Prace Pedagogiczne CXXIX. Polskie szkolnictwo i oświata na Litwie

Opis książki:

Książka, którą oddajemy do rak Czytelnika, jest efektem zbiorowego wysiłku osób zainteresowanych problematyką polskiego szkolnictwa i oświaty na Litwie. Podstawowe dla tej problematyki zagadnienia są rozpatrywane w różnych aspektach. Pojawia się więc refleksja historyczna, społeczno-prawna, pedagogiczna, socjologiczna, psychologiczna i kulturowa. Każda z nich w sobie właściwy sposób relacjonuje tworzenie się oraz funkcjonowanie polskich szkół i oświaty na Litwie wraz z ich różnorodnymi uwarunkowaniami. Losy polskiego szkolnictwa i oświaty na ziemiach Litwy zachodniej w XIX i XX w., do 1922 roku, przedstawia Stefania Walasek. Odwołując się do Aktu Potwierdzenia z 1803 r. ukazuje rolę Uniwersytetu Wileńskiego w rozwoju na tych ziemiach szkolnictwa różnego stopnia. Analizując lata międzypowstaniowe, zwraca uwagę na intensywną w tym czasie politykę rusyfikacyjną i tworzenie się, na kanwie haseł Pozytywizmu, tajnego szkolnictwa. Przedmiotem refleksji autorki jest także sytuacja polityczna, w której funkcjonowało polskie szkolnictwo po 1905 i 1915 r. Podkreśla przy tym dużą aktywność polskich działaczy oświatowych i nauczycieli, którzy mimo braku politycznej stabilizacji na ziemiach Litwy zachodniej, doprowadzają do przekazania w 1922 r. szkolnictwa różnego stopnia ówczesnym władzom oświatowym - Ministerstwu Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Na koniec zauważa, iż rok szkolny 1922/23 można uznać za pierwszy "normalny" rok pracy szkolnictwa w ustabilizowanych warunkach politycznych II Rzeczypospolitej. Okres powojenny to kolejny etap dokonujących się w polskim szkolnictwie przemian. Są one przedmiotem rozważań Aleksandra Srebrakowskiego, który ukazuje ich dynamikę w latach 1922-1989. Charakteryzując szkoły z polskim językiem wykładowym jako integralną część ogólnoradzieckiego systemu oświatowego, zwraca uwagę na wiele problemów, z którymi się one borykały w omawianym okresie. Do najistotniejszych zalicza brak podręczników szkolnych pisanych w języku polskim. Szczególnie dotkliwie odczuwany był ich niedobór do 1950 r. Niebagatelną rolę w zaopatrzeniu uczniów w polskie podręczniki odegrał, jak zauważa autor, Wydział Oświaty przy Związku Patriotów Polskich na Litwie. Dzięki poczynionym staraniom do szkół dostarczono, po uprzednim ocenzurowaniu przez "Gławlit", wiele polskich podręczników wydanych przed wojną. Wielu nauczycieli samodzielnie sporządzało dla uczniów wypisy z posiadanych przez siebie książek.

Książka "Prace Pedagogiczne CXXIX. Polskie szkolnictwo i oświata na Litwie" - Alicja Szerląg - oprawa miękka - Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.