Prawo Unii Europejskiej z uwzględnieniem Traktatu z Lizbony

Wykaz skrótów
Przedmowa ( Artur Kuś )

Rozdział I. Geneza i rozwój procesów integracyjnych w Europie po II wojnie światowej ( Tomasz Sieniow )
§1. Wprowadzenie
§2. Podłoże procesów integracyjnych w Europie po II wojnie światowej
§3. Traktaty założycielskie
1. Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali
2. Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą
3. Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej
§4. Teorie integracji europejskiej
§5. Podstawy integracji gospodarczej we Wspólnotach Europejskich
§6. Próby integracji politycznej i militarnej państw zachodnio europejskich
§7. Pogłębianie integracji europejskiej w latach 1957-1992
1. Uwagi ogólne
2. Traktat o fuzji
3. Rozwój integracji w sferze politycznej w latach 60-tych i 70-tych XX wieku
4. Rola Trybunału Sprawiedliwości w tworzeniu systemu prawnego Unii Europejskiej
5. Jednolity Akt Europejski
6. Współpraca w ramach Schengen
§8. Traktat z Maastricht
1. Unia Europejska jako kolejny etap tworzenia coraz ściślejszego związku między narodami Europy
2. Struktura Unii Europejskiej
3. Zmiany w prawie materialnym
4. Zmiany instytucjonalne
§9. Traktat Amsterdamski
1. Uwagi ogólne
2. Zmiany w prawie materialnym
3. Zmiany instytucjonalne
§10. Traktat Nicejski
1. Uwagi ogólne
2. Podstawowe zmiany
§11. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej
§ 12. Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy
§13. Traktat z Lizbony
1. Uwagi ogólne
2. Podstawowe zmiany
§14. Poszerzanie integracji europejskiej
1. Uwagi ogólne
2. Etapy rozwoju integracji europejskiej
3. Perspektywa dalszego rozwoju terytorialnego Unii Europejskiej
§ 15. Droga Polski do pełnej integracji z Unią Europejską
Pytania kontrolne
Podstawowa literatura
Wykaz podstawowych orzeczeń

Rozdział II. Podstawy prawne Unii Europejskiej ( Paweł Gilowski )
§1. Traktaty założycielskie Unii Europejskiej
1. Ustanowienie Unii Europejskiej. System traktatowy i jego ramy czasowe i terytorialne
2. Zawarcie i zmiana traktatów założycielskich
3. Charakter prawny traktatów założycielskich Unii Europejskiej
4. Wykładnia traktatów założycielskich
§2. Struktura Unii Europejskiej
1. Traktat z Lizbony a ewolucja struktury Unii Europejskiej
2. Metoda wspólnotowa
3. Metoda międzyrządowa i jej obecny status w Unii Europejskiej
§3. Członkostwo państwa w Unii Europejskiej
1. Przesłanki nabycia członkostwa
2. Procedura nabycia członkostwa
3. Traktat akcesyjny
4. Ustanie członkostwa państwa w Unii Europejskiej
§4. Cele i zadania Unii Europejskiej
5. Intencje państw-stron. Preambuły traktatów
6. Cele Unii Europejskiej
§5. Zasady podstawowe Unii Europejskiej
1. Wyróżnienie zasad podstawowych. Znaczenie polityczne i prawne art. 6 TUE
2. Wartości, na których opiera się Unia Europejska
3. Zasady wolności i równości
4. Zasady ustrojowe Unii Europejskiej
5. Pozostałe zasady podstawowe Unii Europejskiej
§6. Zasada poszanowania tożsamości narodowych państw członkowskich
1. Definicja zasady
2. Dwa aspekty zasady poszanowania tożsamości narodowej
3. Poszanowanie tożsamości narodowej a cele Unii Europejskiej i tożsamość europejska
§7. Charakter prawny Unii Europejskiej
1. Ponadnarodowy charakter Unii Europejskiej
2. Problem definicji Unii Europejskiej
3. Pytania kontrolne
Podstawowa literatura
Wykaz podstawowych orzeczeń

