| Dane szczegółowe: | |
| Producent: | G. Gebethner i Spółka |
| Oprawa: | miękka |
| Ilość stron: | 420 s. |
| Data: | 2001-01-03 |
Opis książki:
Ze względu na; doniosłość i drażliwość kwestji poruszonej w tej. hsiążce, czuję się, przedewszystkiem, zobowiązanym do kilku wyrazów przedwstępnych, kilku słów objaśniających jakie stanowisko zająłem w danej kwestji, jak się na pracę moją zapatruję i jakiemi posiłkowałem się, przy jej ułożeniu, źródłami. Otóż, przystępując do opracowania przedmiotu, w tytule oznaczonego, najsamprzód wypisałem na sztandarze mych uczuć i zapatrywań, wielkiemi głoskami, dwa wyrazy: prawda i bezstronność, aby je mieć przed oczyma zawsze i wszędzie, -w ciągu całego toku pracy. Nie miałem i nie mam zamiaru powiększać liczby martyrologów o Syberji. Zdaje mi się, że dziś byłoby to zbytecznem. Literatura nasza pod tym względem jest aż nadto może bogatą. Celem zaś mojej pracy było skreślić krótki, a możliwie bezstronny, rys historji Polaków w Syberji, od najdawniejszych aż do ostatnich czasów, wykazać co zrobili Polacy dla tego kraju, jakie wynieśli z niego uczucia i jakie w dalekiej ziemi pozostawili po sobie ślady i wspomnienia. Dla dopięcia tego celu starałem zgrupować w jedną całość jak największą liczbę faktów, jak największą liczbę zdań i poglądów, mianowicie takich, które rzucają światło na pobyt Polaków w Syberji. W wyborze tych faktów i zdań starałem się zająć stanowisko najzupełniej objektywne i nie kierowałem się ani osobistemi uczuciami, ani tym bólem, którego doznaje każdy z nas, bez różnicy poglądów politycznych, na wspomnienie niektórych chwil z dziejów ostatnich lat naszego kraju. W wyborze zaś źródeł nie ograniczyłem się na pamiętnikach i opisach polskich autorów, lecz zużytkowałem wszystkie znane mi, a odnoszące się do przedmiotu, prace zarówno rosyjskich, jak i francuzkich, niemieckich, angielskich i szwedzkich autorów o ile one do wyświetlenia tej lub owej kwestji, tej lub owej strony pobytu Polaków w Syberji przyczynić się mogły. Nie pominłem również wielu drobnych wspomnień, korespondencyj, poglądów i t. p., rozrzuconych po pismach perjodycznych, a mających często n.adcr wilźnc i doniosłe znaczenie w zastosowaniu do rozpatrywanego przeze mnie przedmiotu. Pod względem geograficznym praca moja obejmuje nie tylko wschodnią i zachodnią Syberię, ale także i przyległe prowincje: kraj Aniurski i Orenburgski, Stepy kirkizkie, Kamczatkę i cześć Uralu. Pojmuję doskonale, że pracii, podjęta w tych warunkach, w jakich ja się znajduję, nie może być ani wyczerpującą, ani bezbłędną, ani nawet zupełnie dokładną. Muszą w niej być i są liczne błędy, omyłki i usterki. Rozpoczynając opracowanie przedmiotu, rozumiałem to doskonale, że słabe siły moje nie zdołają pokonać niezliczonych trudności, jakie piętrzą się przed każdym, przystępującym do ułożenia po raz pierw- szy podobnej do niniejszej historji nie pojedynczej jednostki, lecz całego narodu, osiadłego, w tak wyjutkuwych warunkach, na obcej a dalekiej ziemi. Zanim jednak zdolniejsze i wytrawniejsze od mojego pióro przystąpi do napisania wyczerpującej historji pobytu Polaków w Syberji, w zupełnym znaczeniu tego wyrazu, być może, że przyda się na coś i mój skromny zarys, skromne kompilacyjne studjum historyczne o przedmiocie tak blizko nas obchodzącym, a dotychczas wcale nie opracowanym.Przewodnią myślą moją było: "w imię prawdy i bezstronności. Pragnąłbym aby każdy, kto pracę moją uwagą swą zaszczycić raczy, do czytania jej przystąpił z tą samą myślą, z tym samym hasłem.
Książka "Polacy w Syberii" - Zygmunt Librowicz - oprawa miękka - Wydawnictwo G. Gebethner i Spółka.
