Nowoczesna eseistyka filozoficzna w piśmiennictwie polskim pierwszej połowy XX wieku

Opis książki:

seria HORYZONTY NOWOCZESNOŚCI Książka jest próbą zrekonstruowania i opisania tych nurtów w polskiej myśli filozoficznej pierwszej połowy XX wieku, które celowo i świadomie przeciwstawiały się uprawianiu filozofii jako nauki ścisłej, opartej na modelu dyscyplin przyrodniczych i dążącej do metodycznego, systematycznego opisu rzeczywistości. Tym, co pomimo wszystkich różnic łączy pisarstwo takich myślicieli jak Stanisław Brzozowski, Bronisław Malinowski, Bolesław Miciński, Henryk Elzenberg, Jerzy Żuławski, Michał Sobeski - głównych bohaterów książki - jest przekonanie, że zarysowane na początku wieku XX nowe formy życia społecznego, w tym zwłaszcza nowa sytuacja egzystencjalna podmiotu, wymagają odmiennych od przyjętych tradycyjnie przez język filozofii form opisu - bliższych literaturze i literackim środkom wyrazu. Stąd podstawowym założeniem metodologicznym książki jest przeświadczenie, że historii filozofii nie można traktować wyłącznie jako historii idei i światopoglądów, lecz należy uprawiać ją również jako historię tekstów filozoficznych, historię tropów, figur, narracji, gatunków. /PRZECZYTAJ FRAGMENT/ Wprowadzenie Gest przekraczania granic pomiędzy filozofią a literaturą, w swej postaci znamiennej dla nowoczesności, dokonuje się przede wszystkim na płaszczyźnie, którą można by określić jako modalną, gdyż obejmuje ona całą strukturę wypowiedzi i jej specyficzne właściwości. Nie znaczy to jednak, że gatunkowość jest dla nowoczesnej wypowiedzi filozoficznej cechą nieistotną, przygodną, funkcjonującą jedynie jako odziedziczony po tradycji spadek i traktowaną, w najlepszym przypadku, jako retoryczny ozdobnik. Wręcz przeciwnie - filozoficzne pisarstwo przełomu XIX i XX wieku chętnie i, jak można sądzić, w pełni świadomie sięgało po różne formy gatunkowe, odpowiednio je modyfikując, przekształcając i wykorzystując jako nośny instrument, pozwalający w sposób pełniejszy, doskonalszy wyrazić wiele zagadnień charakterystycznych i podstawowych dla nowoczesnej refleksji nad podmiotem, poznaniem czy też kulturą. Sam problem gatunków w filozofii jest, oczywiście, zagadnieniem tak dawnym, jak sama refleksja filozoficzna, choć profesjonalna, akademicka lektura tekstów filozoficznych stosunkowo rzadko, jak się wydaje, brała pod uwagę ich specyficzny kształt gatunkowy, to, w jaki sposób są zbudowane, ukształtowane, w jaki sposób komunikują wyrażane treści. Rzadko też dostrzegała znaczenie czynników konstrukcyjnych dla semantyki wypowiedzi filozoficznej, którą traktowano najczęściej jako w pełni przejrzystą, "obojętną" na specyficzny tekstowy kształt, jaki przybierała. Gatunkowość, czy może raczej ugatunkowienie tej wypowiedzi jest, bez wątpienia, jednym z tych czynników, które ową przejrzystość zakłócają, mącą, pokazują bowiem, że tekst filozoficzny odnosi się nie tylko do rzeczywistości pozatekstowej, lecz także do rzeczywistości tekstowej, w tym przypadku - do tradycji gatunkowej, której jest częścią i która jest istotnym czynnikiem wpływającym na odczytanie dzieła filozoficznego. Cztery gatunki - dialog, portret, autobiografia oraz esej - wypada uznać za szczególnie istotne dla nowoczesnej wypowiedzi filozoficznej. Wszystkie posiadają bogatą tradycję, sięgającą w przypadku dialogu i portretu (jeśli za jego prototyp uznać tzw. charaktery, których twórcą był m.in. Teofrast) starożytności, zaś w przypadku autobiografii oraz eseju - początków nowożytności. HORYZONTY NOWOCZESNOŚCI poświęcone są prezentacji studiów nad tymi nurtami w literaturze, teorii, filozofii i historii kultury, których specyfikę określają horyzonty nowoczesności. W monografiach oraz zbiorach prac polskich i tłumaczonych, składających się na kolejne tomy serii, problematyka nowoczesności stanowi punkt dojścia, obszar centralny bądź przedmiot krytycznych odniesień i przewartościowań - pozostając niezmiennie w kręgu zasadniczych badawczych zainteresowań. Komitet redakcyjny Michał Paweł Markowski, Ryszard Nycz (przewodniczący), Małgorzata Sugiera

Książka "Nowoczesna eseistyka filozoficzna w piśmiennictwie polskim pierwszej połowy XX wieku" - Andrzej Zawadzki - oprawa miękka - Wydawnictwo UNIVERSITAS.