Represje wobec duchowieństwa górnośląskiego w latach 1939-1956 w dokumentach. Seria: Dokumenty

Opis książki:

Publikacja zawiera dokumenty ukazujące prześladowanie duchowieństwa świeckiego i zakonnego na terenie Górnego Śląska w okresie nazizmu i stalinizmu. Obrazują one metody oraz skalę represji stosowanych wobec duchowieństwa uważanego w obu systemach za wroga zagrażającego wprowadzaniu "jedynie słusznych” ideologii.
Publikowane dokumenty stanowią w dużej mierze pokłosie kwerendy, jaka została przeprowadzona w związku z przygotowaniami do wystawy pt. "i będą was prześladować... Represje wobec duchowieństwa śląskiego w latach 1939-1956”. Większość z nich (zwłaszcza dotycząca okresu powojennego) była prezentowana po raz pierwszy w Muzeum Historii Katowic na otwartej w marcu 2001 r. ekspozycji przygotowanej przez Oddziałowe Biuro Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach.
Prezentowane dokumenty zostały wytworzone przez instytucje państwowe i kościelne, a także osoby prywatne.
Pochodzą one głównie z Archiwum Archidiecezjalnego w Katowicach, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach, archiwów parafialnych oraz ze zbiorów prywatnych. Należą do nich między innymi: dokumenty sądowe, protokoły przesłuchań, akty zgonu, doniesienia informatorów UB, artykuły prasowe, listy pasterskie, zapiski z kronik parafialnych, wspomnienia i listy prywatne. Z prezentowanych w publikacji 71 dokumentów kilka było już wcześniej publikowanych, ale dla pełniejszego zobrazowania problemu zdecydowano się na ich ponowną prezentację.
Kluczem dla całego tomu jest wstęp, w którym poruszone są kolejne zagadnienia i gdzie w nawiasach podaje się numer dokumentu. Materiały zostały uporządkowane tematycznie, a nie chronologicznie. Choć podzielone zostały na dwie części (II wojna światowa i lata 1945-1956) to mają numerację ciągłą. Zachowano oryginalny język dokumentów, a korekcie poddano jedynie błędy ortograficzne i interpunkcyjne. Tom jest pierwszym wyborem dokumentów pozwalającym na porównanie polityki stosowanej wobec Kościoła katolickiego w systemach totalitarnych.
Spis dokumentów
II wojna światowa
Nr 1. 1977 maj 26, Katowice - Postanowienie Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Katowicach o zawieszeniu postępowania o zabójstwo księży diecezji katowickiej: Tomasza Mamzera, Władysława Roboty, Jana Franciszka Machy, Joachima Antoniego Gurtlera, Karola Sosny i Leona Chudego
Nr 2. 1939 grudzień 22, Katowice – Pismo bpa Stanisława Adamskiego do gestapo w sprawie aresztowanych księży
Nr 3. 1939 grudzień 19 – Opinia Ministerstwa Rzeszy do Spraw Kościelnych o bp. Stanisławie Adamskim
Nr 4. 1940 styczeń 12, Katowice – Pismo bpa Stanisława Adamskiego do nuncjusza Cesare Orsenigo
Nr 5. 1941 czerwiec 3 [Katowice]- Pismo wikariusza generalnego do nuncjusza w Berlinie w sprawie uwięzionych księży
Nr 6. [1941 maj] – Wykaz kapłanów diecezji katowickiej przebywających na terenie Generalnej Guberni
Nr 7. Czerwiec 1949, Katowice – Z życia i publicznej działalności Biskupa Adamskiego
Nr 8. 1941 wrzesień 26 [Katowice] – Pismo wikariusza generalnego w sprawie zatrudnienia duchownych powracających z obozów koncentracyjnych
Nr 9. 1941, Skoczów – Nakaz karny dla ks. Ludwika Kojzara za przekroczenie zakazu obchodu uroczystości Wniebowstąpienia Pańskiego Nr 10. 1941 maj 28, Brenna – Pismo ks. Rudolfa Juroszka w sprawie zatrzymania księży
Nr 11. 1945 kwiecień 9, Katowice - Pogląd na obecny stan duchowieństwa katolickiego i zakonów Diecezji Katowickiej (fragmenty) Nr 12. 1947 kwiecień 13, Chorzów – Zaświadczenie o działalności ks. Jana Machy w Związku Walki Zbrojnej
Nr 13. Wspomnienia ks. Joachima Beslera o śmierci ks. Machy (fragmenty)
Nr 14. 1942 grudzień 2, Katowice – List więzienny ks. Jana Machy do rodziny
