Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989
Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał
| Dane szczegółowe: | |
| Wydawca: | Instytut Pamięci Narodowej, IPN |
| Rok wyd.: | 2014 |
| Oprawa: | miękka |
| Ilość stron: | 508 s. |
| Wymiar: | 175x245 mm |
| EAN: | 9788376293240 |
| ISBN: | 978-83-7629-324-0 |
| Data: | 2010-11-25 |
Opis książki:
"Czyta się ją wartko, wzbudzi też ona zainteresowanie nie tylko maturzysty, ale i profesjonalnego historyka. Jest inna aniżeli charakterystyczny dla współczesnej doby szkolny podręcznik. Inna nie tyle przez sam dobór faktów, co ich wyrazistą interpretację."
Prof. dr hab. W. Suleja
"Trafna wydaje mi się konstrukcja książki, a także zaproponowana w niej formuła narracji. (...) Wspólny głos grupy historyków urodzonych w latach 70."
Prof. dr hab. A. Dudek
Wiek XX należał do najtrudniejszych w dziejach państwa i narodu polskiego. Niełatwo ten okres opisać, tym bardziej w syntetycznym skrócie. Naszym zamierzeniem było przedstawienie najnowszej historii Polski taką, jaką była. Bez narodowej mitologii, przedstawiającej losy Polaków wyłącznie w odcieniu heroiczno-martyrologicznym. Równocześnie jednak nie uważamy, aby Polacy musieli się swojej historii wstydzić. Przedstawiamy dzieje Polski niepodległej i tej, która przez długie lata doświadczała jej braku. To właśnie niepodległość i zniewolenie naznaczyły dzieje państwa i narodu w XX w.
Za fundament wspólnej pamięci uznajemy trzy wielkie wydarzenia historyczne. Pierwszym jest rozpoczęte czynem legionowym dzieło odzyskania niepodległości, walki o granice Polski i tworzenia zrębów własnej państwowości. Zwracamy uwagę na niełatwe uwarunkowania, kontekst wewnętrzny i międzynarodowy, w jakich ludzie różnych narodowości i wyznań budowali państwo polskie. Drugim - walka w obronie Rzeczypospolitej, prowadzona na niemal wszystkich frontach II wojny światowej, powstanie Polskiego Państwa Podziemnego i największej podziemnej armii Europy - Armii Krajowej. To wówczas Polacy zdobyli się na nieznany w dziejach Polski wysiłek i poświęcenie, które niosły za sobą również niespotykane wcześniej nieodwracalne straty w elicie narodowej. Walkę tę kontynuowali także po wojnie, której zakończenie nie przyniosło oczekiwanej niepodległości. Trzecim z przełomowych wydarzeń polskiego wieku XX był opór przeciw komunistycznemu totalitaryzmowi zwieńczony zwycięskimi strajkami z sierpnia 1980 r., powstaniem "Solidarności" i jej długoletnią walką zakończoną odzyskaniem niepodległości w 1989 r. Przyniosło ono upragnioną wolność nie tylko Polsce, ale i całej Europie Środkowo-Wschodniej. Dziś świat stoi przed nami otworem, każdy z nas może dowolnie kształtować swoją przyszłość. Warto pamiętać, komu tę wolność zawdzięczamy.
Książka stanowi jeden z wielu projektów związanych z badaniami i popularyzacją najnowszej historii Polski zainicjowanych przez Janusza Kurtykę - wybitnego historyka i Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - naszego Szefa, który zginął wraz z Prezydentem Rzeczypospolitej Lechem Kaczyńskim i wieloma znakomitościami polskiego życia publicznego, gdy zdążał złożyć hołd oficerom Wojska Polskiego zamordowanym siedemdziesiąt lat temu w Katyńskim Lesie.
