Spętana nauka. Opozycja intelektualna w Polsce 1945-1970
Ryszard Herczyński
| Dane szczegółowe: | |
| Wydawca: | Wydawnictwo Naukowe Semper |
| Ilość stron: | 576 s. |
| Wymiar: | 165x240 mm |
| EAN: | 9788375070293 |
| ISBN: | 978-83-7507-029-3 |
| Data: | 2008-08-07 |
Opis książki:
Głównym tematem książki jest opór środowiska polskich uczonych wobec prób zniewolenia nauki w latach 1945–1970. Obrona wolności i niezawisłości nauki była wyrazem cywilnej odwagi uczonych, a jej tradycje zaważyły istotnie na etosie polskiego środowiska naukowego. Chwilami czytelnikowi może się wydawać, że ma w ręku monografię historyczną, gdyż w oczy rzuca się ogrom wykonanej przez autora pracy nad źródłami, do jakiego na ogół zdolni są jedynie historycy. Autor występuje jednak nie tylko jako historyk, ale i jako świadek, spisujący swe "Rzeczy minione i rozmyślania”. Oryginalność tej książki polega w dużym stopniu na tym, że napisał ją człowiek, który dużo widział, wie jednak, że samo oglądanie czegoś na własne oczy nie czyni zeń świadka wiarygodnego, jak zdaje się mniemać większość pamiętnikarzy. Trzeba skonfrontować biografię z historią, pamięć z dokumentami. Taką konfrontacją jest właśnie ta książka. Matematyk przeobraża się w niej w historyka, uczestnik w analityka.
Jerzy Szacki
Książka "Spętana nauka. Opozycja intelektualna w Polsce 1945-1970" - Ryszard Herczyński - Wydawnictwo Naukowe Semper.
Spis treści:
I. Temat pracy
II. Adresaci pracy
III. Ethos nauki
IV. Polityka naukowa
V. Osobiste: skąd zainteresowanie polityką naukową?
VI. Opozycja intelektualna
VII. Obecność Kościoła
VIII. Polskie środowisko naukowe po wojnie
IX. Osobiste: o nauce, logice zdarzeń, pierwszych powojennych latach
1. TRADYCJE OPORU INTELEKTUALNEGO
I. Kierunek: autorytaryzm
II. Reakcje na "Brześć"; ustawa jędrzejewiczowska
III. Faszyzacja polskich uniwersytetów
IV. Okupanci. Opór ludzi nauki. Straty nauki polskiej
a. Generalna gubernia
b. Lwów
c. Wilno
d. Straty osobowe nauki polskiej
V. Projekty okresu wojny
2. REWOLUCJA ŁAGODNA
I. Polityczne podstawy rewolucji łagodnej
II. Pisma literackie. Stosunek do inteligencji
III. Sprawy uniwersytetów
IV. Genealogia inteligencji polskiej
V. Humanizm socjalistyczny
VI. Wystąpienia studenckie i ich reperkusje
VII. Wokół autonomii. Dekret o szkołach wyższych
VIII. Kongres wrocławski
3. RÓWNANIE SZEREGÓW
I. Żdanowszczyzna. U źródeł nowego okresu
II. Reorganizacja instytucji naukowych
III. Ingerencje merytoryczne: filozofia i socjologia
IV. Ingerencje merytoryczne: polonistyka
V. Ingerencje merytoryczne: historia
VI. Ingerencje merytoryczne: genetyka
VII. Ingerencje merytoryczne: psychiatria
VIII. Dyskusja Kotarbińskiego z Chałasińskim
IX. Refleksje i porównania
4. ODWILŻ -- CZYLI OSTATNI ZAJAZD INTELIGENCJI
A. NADZIEJE
I. Początki odwilży w Związku Radzieckim
II. Zwiastuny zmian w Polsce
III. Rola prasy i sztuki
IV. Odwilż w nauce
V. Rewizjonizm stary i nowy
B. "ALE W GRENADZIE ZARAZA"
I. Reperkusje XX Zjazdu KPZR
II. Wydarzenia poznańskie
III. Odwilż w nauce: sprawy organizacyjne
IV. Odwilż w nauce: sprawy merytoryczne
V. Intelektualiści w ruchu komunistycznym
C. PUNKT ZWROTNY
I. Manewry przed Październikiem
II. Program Gomułki
III. Recepcja programu
IV. Odwilż w psychiatrii
V. Polska Akademia Nauk na cenzurowanym
D. "POINT DE RÊVERIES, MESSIEURS!"
I. Zmierzch rewizjonistycznych nadziei
II. Fala antysemityzmu
III. "Lewica" partyjna i Kościół
IV. Partyjny pogłos Października
V. Polityka kulturalna
VI. Dyskusje o inteligencji
VII. Próba podsumowania
5. ODWRÓT
I. Odzyskiwanie terenu
II. Echa "rozprawy z rewizjonizmem": słowa
III. Echa "rozprawy z rewizjonizmem": działania
IV. Koncyliacyjne zjazdy
V. W drodze na zjazd partii
6. POWTÓRKA
A. Wschodnia flanka
B. Ziemia jałowa
C. Nowa formacja
6A. AKT PIERWSZY: MAŁA STABILIZACJA
I. Roszady personalne
II. Represje wobec Kościoła. PAX
III. Nauka -- anonimowa opozycja
IV. Osobiste: Cambridge
V. Zmiany organizacyjne
VI. Pożegnanie człowieka i nadziei
VII. Ankietomania, czyli błędne drogi socjologii
VIII. Siedem grzechów głównych
IX. Pokojowe współistnienie w dziedzinie ideologii
6B. AKT DRUGI: ODRODZENIE OPOZYCJI
I. List 34
II. Wokół koncepcji uniwersytetu. Marcowe ustawy
III. Represje karne. Memoriał Kuronia i Modzelewskiego
IV. Na fali Vaticanum II
V. Młody Marks, sojusznik opozycji
VI. Kołakowski i jego drużyna
VII. Nieziszczone oczekiwania: filozofia i socjologia
VIII. Partyjne kłopoty
6C. AKT TRZECI: KOŃCÓWKA
Odsłona 1. Dwa wątki
Odsłona 2. Kalendarium gorących dni
Odsłona 3. Polowanie na inspiratorów
Odsłona 4. Porażka marcowej "rebelii"
a. Interpelacja
b. Interpretacje
c. Stanowisko episkopatu
d. Wyciszenie kampanii "syjonistycznej"
e. Przedzjazdowe dylematy
Odsłona 5. Reperkusje w świecie kultury
a. Zgniecenie "praskiej wiosny"
b. W trosce o ideologiczną czystość partii
c. Literaci
d. Nowa ustawa o szkolnictwie wyższym
e. Socjologia
Odsłona 6. Krajobraz po marcowej klęsce
7. "TA CZASZKA NIGDY JUŻ SIĘ NIE UŚMIECHNIE"
BIBLIOGRAFIA SELEKTYWNA
Źródła archiwalne
Źródła drukowane, rozprawy
Wspomnienia, relacje, dzienniki
Czasopisma i wydawnictwa periodyczne
Literatura piękna
Opracowania
PRZYPISY
SKOROWIDZ NAZWISK