Polskie rzemiosło artystyczne. Średniowiecze

Opis książki:

Ze wstępu: Polskie rzemiosło artystyczne wieków średnich doczekało się już wielu opracowań. Po okresie, kiedy zajmowali się nim badacze starożytności, zabytki z czasów romanizmu i gotyku stanowiły przedmiot zainteresowań historyków sztuki, między innymi Mariana Sokolowskiego i Juliana Pagaczewskiego, przede wszystkim zaś Adama Bochnaka. W okresie międzywojennym pojawiło się kilka fachowo przygotowanych artykułów, które utorowały drogę do opracowań syntetycznych. Ukazały się one już po II wojnie światowej - w ostatnim czterdziestoleciu. Wymienić tu należy książkę Adama Bochnaka i Juliana Pagaczewskiego Polskie rzemiośle artystyczne wieków średnich, opublikowaną w roku 1959, do której autorzy zgromadzili materiał jeszcze przed wojną. Zabytkom powstałym do wieku XIII włącznie poświęcono obszerne zbiorowe opracowanie, przygotowane w ramach cyklu o dziejach sztuki polskiej podjętego przez Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, pt. Sztuka polska przedromańska i romańska do schytku. XIII wieku, wydane w roku 1971. Wydawać by się więc mogło, że o polskim rzemiośle artystycznym okresu średniowiecza napisano już wszystko. Tak jednak nie jest. Stale prowadzone prace nad inwentaryzacją zabytków sztuki w Polsce wydobywają na światło dzienne nieznane dzieła rzemiosła, często o dużej wartości artystycznej; niekiedy są to nawet obiekty sygnowane. Zabytki te przeważnie pochodzą z okresu gotyku, ale zdarzają się i znaleziska wcześniejsze. To nieustanne wzbogacanie materiału pozwala na zweryfikowanie dotychczasowych omówień syntetycznych. Opierając się na wspomnianych opracowaniach ogólnych oraz biorąc pod uwagę liczne nowo odkryte obiekty, można nieco inaczej sformułować syntezę polskiego rzemiosła artystycznego wieków średnich. Należy powiedzieć, że w badaniach obejmujących okres gotyku zajmowano się głównie złotnictwem, mniej uwagi poświęcając odlewnictwu - zarówno konwisarstwu, jak ludwisarstwu - stolarstwu i haftom. W specyficzny sposób traktowano również importy, przeważnie na równi z wyrobami lokalnymi, co zaciemniało prawdziwy obraz rzemiosła artystycznego w Polsce. Ponadto w opracowaniach syntetycznych często w ogólnikowy sposób omawiano zabytki z terenu Śląska, Pomorza Zachodniego i Kresów Wschodnich. W ten sposób powstał nieco odbiegający od rzeczywistego stanu rzeczy obraz, który wymaga licznych korekt. Podejmując temat polskiego rzemiosła artystycznego w wiekach średnich, autor chciał dopełnić i rozszerzyć istniejące wiadomości o sztuce zdobniczej tego okresu. Szczególną uwagę zwrócił na te dziedziny rzemiosła w Polsce, które uzyskały w czasach romanizmu i gotyku swój własny wyraz artystyczny i zdobyły godną zanotowania pozycję w dziejach sztuki środkowo-wschodniej Europy. Poświęcono im osobne podrozdziały. Dotyczy to wyrobów ceramicznych w czasach romanizmu, złotnictwa w różnych ośrodkach, a także kowalstwa artystycznego oraz haftów w czasach gotyku. W niektórych przypadkach przedstawione przez nas omówienia poszczególnych działów rzemiosła artystycznego w Polsce nie będą tak obszerne jak w dotychczasowych opracowaniach. Spowodowane to zostało koniecznością dostosowania rozmiarów tekstu do pozycji poszczególnych dziedzin rzemiosła w polskiej sztuce średniowiecznej. Chodzi także o to, aby niniejsza książka nie była tylko zestawieniem monografii poszczególnych zabytków (jak to często miało miejsce), lecz syntezą rzemiosła artystycznego w Polsce od X po wiek XVI. W książce tej, inaczej niż w pracy poświęconej rzemiosłu artystycznemu czasów nowożytnych, wyroby kamieniarskie nie zostały omówione w osobnych podrozdziałach (za wyjątkiem okresu późnego gotyku), gdyż wiążą się one ściśle z detalem architektonicznym.

Książka "Polskie rzemiosło artystyczne. Średniowiecze" - Jan Samek - oprawa twarda - Wydawnictwo Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, PWN. Książka posiada 342 stron i została wydana w 2000 r.