Nowa Europa 2(10)/ 2010

[Współczesne dylematy suwerenność]

JAMES A. CAPORASO, Zmiany w porządku westfalskim: terytorium, władze publiczne oraz suwerenność ... 15
Trudność badania zmian w systemie międzynarodowym wynika z wysoce abstrakcyjnej natury zasadniczych koncepcji, z dychotomicznych początków wielu z kluczowych zmiennych oraz ze zbyt ogólnego charakteru wielu pojęć. Autor podejmuje próbę objaśnienia kluczowych dla porządku westfalskiego koncepcji — władzy suwerenności, terytorialności ł obywatelstwa. Pokazuje, jak funkcjonują razem jako spójna całość i jako część ogólnej koncepcji porządku westfalskiego. Wynika z tego, że zmiany w porządku westfalskim są nie tyle konsekwencją zmian zachodzących w koncepcjach składowych, ile zmian w relacjach pomiędzy nimi.

STEPHEN D. KRASNER, Naruszanie modelu westfalskiego ... 61
Pokój westfalski uważa się za początek nowoczesnego systemu międzynarodowego, złożonego z niepodległych państw. Jednakże, jak pokazuje niniejszy artykuł, model westfalski, oparty na zasadach autonomii i terytorium, nigdy nie opisywał trafnie wielu tworów, którym nadano miano państw. Co więcej, trwałą cechą środowiska międzynarodowego było naruszanie modelu westfalskiego. Autor wyjaśnia mechanizmy łamania zasad terytorialności i autonomiczności - konwencje, umowy, przymus i narzucanie. Następnie analizuje powody, dla których model westfalski mimo wszystko się utrzymał. Przekonuje także, że uznanie kruchości modelu westfalskiego byłoby konstruktywne nie tylko dlatego, że naruszanie jego zasad i tak będzie miało miejsce, ale także dlatego, że jest to czasami najlepszy sposób osiągnięcia pokoju i stabilizacji.
JOHN GERARD RUGGIE, Wykraczając poza terytorialność: modernizm w stosunkach międzynarodowych ...16
Celem artykułu jest określenie stanu wiedzy w zakresie rozstrzygnięcia kwestii, czy nowoczesny system państwowy poddaje się postmodernistycznym formom konfiguracji przestrzeni politycznej. Praca streszcza główne wątki debaty dotyczącej postmodernizmu, która nie rozwiązuje jednak całkowicie tego problemu, gdyż praktycznie nie porusza kwestii współczesnego systemu państwowego. Ponieważ w literaturze zajmującej się współczesnym systemem państwowym brak wspólnego słownictwa na wyrażenie zmiany i ciągłości, lwia część pracy jest poświęcona preteoretycznemu zadaniu - poszukiwaniu słownictwa i wymiarów analizy, które pozwolą zadawać systematyczne pytania na temat postmodernistycznych tendencji w świecie.

JACEK CZAPUTOWICZ, Pojęcie suwerenności ...76
Badacze utrzymują, że suwerenność jest niedefiniowalna lub że jest jednym z najbardziej kontestowanych i kontrowersyjnych pojęć. Suwerenność jest konceptem wieloznacznym, nie ma jednego, akceptowanego przez wszystkich znaczenia. Oznacza pewien stan, pytanie o naturę tego stanu oraz jego uzasadnienie w kategoriach wartości. Cechą suwerenności jest brak minimalnych niepodważalnych kryteriów, które ją definiują. Państwa zawsze nadawały suwerenności taką treść, która nie ograniczała ich swobody działania w zmieniających się warunkach historycznych.

PIOTR SZLAGOWSKI, Kazus Kosowa a legitymizacja suwerenności jako paradygmatu stosunków międzynarodowych... 97
Od czasu interwencji wojsk NATO w Kosowie komentatorzy stosunków międzynarodowych oraz prawa międzynarodowego uznają wydarzenia dotyczące tego regionu za przypadek niezwykłej wagi. W najnowszą historię Kosowa wplecione są bowiem liczne problemy dotyczące zagadnień konstytutywnych dla współczesnych stosunków międzynarodowych i prawa międzynarodowego, m.in. znaczenia suwerenności państwowej i jej granic, możliwości użycia siły w ramach interwencji humanitarnej czy realizacji prawa do samostanowienia. W niniejszym artykule pochylimy się nad jedną z tych kwestii -znaczeniem kazusu kosowskiego dla suwerenności jako paradygmatu współczesnych stosunków międzynarodowych.
[Polityka zagraniczna Obamy -próba bilansu]

JAN TOKARSKI, „Zmiana " po roku, rok po „zmianie "... 225
Od zaprzysiężenia Baracka Obamy minęły prawie dwa lata. Jest to dobry moment, by spróbować w sposób możliwie syntetyczny i usystematyzowany ocenić ten okres i odpowiedzieć na kilka istotnych pytań. To, które chciałbym uczynić osią mniejszego eseju, brzmi: czy zapowiadana przez pierwszego czarnoskórego prezydenta w historii USA „zmiana " faktycznie miała miejsce, szczególnie w obszarze polityki międzynarodowej? Czy w sposób wyraźny widać już, że polityka Obamy w porównaniu z polityką Busha stanowi jakąś istotną odmianę? Na czym polega owa zmiana? Jakie są jej teoretyczne fundamenty? Aby się o tym przekonać, musimy zderzyć prowadzoną przez Obamę politykę z doktryną Busha i w ten sposób spróbować określić podstawowe różnice między nimi.