Nr 15. 1975 październik 24, Nowy Targ – Protokół przesłuchania świadka w sprawie okoliczności śmierci ks. Franciszka Czubina Nr 16. 1978 marzec 31, Katowice – Opis okoliczności aresztowania ks. Józefa Kani
Nr 17. 1975 maj 2, Katowice – Protokół przesłuchania ks. Wilhelma Karety
Nr 18. 1944 styczeń 5, [Katowice] – Pismo wikariusza generalnego F. Woźnicy do gestapo w sprawie aresztowanych księży z powiatu cieszyńskiego
Nr 19. 1945 maj 17, Dachau – Relacja ks. W. Waloszka o śmierci Salezjan w Oświęcimiu
Nr 20. 1947 styczeń 12 – Wspomnienia ks. Leopolda Biłki o ks. Emilu Szramku (fragmenty)
Nr 21. 1941 grudzień 14, Dachau – List ks. Emila Szramka z obozu koncentracyjnego w Dachau
Nr 22. 1942 luty 26, Dachau – List Komendantury Obozu w Dachau do siostry ks. Emila Szramka
Nr 23. 1940 lipiec 20, Mauthausen – Gusen – List obozowy ks. Józefa Czempiela
Nr 24. 1942 lipiec 17, Dachau – Akt zgonu ks. Józefa Czempiela Nr 25. 1940 maj 3, Martinau – List brata o. Ludwika Mzyka do gestapo z prośbą o wystawienie świadectwa zgonu brata
Nr 26. 1948 – Wspomnienia o. Józefa Dominika o śmierci o. Stanisława Kubisty w Sachsenhausen (fragmenty)
Nr 27. 1945 maj 3, Dachau – List ks. Konrada Szwedy do rodziny
Okres powojenny (1945-1956)
Nr 28. 1946 luty 2, Lędziny – Wspomnienia ks. Jana Kleczki o ostatnich latach życia ks. Pawła Kontnego (fragmenty)
Nr 29. 1945 marzec 30, Katowice - Memoriał bp. Stanisława Adamskiego do wojewody Aleksandra Zawadzkiego w sprawie niesłusznych aresztowań
Nr 30. 1946 sierpień, Werdohl – Opis wysiedlenia ks. Franciszka Woźnicy
Nr 31. 1945 lipiec 20, Siemianowice Śląskie – Wniosek o rehabilitację ks. Franciszka Woźnicy do Sądu Grodzkiego w Katowicach
Nr 32. 1947 styczeń 8, Katowice – Memoriał bp. Stanisława Adamskiego w sprawie księży wysiedlonych do Niemiec
Nr 33. 1948 listopad 16, Katowice – Pismo Edmunda Dudy naczelnika Wydziału Społeczno-Politycznego Urzędu Wojewódzkiego do Kuratorium Okręgu Szkolnego Śląsko-Dąbrowskiego w sprawie sankcji wobec księży katolickich używających języka niemieckiego lub gwary (fragmenty) Nr 34. 1946 sierpień – Listy ks. Rudolfa Marszałka do przełożonego fragmenty)
Nr 35. 1948 listopad 8, Katowice – Wyrok Wojskowego Sądu Rejonowego w Katowicach w sprawie o. Izydora Grzyśki
Nr 36. 1947 październik 11, Katowice – Protokół z przesłuchania ks. Herberta Bednorza w Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach
Nr 37. 1948 wrzesień 29, Wirek – Pismo Prezydium Gminnej Rady Narodowej w Wirku do ks. Leopolda Pietroszka
Nr 38. 1949 styczeń 17, Katowice – List pasterski bp. Stanisława Adamskiego w sprawie nauki religii w szkołach
Nr 39. 1949 styczeń 24 – Informacja o odczytywaniu listy pasterskiego bp. Stanisława Adamskiego
Nr 40. 1949 lipiec 14, Katowice – Akt oskarżenia przeciwko ks. Józefowi Kuczerze
Nr 41. 1949 grudzień 17, Katowice – Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach w sprawie ks. Juliusza Pustelnika
Nr 42. 1949 sierpień 4, Katowice – Pismo bp. Juliusza Bieńka do ministra Władysława Wolskiego w sprawie aresztowanych księży z diecezji katowickiej
Nr 43. 1949 październik 10, Katowice – List więzienny ks. Juliusza Pustelnika
Nr 44. 1949 luty 6, Katowice – Artykuł w "Trybunie Robotniczej” pt. "Co zdziałały wrogie podszepty księdza katechety?”
Nr 45. 1949 kwiecień 11, Katowice – Sprostowanie bp. Stanisława Adamskiego do "Trybuny Robotniczej” w sprawie szkalującego go artykułu
Nr 46. 1951 listopad 11, [Katowice] - Sprawozdanie z konferencji ks. Jerzego Stroby redaktora "Gościa Niedzielnego” z Naczelnikiem Wojewódzkiego Urzędu Kontroli Prasy
Nr 47. 1949 maj 14, Katowice – Pismo bp. Juliusza Bieńka do wojewody śląsko-dąbrowskiego w sprawie nabożeństw w dniu 1 maja 1949 r.
