się stanu szlacheckiego i sposoby przenikania doń „nowych ludzi"
Uwarstwienie stanu szlacheckiego i jego prawna jednolitość
Sejmy, sejmiki, konfederacje
Przywileje stanowe szlachty
Świadomość stanowa szlachty
Rodzina i ród szlachecki
Więzi sąsiedzkie, patriotyzm lokalny, świadomość narodowa szlachty
Horyzonty i mentalność szlachty

ROZDZIAŁ DZIEWIĄTY
Struktura startowa: duchowieństwo

Stan duchowny
Zakony
Kościół a państwo XIII—XV w.
Rozwarstwienie kleru
Środowiska zakonne XI V-XV w.
Mentalność duchowieństwa

ROZDZIAŁ DZIESIĄTY
Więzi ponadstanowe i dobra społeczne

Zmiany struktury etnicznej Polski. Napływ cudzoziemców, znaczenie imigracji niemieckiej
Żydzi
Ludność ruska w granicach państwa polskiego
Bezpieczeństwo publiczne
Scparatyzmy dzielnicowe i więzi międzystanowe
Rozwój świadomości narodowej
Antagonizm polsko-niemiecki
Odrodzenie Królestwa Polskiego
Przekształcenie świadomości narodowej w XIV i XV wieku
Polacy we wspólnocie chrześcijańskiej
Solidaryzm słowiański
Wzorce osobowe i ich praktyczna realizacja
Modele życia i kariery

CZĘŚĆ CZWARTA
Od połowy XV wieku do rozbiorów
[Antoni Mączak)

ROZDZIAŁ JEDENASTY
Czynniki dynamizujące strukturę społeczną

Sposób gospodarowania. Rozwój rynku
Podział dochodu społecznego
Koncentracja własności ziemskiej
Zaludnienie: różnice regionalne, zmiany w czasie

ROZDZIAŁ DWUNASTY
Więzi stanowe

Zagadnienia ogólne
Chłopi
Sołtysi i inne grupy uprzywilejowane
Kmiecie
Bezrolni i małorolni mieszkańcy wsi
Mieszczaństwo: podziały społeczne
Mieszczaństwo: elity
Szlachta: przywileje
Szlachta: jaśnie oświeceni, urodzeni i tylko szlachetni
Szlachta: lennicy
Duchowieństwo: kler świecki
Duchowieństwo zakonne
Duchowieństwo prawosławne, unickie i protestanckie
Ludzie luźni i margines społeczny
Awans społeczny i degradacja

ROZDZIAŁ TRZYNASTY
Grupy zawodowe w społeczeństwie stanowym

Palestra
Urzędnicy
Wojskowi
Artyści

ROZDZIAŁ CZTERNASTY
Grupy etniczno-prawne

Żydzi
Ormianie
Szkoci
Olędrzy

ROZDZIAŁ PIĘTNASTY
Struktura klasowa społeczeństwa stanowego

ROZDZIAŁ SZESNASTY
Więzi lokalne

Rodzina
Kobieta
Społeczność wiejska
Sąsiedztwo szlacheckie
Dwór szlachecki i magnacki
Więzi miasta ze wsią
Migracje

ROZDZIAŁ SIEDEMNASTY
Zależności i dystanse społeczne

Walka klasowa chłopstwa
Inne płaszczyzny konfliktów społecznych
Formy władzy, autorytet i prestiż społeczny

ROZDZIAŁ OSIEMNASTY
Dobra społeczne Bezpieczeństwo publiczne
Kultura materialna
Wierzenia, przesądy i ich społeczne funkcje
Konsumpcja i zdrowie
Oświata
Staropolska jakość życia

CZĘŚĆ PIĄTA
Od rozbiorów do pierwszej wojny światowej
(Ireneusz Ihnatowcz}

ROZDZIAŁ DZIEWIĘTNASTY
Czynniki dynamizujące strukturę społeczną

Wielkość zaludnienia. Wielka eksplozja
Migracje
Zmiany sposobu gospodarowania i rozwój rynku
Wzrost globalnej wielkości produkcji
Zmiany podziału dochodu społecznego

ROZDZIAŁ DWUDZIESTY
Więzi społeczne lokalne

Rodzina
Kobieta
Społeczność wiejska
Społeczność miejska
Region, dzielnica, zabór
Szkota
Wojsko polskie
Wojsko obce, zesłanie, więzienie

ROZDZIAŁ DWUDZIESTY PIERWSZY
Rozpadanie się więzi stanowych Chłopi jako stan
Mieszczanie jako stan
Szlachta
Duchowieństwo

ROZDZIAŁ DWUDZIESTY DRUGI
Kształtowanie się więzi klasowych

Klasa robotnicza
Lumpenproletariat i margines społeczny
Rzemieślnicy w dobie produkcji kapitalistycznej
Chłopi jako samodzielni producenci
Drobni pośrednicy w obrocie ekonomicznym
Inteligencja
Burżuazja

ROZDZIAŁ DWUDZIESTY TRZECI
Naród

Świadomość narodowa
Naród a państwo
Naród a stany i klasy
Naród polski ą narody i narodowości na ziemiach polskich

