Ochrona środowiska w warunkach globalizacji

Opis książki:

Wstęp
Rozwój gospodarczy jest procesem zmian. Powstają wciąż nowe produkty, odkrycia, wynalazki. Wzrasta liczba ludności, także ich wiedza, umiejętności pogłębione o doświadczenie własne i minionych pokoleń. Wciąż rosną też ludzkie potrzeby z jednej strony tworzone na zasadzie naśladownictwa, a z drugiej wykreowane przez samych ludzi, ich dążenie do postępu, wzrostu dobrobytu, ale też przez snobizm, reklamę, ulotną przyjemność posiadania.
Wytwarzając coraz więcej coraz bardziej nowoczesnych dó dla coraz większej populacji, człowiek nie nauczył się jednak podstawowego z punktu widzenia długookresowej równowagi, a właściwego dla procesów przyrodniczych, funkcjonowania w warunkach zamkniętego cyklu przemiany materii, zasilanego odnawialną energią słońca, w którym śmierć jest początkiem bądź przedłużeniem innego życia, a koniec jednego etapu inauguruje kolejny. Działalności człowieka w takim cyklu nie da się zamknąć. U podstaw jego wytwórczej aktywności leży pozyskiwanie i przetwarzanie w dużej mierze nieodnawialnych minerałów przy wykorzystywaniu głównie nieodnawialnych zasobów energetycznych. Wytworzone produkty z kolei w znakomitej większości nie podlegają już dalszemu przetworzeniu, zalegając składowiska i wysypiska odpadów, gdzie ich rozkład może trwać setki lat. W przypadku zasobów odnawialnych skala ich zużycia jest tak duża, że razem z emisją zanieczyszczeń przekracza już 1,5 raza eksploatacyjną pojemność środowiska. Jeśli dotychczasowe trendy będą kontynuowane przy obecnie rozpoznanych zasobach, w perspektywie obecnego pokolenia całkowitemu wyczerpaniu ulegną rezerwy miedzi, cynku, ołowiu. Dwie trzecie ludzkiej populacji będzie odczuwało niedobór wody. W perspektywie około dwudziestu lat przekroczony zostanie szczyt wydobycia ropy naftowej. Już obecnie następuje ograniczanie eksportu metali ziem rzadkich. Wspólnota ludzka staje wobec coraz bliższej perspektywy bezwzględnego wyczerpania coraz większej części surowców. Nasuwa to pytanie: czy współczesny świat jest przygotowany do działania w warunkach bezwzględnego ograniczenia dostępności zasobów? Jest ono jednym z podstawowych pytań niniejszej pracy.
Naruszenie ekologicznej równowagi, której przejawem obok bezwzględnego wyczerpywania zasobów jest też wiele innych czynników, jak ogromna skala zanieczyszczeń wody, ziemi, powietrza, skutkująca pogorszeniem ich jakości i naturalnej produktywności, zanikanie bioróżnorodności, deforestacja, zmiany klimatyczne, osiągnęło rozmiary globalne. W takim wymiarze muszą być więc podejmowane działania równoważące. Zestawienie narastających zagrożeń i podejmowanych przeciwdziałań jest jednak głęboko asymetryczne. Ta asymetria jest dodatkowo pogłębiana strukturalną nierównowagą światowej gospodarki i kolejnymi gospodarczymi kryzysami. Świat, mimo pewnych osiągnięć, jak powstrzymanie zaniku warstwy ozonowej w atmosferze, nie wypracował adekwatnych struktur instytucjonalnych ani mechanizmów pozwalających na skuteczne ograniczanie ekologicznych zagrożeń rozwoju gospodarczego. Wielką szansą intelektualnego ożywienia problematyki ochrony środowiska na przełomie lat 80. i 90. XX wieku była wypracowana w tym okresie koncepcja zrównoważonego i trwałego rozwoju. Trafna identyfikacja problemów ani kluczowych zadań zmierzających do przywracania ekologicznej równowagi i zapewnienia zrównoważonego rozwoju wespół z instrumentami realizacji nie wystarczyły jednak do zapewnienia jej wdrożeniowego sukcesu. Nie uwzględniała ona bowiem mapy gospodarczych i politycznych interesów, na których mogłaby się oprzeć. Odwołanie do uniwersalnych wartości cywilizacyjnych okazało się zbyt słabe w konfrontacji z bardzo szybko rosnącymi w siłę interesami korporacji transnarodowych, marginalizując rolę państwa w gospodarce, dotychczas najważniejszego strażnika interesów środowiska naturalnego i potęgującego się konsumpcjonizmu. Świat nie dysponuje możliwościami skutecznej kontroli zanieczyszczeń ani też skutecznej egzekucji podjętych ustaleń. Działania w tym zakresie są w dalszym ciągu fragmentaryczne, zbiurokratyzowane i opóźnione. Nie ma instytucji zdolnej do narzucenia i wyegzekwowania niezbędnych minimalnych standardów ochrony środowiska, a są one niezbędne. Tylko, czy w perspektywie obecnego pokolenia mają szansę powstać i efektywnie funkcjonować? Jakie są możliwości przywrócenia coraz mocniej naruszanej ekologicznej nierównowagi?

Książka "Ochrona środowiska w warunkach globalizacji" - Jerzy W. Pietrewicz - oprawa miękka - Wydawnictwo Szkoła Główna Handlowa w Warszawie. Książka posiada 240 stron i została wydana w 2011 r.