Przeszłość w teraźniejszości. Polskie spory o historię na początku XXI wieku

Opis książki:

Wyjaśnienia niezwyczajnego przypadku historycznego pisarstwa Roberta Trąby szukać należy w specyfice jego warsztatu twórczego. Kierując się perspektywicznie wytyczonymi celami refleksji historycznej tzw. drugiego stopnia, draży zarówno przypadki zaistnienia referencji kluczowych, jak i ich aplikacji. W pewnym sensie niniejszy tom stanowi zwornik trylogii, na którą składają się dwa wcześniejsze tomy: Kraina tysiąca granic (2003) i Historia - przestrzeń dialogu (2006). We wszystkich trzech przypadkach żywioł polemiczny taktyka argumentującego ścierania się z innymi stanowiskami, dały znakomite rezultaty. Z punktu widzenia przybliżania materii historycznej, z punktu widzenia "misji dydaktycznej", tomy profesora Trąby spełniają znakomicie założony cel: pobudzanie ciekawości historycznej, wnikającej poza miałką maksymę historia magistra vitae.
Hubert Orłowski
Ma rację Robert Trąba, gdy wskazuje na jedną z głównych tendencji propagatorów "polityki historycznej": "Orędownicy polityki historycznej filarem uobywatelnienia społeczeństwa czynią patriotyzm. Przy czym »patriotyzm jutra« dotychczas definiowany był z »wezo-rajszego« punktu widzenia. Jego istotą pozostaje bowiem tworzenie wspólnoty opartej przede wszystkim na wartościach XIX-wiecznego patriotyzmu etnicznego*. Widać tu tendencję raczej do utrwalania niż rewidowania i krytycznego oglądu wzorów przeszłości przy jednoczesnym założeniu, iż przyszłość też winna być tym wzorcom podporządkowana.
Propozycja Trąby idzie w tóerunku dokładnie przeciwnym, odwołując się przy tym zarówno do praktykowania "regionalizmu otwartego" w kręgu Wspólnoty Kulturowej "Borussia", jak i do tych koncepcji badawczych - choćby do austriackiego kulturoznawcy Moritza Csśky`ego - które zdają się być próbą przezwyciężenia poczucia kryzysu kategorii ideologicznych projektów państwa narodowego. Warto przy tym zauważyć, że w pewnej mierze poszukiwania te korespondują z perspektywą badawczą, jaką po roku 1989 nakreśliła Maria Janion, ogłaszając załamanie paradygmatu romantycznego.
Leszek Szaruga

Książka "Przeszłość w teraźniejszości. Polskie spory o historię na początku XXI wieku" - Robert Traba - oprawa miękka - Wydawnictwo Poznańskie. Książka posiada 328 stron i została wydana w 2009 r.