ROZDZIAŁ DWUDZIESTY CZWARTY
Zależności i dystanse społeczne

Zależności i dystanse polityczne
Zależności i dystanse ekonomiczne - walka klasowa
Zależności i dystanse kulturalne - kryzys ideologii i autorytetu

ROZDZIAŁ DWUDZIESTY PIĄTY
Dobra społeczne

Bezpieczeństwo człowieka
Formy władzy
Kultura polityczna
Kultura materialna
Oświata, nauka
Obieg informacji w społeczeństwie
Sposób życia

CZĘŚĆ SZÓSTA
Epoka dwóch wojen
{Janus: Żarnowski)

ROZDZIAŁ DWUDZIESTY SZÓSTY
Postęp czy stagnacja

Pokój i wojna
Sytuacja historyczna
Gospodarcze czynniki zmian społecznych
Czynniki spoleczno-kulturalne
Państwo a ewolucja społeczna
Miary postępu w badaniach procesów społecznych

ROZDZIAŁ DWUDZIESTY SIÓDMY
„Małe grupy" i więzi lokalne

Więzi lokalne w czasie pokoju i wojny
Wieś
Więzi lokalne w miastach i ich typy
Więzi regionalne
Małe grupy: rodzina

ROZDZIAŁ DWUDZIESTY ÓSMY
Więzi społeczne: struktura klasowo-warstwowa

Kierunki ewolucji
Robotnicy
Chłopi
Drobnomieszczaństwo
Inteligencja
Klasy posiadające i elity rządzące
Struktura klasowa a inne podziały społeczne

ROZDZIAŁ DWUDZIESTY DZIEWIĄTY
Społeczeństwo - naród - państwo

Polacy a mniejszości narodowe
Więzi narodowe, ich rozwój i zasięg
Więzi państwowe. Państwo a społeczeństwo
Wspólnoty narodowe i wyznaniowe

ROZDZIAŁ TRZYDZIESTY
Hierarchia społeczna. Zależności, dystanse, konflikty

Struktury klasowe jako struktury hierarchiczne
Struktury zależności gospodarczej i hierarchia docliodów
Wieś - miasto
Struktury władzy
Prestiż. Wykształcenie. Hierarchie kulturowe
Konflikty społeczne i narodowościowe - dwa główne typy konfliktów

ROZDZIAŁ TRZYDZIESTY PIERWSZY
Dobra społeczne: kultura

Kultura a zróżnicowanie społeczne
Kultura obyczajowa. Wzory konsumpcyjne
Kultura materialna. Kultura pracy
Oświata. Kultura intelektualna. Ideologia

ROZDZIAŁ TRZYDZIESTY DRUGI
Tragedia wojenna i koniec epoki

Wstrząsy wojenne a wspólnota narodowa
Wojna a hierarchia społeczna
Wstrząsy ideowe i moralne
Koniec epoki i zalążki nowych form życia społecznego

CZĘŚĆ SIÓDMA
Epoka powojenna: 1945-1989
(Janusz Zamojski)

ROZDZIAŁ TRZYDZIESTY TRZECI
Czynniki i procesy dynamizujące strukturę społeczeństwa. Czynniki rozkładu

Specyfika tego okresu historii społecznej: szczególna rola polityki partii i państwa w przekształceniach struktur społecznych
Czynniki ograniczające swobodę działania partii i wykonanie jej planu społecznego
Wpływ światowych tendencji oraz procesów demograficznych, technologicznych i kulturowych na społeczeństwo polskie
Społeczeństwo wobec przekształceń politycznych i społecznych
Czynniki rozkładu (dysfunkcji) oraz społeczne uwarunkowania kryzysu i upadku systemu

ROZDZIAŁ TRZYDZIESTY CZWARTY
Państwo-partia-struktury reżimu

Okres przejściowy (do ukształtowania się systemu monopartyjnego)
Mechanizmy władzy w rozwiniętym państwie monopartyjnym i ich zaplecze społeczne

ROZDZIAŁ TRZYDZIESTY PIĄTY
Naród

Kondycja wspólnoty narodowej w pierwszych latach po wojnie
Przejęcie retoryki narodowej i nacjonalizmu przez reżim komunistyczny

ROZDZIAŁ TRZYDZIESTY SZÓSTY
Struktury społeczne

Plan przebudowy społecznej i Jego realizacja
Ofensywa stalinizmu
Struktury klasowo-warstwowe w okresie post stalinowskim

ROZDZIAŁ TRZYDZIESTY SIÓDMY
Zależności - dystanse - hierarchie

ROZDZIAŁ TRZYDZIESTY ÓSMY
Małe grupy i więzi lokalne. Rodzina

Więzi lokalne i regionalne
Rodzina

ROZDZIAŁ TRZYDZIESTY DZIEWIĄTY
Dobra społeczne

Wolność
Oświata
Kultura
Ideologia. Religia
Kultura materialna
Kultura pracy

Zakończenie

BIBLIOGRAFIA

INDEKSY SPIS ILUSTRACJI