Nr 48. 1949 lipiec 23, Katowice – Pismo bp. Juliusza Bieńka do wojewody śląsko-dąbrowskiego w sprawie łamania przez władze ustawy o zgromadzeniach
Nr 49. 1949 luty 14, Katowice – Pismo biskupa J.Bieńka do wojewody śląsko-dąbrowskiego Bolesława Jaszczuka w sprawie konfiskaty przez UB notatek kolędowych ks. Pluty
Nr 50. 1949 czerwiec 1, Chorzów – List anonimowego "Informatora” do Brytyjskiego Konsulatu w Katowicach w sprawie utrudnień podczas pielgrzymki mężczyzn do Piekar Śląskich
Nr 51. 1950 sierpień 16, Katowice – Meldunek specjalny z pielgrzymki do Piekar Śląskich
Nr 52. 1950, Rojca – Zapiski w kronice parafialnej w Rojcy dotyczące przymuszania ks. Pawlaka do udziału w Zarządzie "Caritas” (fragmenty)
Nr 53. 1950 listopad 25, Katowice – Pismo w sprawie ekscesów młodzieży ZMP na terenie parafii w Koszęcinie
Nr 54. 1948, czerwiec 5, Katowice – Pismo bp. J. Bieńka do wojewody A. Zawadzkiego w sprawie nakłaniania ks. Gerarda Mańki do współpracy z UB
Nr 55. 1950 czerwiec 21, Cieszyn – Doniesienie agenturalne dotyczące ks. Teodora Lichoty
Nr 56. 1953 marzec 14, Stalinogród – Analiza rozpracowania katowickiej kurii - sprawa kryptonim Gniazdo”
Nr 57. 1950, Cieszyn – Zapiski w kronice parafii św. Marii Magdaleny w Cieszynie dotyczące aresztowania ks. Teodora Lichoty (fragmenty)
Nr 58. 1975, Jastrzębie Zdrój – Wspomnienia ks. Rudolfa Adamczyka (fragmenty)
Nr 59. 1952 grudzień 1, Warszawa – Orzeczenie Centralnej Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym w sprawie ukarania bp. Herberta Bednorza
Nr 60. 1952 listopad 6-13 – Kardynał Stefan Wyszyński, Pro Memoria (fragmenty)
Nr 61. 1952 listopad 8, Katowice – Komunikat w sprawie obserwacji bp. Stanisława Adamskiego
Nr 62. 1953 styczeń 11, Warszawa – Pismo prymasa Stefana Wyszyńskiego do bp. Juliusza Bieńka przebywającego na wygnaniu w Kielcach
Nr 63. 1952 grudzień 15, Siemianowice Śląskie – Podziękowanie ks. Jana Broya dla wikariusza kapitulnego ks. Filipa Bednorza za starania o zwolnienie z więzienia
Nr 64. 1952 listopad 14, Katowice – Wykaz księży diecezji katowickiej aresztowanych, przesłuchanych w śledztwie oraz tych, z którymi przeprowadzono rozmowy profilaktyczne
Nr 65. 1955 maj 24, Poznań – Postanowienie o założeniu sprawy ewidencyjno-obserwacyjnej na bp. Stanisława Adamskiego
Nr 66. 1955 maj 25, Poznań – Plan agencyjno-operacyjnych przedsięwzięć do sprawy bp. Stanisława Adamskiego
Nr 67. 1956 wrzesień 12, Stalinogród – Zawiadomienie Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej – Wydziału do Spraw Wyznań w sprawie ks. Jerzego Nygi
Nr 68. 1954 grudzień 9, Stalinogród – Wniosek Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej – Referat do Spraw Wyznań o udzielenie ks. Konradowi Szwedzie ostrzeżenia
Nr 69. 1949-1950, Katowice – Zapiski w kronice parafialnej w Katowicach-Koszutce dotyczące uwięzienia o. Maksymiliana Górnika
Nr 70. 1953 styczeń 18, Czernica - Prośba parafian z Czernicy do wikariusza kapitulnego o interwencję w sprawie uwięzionego proboszcza ks. Pawła Misia
Nr 71. 1956 listopad 6, Katowice – Doniesienie agenturalne o powrocie biskupów do Katowic

Książka "Represje wobec duchowieństwa górnośląskiego w latach 1939-1956 w dokumentach. Seria: Dokumenty" - Kornelia Banaś, Adam Dziurok (red.) - oprawa miękka - Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, IPN.