Notatki komiwojażera

Opis książki:

Notatki komiwojażera to świetna bezspornie książka.

Po opowieściach z dyliżansu i wozu nastała inna epoka w literaturze jidysz. Jak powiada Dan Miron, „obranie ławki w przedziale kolejowym jako scenerii opowiadania symbolizuje koniec intymności w literaturze sztetlu”, następuje bowiem okres dezintegracji społeczności miasteczka. Pierwszą klasą podróżują zamożniejsi, coraz bardziej aspirujący do asymilacji Żydzi, a im bardziej są zasymilowani, tym silniej na ogół gardzą swoimi współbraćmi. Trzon akcji opowiadań osadzony jest zatem najczęściej w wagonach trzeciej klasy.

Po opowieściach z dyliżansu i wozu nastała inna epoka w literaturze jidysz. Jak powiada Dan Miron, „obranie ławki w przedziale kolejowym jako scenerii opowiadania symbolizuje koniec intymności w literaturze sztetlu”, następuje bowiem okres dezintegracji społeczności miasteczka. Pierwszą klasą podróżują zamożniejsi, coraz bardziej aspirujący do asymilacji Żydzi, a im bardziej są zasymilowani, tym silniej na ogół gardzą swoimi współbraćmi. Trzon akcji opowiadań osadzony jest zatem najczęściej w wagonach trzeciej klasy.

Na ogół jeżdżący pociągiem Żydzi nie podróżowali dla samej przyjemności poznawania nowych miejsc czy przeżywania przygód, lecz w konkretnym celu — zazwyczaj ekonomicznym. (…) Notatki komiwojażera (Ksowim fun a komiwojażer. Ajznban geszichtes) Szolema Alejchema, powstałe w latach 1902-1910, (…) to historie pasażerów zanotowane przez narratora-komiwojażera podróżującego trzecią klasą pociągu. W końcu każdy może zostać pisarzem — powiada komiwojażer — trzeba tylko mieć pod ręką notes i rejestrować to, co mówią inni. Opowieści także mogą być towarem, którym da się zapracować na kawałek chleba.

Powstanie Notatek komiwojażera zbiega się w czasie z emigracją i chorobą samego Szolema Alejchema (ur. w 1859 roku w rodzinie chasydzkiej w Perejasławiu). Po rewolucji 1905 roku polityczna sytuacja w Imperium Rosyjskim uległa pogorszeniu. Po zapowiedzi reform nastąpiły pogromy. Pisarz zresztą był świadkiem jednego z nich — w Kijowie — widział pogrom z okna hotelu Imperial. Wkrótce potem Szolem Alejchem wyemigrował do Ameryki. Gdy jako znany pisarz wrócił w rodzinne strony na „tournée”, zapadł na gruźlicę i leczył się w sanatoriach w Europie, by potem znów ją opuścić. Poczucie niepewności losu i zagrożenia odcisnęły się niewątpliwie na Notatkach.

Jakże daleko jesteśmy od Kasrylewki — swojskiego, przyjaznego mimo biedy i rozmaitych przeciwności żydowskiego miejsca na ziemi! Choć opis tego miasteczka trudno uznać za realistyczne odwzorowanie życia w sztetlu, to jednak nie da się nie zauważyć, że w Notatkach pisarz zmienił okulary z różowych na zwyczajne.

Niniejsza edycja Notatek komiwojażera stanowi opatrzone szczegółowymi przypisami drugie powojenne wydanie przekładu z 1925 roku, dokonanego przez Jakuba Appenszlaka. Poza oczywistymi pomyłkami drukarskimi i niewielką korektą redakcja starała się nie naruszyć swoistego stylu tłumacza. Do tego wszak języka, potoczystego, a zarazem eleganckiego, przywykli czytelnicy.

(z posłowia Belli Szwarcman-Czarnoty)

„Notatki komiwojażera to świetna bezspornie książka. (…) W tych czasami beztroskich na pozór, »obiektywnie« kreślonych obrazkach zamilkłej przeszłości Żydów, zawsze pod powłoką prostych i trafiających do przekonania słów, znajdujemy smutek tragicznego narodu. Mieszkaliśmy z tym narodem przez wiele wieków pod jednym dachem, znaliśmy go tak mało i widywaliśmy go w bardzo wypaczonych zwierciadłach.

Notatki komiwojażera tę przede wszystkim mają wartość, że przy całym swoim prostym i bezpretensjonalnym artyzmie są zawsze prawdziwe”.

(ze wstępu Jarosława Iwaszkiewicza)

Książka "Notatki komiwojażera" - Szolem Alejchem - oprawa miękka - Wydawnictwo Austeria. Książka posiada 230 stron i została wydana w 2015 r. Cena 26.39 zł. Zapraszamy na zakupy!