Spis treści:
I. Bogactwo dzieł o Syberji. — Pobyt Polaków, jako dział nieopracowany. — Konieczna potrzeba opracowania dziejów Polaków w Syberji.
II. Pierwsi Polacy, którzy zwiedzili Syberję: Jan de Piano Carpino i Benedykt Polonus. — Cel ich podroży. — Dowody ze Jan de Piano Carpino byt Polakiem
III. Kicefor Czernichowski, zdobywca Albazinu.—Pochodzenie rodziny Czernichowskich. — Przybycie do Jenisejska. — Zamordowanie Obuchowa. — Ccieczka na brzegi Amuru. — Założenie osady Albalin. — Monografja Dubiecklego. — Dowody polskiego pochodzenia Czernichowskiego.—Jerzy Krzyżanowski
IV. Polacy w Syberji w XVII l XVIII wieku.- Kosarzewski, Pawłucki, Maciejowicz, Leszczyński, Kulczycki, Malinowskl. — Dzieje Kulczyckiego.— Jeńcy wojenni. — Litewscy ludzie. — Obrona Tobolaka przez Polaków. — Roty i pułki polskie.
V. Adam Kamieński Dłużyk. — Jego djarjusz. — Pamiętniki O. Kawczyńskiego
VI. Bracia Sienniccy herbu Bończa. — Ludwik Sieanicki w Jakucku. — Nawrócenie na wiarę katolicką. — Opis przygód.
VII. Konfederaci Barscy. — Liczba konfederatów na Syberji. — Propozycje przejścia na wiarę prawosławną. — Przyjęcie u gubernatora Czyczeryna w Tobolsku. — Szlachta i żołnierze. — Siady kon- federatów, powstałe w Orenburgu i Tobolsku. — Narym. — Thesby de Belcour i jego memorjał.— Rodziny syberyjskie pochodzące od konfedera- tów. — Wieś Bar. — Udział konfederatów w buncie Pugaczewa. — Memorjał Polaków z garnizonu tobolskiego o wypuszczenie na wolność. — Pow- stanie żołnierzy. — Dezerterzy. — Uwaga Chojeckiego o Syberji. — Mickiewicz o liczbie szlachty polskiej wywiezionej na Sybir
VIII. Maurycy Beniowski.—Przybycie na Kamczatkę.— Plan ucieczki. — Powstanie. — Ucieczka. — Dwie wyprawy na Madagaskar. — Pamiętniki Beniowskiego.
IX. Żołnierze Kościuszki.—Porucznik Józef Kopeć.— Opis przygód Kopcia i jego zalety. — Spotkanie z Polakami.—Prośba do cesarzowej Katarzyny.— Ksiądz Ciecierski i jego pamiętnik. — Wspomnienia Opata Ochockiego
X. Polacy wzięci w niewolę w r. 1812. — Liczba ich. — Orkiestra omska, złożona z Polaków. — Spotkanie z jeńcami ks. Maszewskiego
XI. Filareci wileńscy w Orenburgu.—Tomasz Zań.— Jego pożycie w Orenburgu. — Jan Czeczot. — Stosunki zesłanych filaretów z Rosjanami.—Rady Mickiewicza. — Suzin.— Witkiewicz. — Nadzieja na przyjazd Mickiewicza do Orenburga. — Józef Kowalewski. — Jego prace, podrożę i dzieła. — Józef Loziński. — Mickiewicz o zbliżeniu się wygnańców z miejscową ludnością
XII. Członkowie towarzystwa patriotycznego w Warszawie. — Zdanie o nich dekabrysty barona Bosena.— Krzyźanowski.— Piotr hr. Moszyński.— Inni zesłani z r. 1828.