Janusz Kurtyka był jednym z najwybitniejszych współczesnych badaczy średniowiecza. Równolegle badał dzieje najnowsze, szczególnie historię powojennego podziemia niepodległościowego. Od 1994 r. był redaktorem naczelnym "Zeszytów Historycznych Wi N-u", z których uczynił znakomite, profesjonalne pismo naukowe. Był jednym z twórców Instytutu Pamięci Narodowej - w latach 2000-2005 dyrektorem Oddziału Instytutu w Krakowie, a w latach 2005-2010 - Prezesem IPN.
Przywrócenie pamięci społecznej żołnierzy i działaczy powojennego podziemia niepodległościowego było w jego przekonaniu sprawą fundamentalną. Żywił przekonanie, że bez świadomości o patriotycznym zrywie okresu wojennego i powojennego nie sposób zbudować suwerennego państwa i wolnego społeczeństwa. Bezkompromisowo poszukiwał prawdy historycznej - nie był zdolny do pomijania faktów czy analizy źródeł "z intencją", nie umiał pogodzić się z tym, że można z przyczyn politycznych przeczyć historycznym faktom, a w powojennym zniewoleniu Polski doszukiwać się jakichkolwiek pozytywnych przesłanek. Nie godził się na to, że - jak stwierdzał wybitny politolog francuski Alain Besançon - zbrodniczy komunizm "cieszy się niepamięcią i korzysta z amnestii ku powszechnej niemal zgodzie". W swych działaniach kierował się dobrem państwa, wytrwale dążył do wyrwania go z krępujących je pozostałości po komunizmie.
Marzeniem Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej było podarowanie młodzieży polskiej przystępującej do matury popularnego wykładu najnowszej historii Polski, w którym ujęto by szerzej niż w szkolnych podręcznikach zagadnienia szczególnie ważne dla narodowej pamięci. Wybrani przez Niego do realizacji tego zamierzenia historycy przedstawili osiągnięcia i niepowodzenia niepodległego państwa polskiego, odbudowanego w 1918 r. po ponadwiekowej niewoli, zmagania obywateli Rzeczypospolitej z niemieckim nazizmem i sowieckim komunizmem, a później społeczeństwa polskiego z powojennym zniewoleniem komunistycznym. Janusz Kurtyka uważał, że książkę tę powinni napisać młodzi historycy, którzy urodzili się w latach siedemdziesiątych i w dorosłość wkroczyli już w niepodległej Rzeczypospolitej, w których jednak problematyka najnowszej historii Polski budzi emocje, wrażliwość i przekonanie o konieczności upamiętnienia ludzi walczących o niepodległość przeciw totalitarnemu zniewoleniu. Wymagał jednak, by potrafili również spojrzeć na nią krytycznie. Janusz Kurtyka był wnikliwym i krytycznym recenzentem naszej pracy, a swoje uwagi przekazał nam krótko przed tragedią smoleńską. Wierzymy, że spełniliśmy jego oczekiwania.
Adam Dziurok Marek Gałęzowski Łukasz Kamiński Filip Musiałze
ze wstępu do książki
Książka "Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989" - Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał - oprawa miękka - Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, IPN. Książka posiada 508 stron i została wydana w 2014 r.
