Represje wobec duchowieństwa Kościołów chrześcijańskich w okresie stalinowskim w krajach byłego bloku wschodniego

Opis książki:

Książka została wydana przez Wydawnictwo Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach w serii "Studia i Materiały Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 16.
*
* *
W okresie powojennym pod dominację ideologii komunistycznej dostała się znaczna część Europy Południowej i Środkowo-Wschodniej. Na tych terenach doszło do bezprecedensowej w historii Europy próby stworzenia państw ateistycznych. Z różnym natężeniem i efektami, w zależności od lokalnych uwarunkowań historycznych i społecznych, reżimy komunistyczne zastosowały system represji, który w pierwszym etapie miał sprowadzić praktykowanie religii do sfery czysto prywatnej, a w dalszym, przy zastosowaniu odpowiedniej indoktrynacji, do wykorzenienia przekonań religijnych z życia społecznego i życia poszczególnych jednostek.
Jednym z elementów walki z religią były represje zastosowane wobec duchowieństwa. Badanie tej problematyki było przez wiele dziesiątków lat utrudnione. Dostęp do wielu nieznanych wcześniej dokumentów pozwala obecnie na szersze spojrzenie na kwestie problematyki represji wobec duchowieństwa w systemie komunistycznym. Istnieje szansa na zbadanie motywów, metod, skali, jak i skutków represyjnej polityki wobec Kościoła, w tym szczególnie wobec duchowieństwa.
Okazją do wymiany doświadczeń w badaniach nad problematyką represji wobec duchowieństwa w krajach byłego bloku wschodniego stała się międzynarodowa konferencja zorganizowana w dniach 26-27 listopada 2002 r. w Katowicach przez Wydział Teologiczny Uniwersytetu Śląskiego oraz katowicki Oddział Instytutu Pamięci Narodowej. Termin konferencji nie został wybrany przypadkowo. W listopadzie 2002 r. minęło 50 lat od wysiedlenia przez władze komunistyczne biskupów śląskich (listopad 1952 r.) - był to jeden z istotnych etapów walki z Kościołem w Polsce i próbą jego podporządkowania poprzez instalowanie na stanowiskach wikariuszy kapitulnych duchownych skłonnych do współpracy z władzą.
W konferencji wzięli udział: dr Andrzej Grajewski (Instytut Pamięci Narodowej), prof. dr Gerhard Besier (Ruprecht-Karls-Universität Heidelberg), dr Milan Katuninec (Fackulta Homanistiky Trnawskej Univerzity, Katedra Politologie), Jaroslav Cuhra (Ustav pro soudobe dejiny AV CR - Zakład Historii Najnowszej Czeskiej Akademii Nauk), dr Maciej Szymanowski, dr Arünas Streikus (Vilnius University, Lithuanian Genocide and Resistance Research Center - Litewskie Centrum Badania Eksterminacji i Ruchu Oporu), dr Igor Hałagida (Instytut Pamięci Narodowej), ks. prof. dr hab. Jerzy Myszor (Wydział Teologiczny Uniwersytetu Śląskiego), dr Ryszard Gryz (Instytut Historii Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach), dr Antoni Dudek (Instytut Pamięci Narodowej), Jacek Żurek (Instytut Pamięci Narodowej), prof. dr hab. Adam Lityński (Uniwersytet Śląski), prof. dr hab. Hanna Konopka (Instytut Historii Uniwersytetu w Białymstoku), dr Jan Żaryn (Instytut Pamięci Narodowej); dr Krzysztof Kowalczyk (Instytut Politologii Uniwersytetu Szczecińskiego); dr hab. Wiesław Jan Wysocki (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie), dr Adam Dziurok (Instytut Pamięci Narodowej, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie).
Publikacja nie zawiera referatów dr. Igora Hałagidy oraz dr. Jana Żaryna, którzy nie dostarczyli tekstów do druku. Tekstu swego wystąpienia nie dostarczył także prof. Besier z Heidelbergu. W tym przypadku organizatorzy konferencji zdecydowali się włączyć do materiałów pokonferencyjnych nieautoryzowany zapis nagrania jego referatu, dzięki czemu obraz represji w krajach byłego bloku wschodniego staje się w miarę kompletny.

Książka "Represje wobec duchowieństwa Kościołów chrześcijańskich w okresie stalinowskim w krajach byłego bloku wschodniego" - Jerzy Myszora, Adam Dziurok (red.) - oprawa miękka - Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, IPN.