Rozdział III. System instytucjonalny ( Paweł Wojtasik )
§1. Wprowadzenie
§2. Parlament Europejski
1. Uwagi ogólne
2. Skład
3. Struktura
4. Kompetencje
5. Tryb funkcjonowania
§3. Rada Europejska
1. Uwagi ogólne
2. Skład i organizacja
3. Kompetencje
§4. Rada Unii Europejskiej
1. Uwagi ogólne
2. Skład i organizacja
3. Podejmowanie decyzji
4. Kompetencje
5. Organy pomocnicze i administracja
§5. Komisja Europejska
6. Uwagi ogólne
7. Skład i organizacja
8. Tryb funkcjonowania
9. Kompetencje
10. Administracja
§6. Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa
1. Uwagi ogólne
2. Kompetencje
3. Europejska Służba Działań Zewnętrznych
§7. Instytucje sądowe Unii Europejskiej ( Edyta Krzysztofik )
1. Uwagi ogólne
2. Trybunał Sprawiedliwości
3. Sąd
4. Sądy Wyspecjalizowane
5. Sąd ds. Służby Publicznej
6. Procedura orzekania
§8. Trybunał Obrachunkowy
1. Uwagi ogólne
2. Skład
3. Struktura i tryb funkcjonowania
4. Kompetencje
§9. Komitety doradcze Unii Europejskiej
1. Uwagi ogólne
2. Komitet Ekonomiczno-Społeczny
3. Komitet Regionów
§10. Organy finansowe Unii Europejskiej
1. Uwagi ogólne
2. Europejski Bank Inwestycyjny
3. Europejski Bank Centralny
§11. Urzędy i agencje Unii Europejskiej
1. Uwagi ogólne
2. Struktura i tryb funkcjonowania
3. Rodzaje agencji
Pytania kontrolne
Podstawowa literatura
Wykaz podstawowych orzeczeń

Rozdział IV. Źródła prawa Unii Europejskiej ( Anna Szachoń )
§1. Charakterystyka i podział źródeł prawa Unii Europejskiej
§2. Pojęcie acquis communautaire
§2. Hierarchia źródeł prawa Unii Europejskiej
§4. Prawo pierwotne
§5. Umowy międzynarodowe
§ 6. Prawo pochodne
§7. Akty prawodawcze
1. Uwagi ogólne
2. Rozporządzenia
3. Dyrektywy
4. Decyzje
§8. Akty nieprawodawcze
1. Uwagi ogólne
2. Akty delegowane
3. Akty wykonawcze
4. Inne decyzje nieprawodawcze
5. Porozumienia międzyinstytucjonalne
§9. Akty niewiążące
§10. Instrumenty Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa
§11. Instrumenty Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości
1. Uwagi ogólne
2. Instrumenty obowiązujące do 2014 r.
3. Nowe akty prawne Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości
§12. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i zasady prawa
Pytania kontrolne
Podstawowa literatura
Wykaz podstawowych orzeczeń

Rozdział V. Tworzenie prawa w Unii Europejskiej ( Katarzyna Miaskowska-Daszkiewicz )
§1. Zasady tworzenia prawa w Unii Europejskiej
1. Uwagi ogólne
2. Zasada kompetencji powierzonych
3. Zasada subsydiarności
4. Zasada proporcjonalności
§2. Zasady dobrej praktyki legislacyjnej i struktura aktów prawodawczych
1. Zasady dobrej praktyki legislacyjnej
2. Struktura aktów prawodawczych
§3. Procedury prawodawcze
3. Uwagi ogólne
4. Inicjatywa prawodawcza
5. Rola parlamentów narodowych w procedurze prawodawczej
6. Zwykła procedura prawodawcza
7. Specjalna procedura prawodawcza
§4. Procedury stanowienia aktów nieprawodawczych
1. Stanowienie aktów delegowanych
2. Stanowienie aktów wykonawczych
§5. Uchwalanie budżetu Unii Europejskiej
1. Uwagi ogólne
2. Wieloletnie Ramy Finansowe
3. Procedura budżetowa
§6. Przyjmowanie decyzji w zakresie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa
§7. Zawieranie umów międzynarodowych
1. Uwagi ogólne
2. Zawieranie umów międzynarodowych
3. Zawieranie umów międzynarodowych w zakresie Wspólnej Polityki Handlowej
Pytania kontrolne
Podstawowa literatura
Wykaz podstawowych orzeczeń

Rozdział VI. Zasady stosowania prawa Unii Europejskiej ( Paweł Gilowski )
§1. Autonomia prawa Unii Europejskiej
§2. Zasada bezpośredniego skutku prawa Unii Europejskiej
1. Proklamacja zasady wwyroku Van Gend. Warunki skutku bezpośredniego
2. Bezpośrednie obowiązywanie, stosowanie i skutek. Wyjaśnienia terminologiczne
3. Skutek bezpośredni wertykalny i horyzontalny
4. Skutek bezpośredni przepisów rozporządzenia
5. Skutek bezpośredni postanowień traktatów założycielskich i innych norm prawa pierwotnego
6. Skutek bezpośredni postanowień dyrektyw i decyzji
7. Skutek bezpośredni norm prawa międzynarodowego
§3. Zasada pierwszeństwa stosowania prawa Unii Europejskiej
§4. Zasada pośredniego skutku prawa Unii Europejskiej
§5. Zasady stosowania prawa Unii Europejskiej a obowiązki państw wynikające z zasady lojalności
§6. Stosowanie aktów prawnych dawnego III filara Unii Europejskiej oraz instrumentów prawnych Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa
Pytania kontrolne
Podstawowa literatura
Podstawowe orzeczenia