XIII. Wygnańcy z r. 1830 po 1848. — Sześć kategoryj zesłanych.—Zachowanie się miejscowej ludności względem zesłanych. — Nerczyńsk, Akatuja, Tara, Tobolsk, Orenburg. — Powrót do kraju. - Wspomnienie pozostawione przez Polaków w Syberyi. - Ożywienie przemysłu.— Zasługi na polu rolnictwa, ogrodnictwa, rzemiosła i t. d. — Lękarze-Polacy. — Misjonarze. — Szerzenie oświaty.— Orkiestra kozacza w Omsku, zlożona z Polaków.— Zdanie Łatkina. — Fabryki; polskie. — Wojskowi i urzędnicy Polacy. — Bronisław Zaleski, jego wędrówki, prace i stosunki z Szewczenką. — Zygmunt Sierakowski. — Edward Zcligowski. — Malarze: Niemierowski, Rejchel.— Rzeźbiarz Cejzyk. — Pamiętniki z tych czasów pochodzące. — Gustaw Zielinski, Ewa Felińska, Agaton Giller, Gordon, Rafał Błoński, Konstanty Wolicki, Józef Kobyłecki, Antoni Pansza, Adolf Januszkiewicz, Eugeniusz Zmijewski.— Roman Sanguszko.—Obejście się władz z więźniami. — Książę Gorczakow
XIV. Zesłani na Syberję w okresie 1860—-1866 roku.— Liczba zesłanych według Maksimowa. — Cyfry podawane przez polskich autorów. — Obliczenia anglików Whyte`a i Landsdella. — Etapy więźniów. — Los zesłanych z początku. — Chlubne zdania o wygnańcach polskich: Miillera, Finscha, Kohna. — Nędza. — Trzy klasy pod względem materjalnym. — Współczucie miejscowej ludności. — Początek Dobytu. — Ezemieślnicy i ich wyroby.— Pochlebne zdania Jadrincewa i Reclus.— .Nauczycielstwo. — Wzmianki prasy rosyjskiej o działalności Polaków. — Stan rolniczy.— Drobny handel w Irkucku. — Usiłowania przemysłowo- handlowe. — Mtyn zbudowany przez Polaka Bratyńskiego. — Zaufanie miejscowej ludności do wygnańców. — Traktier Ciesielskiego. — Pokonywanie trudności. — Prace literackie: Niemojowski, Czaplicki, Kierdej, Purk, Andriolli, Kołm i inni. — Malarze. — Katorżni. — Przyjęcie doznane przez Polaków u Syberyjczyków. — Prześladowania w r. 1865. — Zarzut co do rozpowszechnienia pijaństwa przez wygnańców. — Zarozumiałość Polaków w Syberji
XV. Główniejsze miejsca pobytu wygnańców z r. 1863.— Polacy w Irkucku według Orfanowa. — Kościółek irkucki. — Tobolsk i życie w nim Polaków. — i jego postępowanie względem wygnańców. — Wpływ wygnania
XXII. Wyżsi urzędnicy i wojskowi-Polacy w Syberji. — Gubernator Despot Zenowicz. — Jego pobyt w Kiachcic. — Charakterystyczne cechy tobolskiego gubernatora. — Prześladowanie urzędnidników.— Postępowanie Zenowicza z więźniami.— Wspomnienia o nim wygnańców. — Przeniesienie do Petersburga
XXIII. Naturaliści polscy w Syberji. — Dr. Benedykt Dybowski, jego wyprawy, prace i kolekcje, pobyt na Bajkale i w Kamczatce. — Czekanowski, jego badania i podrożę naturalistyczne. — Czerski. — Wałecki. — Pióro. — Weber. — Giller. — Dobro- wolnie przybyli na Syberję przyrodnicy: Ostrow- ski , Rejchmau. — Zasługi polskich przyrodników
XXIV. Polacy -filantropi: Poklewski. — Ofiary na kościoły. — Pomoc udzielana przez Poklewskiego wygnańcom. — Dzieje życiu. — Zacharjasz Cybulski
XXV. Ucieczki i rokosze na wygnaniu. — Omska sprawa: ks. Sierociński i doktor Szokalski. — Plan ucieczki Wysockiego — Chłopicki. — Alexander Dalewski.— Projekty ucieczek podczas ostatniego okresu wygnania. — Powstanie na Bajkale w r. 1866. — Początek , przebieg i koniec tego powstania. — Arcimowicz, Szaramowicz i Celiński.— Sąd nad powstańcami. — Odłączenie się od powstania niektórych wygnańców.—Wpływ wywarty przez powstanie.—Nienawiść ludności.—Ucieczka Rufina Piotrowskiego. — Poświęcenie się księdza Nowakowskiego
XXVI. Starowiercy znani pod nazwą Polaków. — Osiedlenie się ich w Syberji. — Zdanie o nich Siewersa. — Wynarodowieni Polacy. — Kolonja zozostjaczonych Polaków. — Kolonja zruszczonych na Ałtaju. — Wynarodowienie
XXVII. Ogólny pogląd na dzieje Polaków w Syberji. — "Liczba poddanych - Wpływ pobytu na Syberii.- Zagady wiary politycznej. — Stosunek do miejscowej ludności. — Pożytek, przyniesiony przez Polaków Syberji.—Zapomniani lub niewyliczeni.— Nadzieje na przyszłość