Spis treści:
Marek Gałęzowski
II Rzeczpospolita
1. Droga do niepodległej Polski
- Wiek niewoli
- Niepokorni
- Sprawa polska - od nieistnienia do warunku pokoju europejskiego
2. Budowa niepodległej Polski (1918-1921)
- Pierwsze ośrodki władzy i pierwsze akty prawne
- Walka o granicę zachodnią
- Federacja czy inkorporacja? Konflikt polsko-ukraiński
- Wojna polsko-bolszewicka
- Spory o Śląsk Cieszyński i Wilno
- Cud niepodległości i „cud nad Wisłą”
3. Społeczeństwo II Rzeczypospolitej
- Państwo wielu narodów
- Polityka narodowościowa władz polskich
4. Życie polityczne w Polsce pierwszych lat niepodległości
- Mozaika polityczna II Rzeczypospolitej
- Działalność komunistów
- Konstytucja marcowa
- Śmierć pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej
5. Problemy gospodarcze i sytuacja międzynarodowa w pierwszych latach niepodległości
- Integracja ziem polskich
- Polityka gospodarcza Władysława Grabskiego
- Polityka zagraniczna II Rzeczypospolitej w latach dwudziestych
6. Polska pod rządami Józefa Piłsudskiego
- Przewrót majowy
- Walka polityczna między piłsudczykami a opozycją centrolewicową
- Brześć
- Polityka równowagi
- Kryzys pierwszej połowy lat trzydziestych
- Konstytucja kwietniowa
7. Ostatnie lata niepodległości
- Śmierć Marszałka Józefa Piłsudskiego
- Życie polityczne w kraju w drugiej połowie lat trzydziestych
- Pod groźbą wojny
8. Osiągnięcia i niepowodzenia II Rzeczypospolitej
Marek Gałęzowski
II wojna światowa
1. Agresja Niemiec i ZSRS na Polskę we wrześniu 1939 roku
- Przed wojenną burzą
- W nierównym boju
- Wojna totalna
- Agresja sowiecka
- Ostatnie zmagania
- Walka trwa nadal
2. Niemiecka polityka okupacyjna na ziemiach polskich
- Powszechny terror
- Niszczenie kultury polskiej
- Sytuacja gospodarcza
3. Polityka okupanta sowieckiego na ziemiach polskich w latach 1939-1941
- Przymusowi obywatele komunistycznego „raju”
- Aresztowani i deportowani
- Kaźń oficerów
4. Władze i wojsko polskie we Francji w Wielkiej Brytanii w latach 1939-1941
- Państwo na uchodźstwie
- Polityka rządu gen. Władysława Sikorskiego
- Odbudowa i utrata Armii Polskiej
- Na ziemi brytyjskiej
5. Polskie Państwo Podziemne: konspiracja wojskowa i polityczna pod okupacją niemiecką i sowiecką
- Wojsko w podziemiu. Od Służby Zwycięstwu Polski do Armii Krajowej
- Armia Krajowa w walce z Niemcami
- Życie polityczne Polski podziemnej i Delegatura Rządu na Kraj
- Komuniści
6. Postawy społeczeństwa polskiego wobec okupantów. Kultura polska w konspiracji
- Walka cywilna
- Cena odwagi
- Kraj bez Quislinga
- Kultura Polski podziemnej
7. Ludobójstwo niemieckie na polskich Żydach
- Zapowiedź eksterminacji
- Zagłada
- Zbrojny protest
- Polacy wobec zagłady Żydów. Reakcja społeczności międzynarodowej
8. Walka o Polskę na arenie międzynarodowej w latach 1941-1943
- Dramat polskich Kresów
- Układ Sikorski-Majski i armia polska w ZSRS
- Katyń po raz drugi. Sprawa polska na konferencji w Teheranie
- Kłamstwo katyńskie
- Działalność komunistów w ZSRS
- Stosunki polsko-ukraińskie. Masowe zbrodnie na Polakach na Wołyniu
- Konflikty na północno-wschodnich Kresach Rzeczypospolitej
9. Akcja „Burza” i Powstanie Warszawskie
- "Burza"
- Powstanie Warszawskie
- Spór o Powstanie Warszawskie
10. Utrata niepodległości
