Powstanie i rozwój sieci parafialnej w diecezji chełmińskiej w czasach panowania zakonu krzyżackiego

Opis książki:

Niniejsza praca podzielona jest na cztery rozdziały. Rozdział I ma charakter wstępny i zawiera ogólną charakterystykę diecezji. Przedstawia genezę powstania diecezji, jej średniowieczne granice oraz problem przynależności archidiecezjalnej. Zamyka go charakterystyka geograficzno-osadnicza obszaru diecezji, dzięki której możemy lepiej zrozumieć proces powstawania parafii. Najwięcej miejsca zajmuje rozdział II, poświęcony etapom powstawania parafii. Jest on podzielony na cztery części. Naturalnym wyznacznikiem układu jest chronologia. Trzeba jednak zaznaczyć, że słaby stan źródeł i brak wyraźnych kryteriów politycznych czy osadniczych stanowią poważny problem w wyznaczeniu szczegółowych granic chronologicznych poszczególnych etapów. Zadanie utrudnia także fakt, że około 80% parafii zostało erygowanych w okresie około 100 lat od powstania diecezji. Charakterystykę erygowanych ośrodków rozpoczynamy od okresu przed 1243 r. Chociaż wykracza to poza ramy chronologiczne mniejszej pracy, to jednak wydaje się niezbędnym punktem wyjściowym do dalszej analizy powstającej sieci parafialnej. Kolejno wyznaczone etapy to: lata 1243-1283; koniec XIII w. -połowa XIV w.; połowa XIV w. -1410 r. W ostatnim podrozdziale zostały zestawione przede wszystkim parafie, dla których odtworzenie chronologii powstania jest bardzo trudne, dlatego przyjęto ogólną chronologię do 1410 r.
W rozdziale III zajmujemy się problemem ewentualnych zmian w wykształconej w XIV w. sieci parafialnej. Jest to przede wszystkim analiza przyczyn upadku ośrodków duszpasterskich. Główne źródło zmian należy oczywiście wiązać ze zniszczeniami wojennymi, które wielokrotnie, począwszy od wielkiej wojny do II pokoju toruńskiego, nawiedzały obszar diecezji.
Rozdział IV poświęcony jest szczegółowej analizie parafii pod względem jej zasięgu terytorialnego, czyli okręgu. Zagadnienie to jest bardzo ważne w badaniach nad organizacją parafialną. Pozwala nie tylko wyciągnąć wiele ciekawych wniosków dotyczących kształtowania sieci parafialnej, lecz także czyni bardziej zrozumiałym pojęcie przestrzeni duszpasterskiej w średniowieczu(...)

Książka "Powstanie i rozwój sieci parafialnej w diecezji chełmińskiej w czasach panowania zakonu krzyżackiego" - dk. Waldemar Rozynkowski - oprawa miękka - Wydawnictwo Uniwersytet Mikołaja Kopernika.