Rozdział VII. System ochrony prawnej w Unii Europejskiej ( Edyta Krzysztofik )
§1. Wprowadzenie
§2. Kontrola wykonywania prawa Unii Europejskiej przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
1. Uwagi ogólne
2. Skarga na niewykonywanie zobowiązań traktatowych przez państwa członkowskie (art. 258 TFUE)
3. Skarga o stwierdzenie nieważności aktu prawa Unii Europejskiej
4. Zarzut bezprawności
5. Skarga na bezczynność instytucji Unii Europejskiej
6. Skarga odszkodowawcza
§3. Pozycja sądów krajowych w systemie wymiaru sprawiedliwości Unii Europejskiej
1. Uwagi ogólne
2. Współpraca sądów krajowych i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej - pytanie prejudycjalne
3. Zasada autonomii proceduralnej
4. Odpowiedzialność odszkodowawcza państw członkowskich
Pytania kontrolne
Podstawowa literatura
Wykaz podstawowych orzeczeń

Rozdział VIII. Ochrona praw i wolności jednostek w Unii Europejskiej ( Tomasz Sieniow )
§1. Wprowadzenie
§2. Ochrona praw podstawowych w prawie Unii Europejskiej
1. Ewolucja podejścia Trybunału Sprawiedliwości do ochrony praw podstawowych
2. Traktatowe podstawy ochrony praw podstawowych
3. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej jako próba stworzenia katalogu chronionych praw i wolności
4. Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej
§3. Obywatelstwo Unii Europejskiej
1. Po j ecie obywatelstwa Unii Europejskiej
2. Prawo do swobodnego poruszania się i pobytu na obszarze państw członkowskich
3. Prawa wyborcze
4. Opieka dyplomatyczna i konsularna
5. Prawa obywateli w kontaktach z organami Unii Europejskiej
§4. Unia Europejska a Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności
§5. Wolność religijna w Unii Europejskiej
Pytania kontrolne
Podstawowa literatura
Wybór podstawowych orzeczeń

Rozdział IX. Swobody europejskie ( Artur Kuś )
§1. Wprowadzenie
§2. Swoboda przepływu towarów
1. Uwagi ogólne
2. Pojęcie unii celnej i obszaru celnego Unii Europejskiej
3. Pojęcie towaru i reguły pochodzenia towarów
4. Zakaz stosowania ceł i opłat o skutku równoważnym do ceł
5. Zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego
6. Zakaz wprowadzania ograniczeń ilościowych i środków o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych
7. Dopuszczalne ograniczenia swobody przepływu towarów
§3. Swoboda przepływu osób
1. Uwagi ogólne i podstawowe pojęcia
2. Zakres podmiotowy
3. Zakaz ograniczeń swobody migracji ze względu na obywatelstwo
4. Uprawnienia osób migrujących
5. Ograniczenia swobody przemieszczania się pracowników
6. Ograniczenie dostępu do zatrudnienia w administracji publicznej
7. Sytuacja rodzin pracowników migrujących
§4. Swoboda przedsiębiorczości
1. Uwagi ogólne i podstawowe pojęcia
2. Ograniczenia swobody przedsiębiorczości
3. Zasada wzajemnego uznawania kwalifikacji
4. Spółki
§5. Swoboda świadczenia usług
1. Uwagi ogólne i pojęcie usługi
2. Zakres podmiotowy
3. Zakres przedmiotowy
4. Dozwolone wyłączenia i ograniczenia
§6. Swoboda przepływu kapitału i płatności
1. Uwagi ogólne i podstawowe pojęcia
2. Istota swobody przepływu kapitału i płatności
3. Dopuszczalne ograniczenia swobody przepływu kapitału i płatności
Pytania kontrolne
Podstawowa literatura
Wykaz podstawowych orzeczeń

Rozdział X. Polityki i działania wewnętrzne oraz działania zewnętrzne Unii Europejskiej ( Artur Kuś )
§1. Wprowadzenie
§2. Polityki i działania wewnętrzne Unii Europejskiej
1. Uwagi ogólne
2. Przestrzeń Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości
3. Wspólne reguły w dziedzinie konkurencji, podatków i zbliżenia ustawodawstw
4. Polityki Unii Europejskiej
§3. Działania zewnętrzne Unii Europejskiej
1. Uwagi ogólne
2. Postanowienia szczególne dotyczące Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa
3. Wspólna Polityka Handlowa
4. Współpraca z państwami trzecimi i pomoc humanitarna
5. Stosunki Unii z organizacjami międzynarodowymi i państwami trzecimi oraz delegatury Unii
Pytania kontrolne
Podstawowa literatura
Wykaz podstawowych orzeczeń