- Sprawa polska w roku 1944
- Początek rządów komunistów
- Jałta i Poczdam
- Koniec Polskiego Państwa Podziemnego
- Przegrana wojna
Filip Musiał
Polska pojałtańska 1945-1948
1. Początki komunistycznego reżimu
- Inny kraj
- O Polskę niepodległą
- Mijanie się na drodze do konfrontacji
- Próba siły - referendum ludowe
- Wybory, których nie było
- „Ludowa” Polska - trybik komunistycznej wspólnoty
- Sąd nad niepodległą Polską
- Mniejszości narodowe w Polsce pojałtańskiej
- Sowietyzacja Kresów
2. Zręby gospodarki planowej
3. Twórcy i naukowcy pod nasilającą się presją
4. W uchodźczym Londynie
Filip Musiał
Triumf i pierwszy kryzys „ludowej” Polski 1948-1956
1. Pełnia komunistycznego reżimu
- Władza totalna
- Władze partyjno-państwowy
- Narzędzia sprawowania władzy
- Imperium wewnętrzne i zewnętrzne
- Opór wyspowy
- Powojenne Westerplatte
- Operacja: zniszczyć Kościół
- Katolicy w komunizmie
- „Odwilż” pod kontrolą
- Ucieczka przed społeczeństwem
2. Gospodarka centralnie sterowana
- Komunizm w przemyśle
- Komunizm na wsi
3. Kultura i nauka w służbie ideologii
4. II Rzeczpospolita w Londynie
Adam Dziurok
Gomułkowska stabilizacja (1957-1970)
1. Kontynuacja po przełomie
- Nowe otwarcie - stare wyniki
- Po Prostu „nie”
- „Popaździernik”
- Choroby partii - gruźlica i grypa
- Stabilizacja w PZPR
- Ograniczenie wolności intelektualnych
- Partyjna partyzantka
- Społeczeństwo pod kontrolą
- „Dzieci Października”
2. Społeczeństwo „małej stabilizacji”
- Migracje i demografia
- „Mała stabilizacja” - duża stagnacja
- Przystosowanie i opór
3. Przeciw Kościołowi
- Zmiana kursu
- Na wojennej ścieżce
- Kościół pod specjalnym nadzorem
- Katolicy świeccy
- Wokół orędzia
- Tysiąclecie kontra Milenium
4. Protesty marcowe
- Wojenny rykoszet
- Niechciane Dziady
- Pałki w ruch
- Potępienie
- Konsekwencje Marca
5. Grudzień 1970
- Przedświąteczny „prezent”
- Krwawa rozprawa
6. Na forum międzynarodowym
- W układzie
- Polska a zachód
- Czechosłowacja - „Do diabła z suwerennością”
- Przeciw Niemcom i z Niemcami
7. Gospodarka
- 5-10-15
- Kłopoty z mięsem
- Stałe przejściowe trudności
- „Was i tak nie stać na mięso”
8. Kultura
- Dziwny jest ten świat
- Filmowy rozkwit
- Telewizja pod strzechami
- „Front kulturalny”
9 Uchodźstwo
Łukasz Kamiński
OD KRYZYSU DO KRYZYSU
1. Polityka
- Trudne początki
- Róże dla Wyszyńskiego
- Nowy wizerunek
- Osłabienie oporu
- Kierownicza rola partii
- Czerwiec ’76
- Nowa opozycja
- Śmierć studenta
- Rozwój opozycji
- Przyjaźń ponad granicami
- Habemus papam
- U progu buntu
2. Gospodarka
3. Kultura
4. Uchodźstwo
Łukasz Kamiński
Lata 1980-1989
1. Dekada „Solidarności”
- Lipiec i Sierpień ‘80
- Narodziny Solidarności
- Od konfliktu do konfliktu
- Kryzys bydgoski
- Gorące lato ‘81
- PZPR na rozdrożu
- Karnawał demokracji
- Zjazd nadziei
- Generał sekretarzemi.
- W stronę konfrontacji
- Wojna z narodem
- Przeciw WRON-ie
- W podziemiu
- Wielka czystka
- Jak walczyć z komuną?
- Społeczeństwo podziemne
- Spór o stan wojenny
- Kościół
- „Normalizacja”
- Męczennik „Solidarności”
- Próba przełomu
- Ku jawności
- W stronę wielkiej zmiany
- Trudne negocjacje
- Okrągły Stół
- Wybory
- Wasz prezydent, nasz premier
- Ku III Rzeczypospolitej
2. Gospodarka
3. Kultura
4. Uchodźstwo