Niemieccy słuchacze! Przemówienia radiowe z lat 1940-1945

Opis książki:

Zbiór audycji emitowanych przez radio BBC od października 1940 do maja 1945 roku, w których Thomas Mann próbuje odwieść Niemców od fascynacji Hitlerem. Przemówienia stanowią doskonałe uzupełnienie zagadnień poruszanych w "Doktorze Faustusie", gdzie pisarz szukał m.in. odpowiedzi na pytania o przyczyny nazizmu i niemiecką tożsamość.

Mann nie utożsamia ideologii nazistowskiej z narodem, co potwierdzają jego programowe teksty "Brat Hitler" (1939) oraz "Niemcy i naród niemiecki" (1945). Zło nie bierze się znikąd, choć trudno wytłumaczyć jego genezę. Dotyka całych społeczności, jego źródłem są jednak jednostki, o których czasem można pomyśleć, że zło jest im przeznaczone. "Niektórzy ludzie z konieczności schodzą na manowce, ponieważ właściwej drogi w ogóle dla nich nie ma" - pisał Mann w tomie zatytułowanym "Tonio Kröger i inne opowiadania".

Jednak w przypadku pisarza, zwłaszcza tak wybitnego jak autor "Czarodziejskiej góry", na poglądach trudno poprzestać. Jakkolwiek to zabrzmi, trzeba powiedzieć, że "Niemieccy słuchacze!" to modelowe studium języka w służbie propagandy. Książka prowokuje do pytań o cenę tak pojętego zaangażowania artysty w sprawy wspólnoty i o jego skuteczność w roli trybuna.

Przekład Małgorzaty Łukasiewicz
Posłowie Michała Głowińskiego
Publikacja przygotowywana we współpracy z Nowym Teatrem.

"Niemieccy słuchacze! Mówi do was niemiecki pisarz, którego twórczość i osobę wasi władcy skazali na wygnanie i którego książki, nawet gdy traktują o czymś najbardziej niemieckim - na przykład o Goethem - mogą przemawiać tylko do obcych, wolnych narodów w ich języku, dla was zaś muszą pozostać nieme i nieznane. Wiem, że pewnego dnia moje dzieło wróci do was, nawet jeśli ja sam nie będę już mógł. Ale dopóki żyję, choćby jako obywatel nowego świata, będę Niemcem i cierpię pod brzemieniem losu Niemiec oraz wszystkich krzywd, moralnych i fizycznych, jakie Niemcy z woli zbrodniczych tyranów od siedmiu lat wyrządzili światu. Niewzruszone przekonanie, że to nie może się dobrze skończyć, kazało mi w ciągu tych lat wciąż na nowo występować z ostrzeżeniami, z czego niektóre, jak sądzę, do was dotarły. Teraz, gdy trwa wojna, słowo pisane nie zdoła już przebić muru, wzniesionego wokół was przez tyranię".

(fragment)
"Mann - sądzę - bał się ujednoznacznienia poprzez politykę. Przez tyle lat bronił swego statusu "człowieka apolitycznego", pisarza niezależnego od partii i doktryn; chroniącego się w ironię przed prostactwem, brudem i manicheizmem świata polityki, że - wolno przypuszczać - dobrze wiedział, czym grozi twórcy redukcja do politycznego medium".

Andrzej Jagodziński, "Don Kichot i wyzwiska" (1986)
Thomas Mann (1875-1955) - wybitny prozaik niemiecki, od 1933 roku na emigracji, autor esejów, pism publicystycznych i autobiograficznych oraz dzienników. Laureat Literackiej Nagrody Nobla z roku 1929 za powieść "Buddenbrookowie" (1901). Jego najważniejsze dzieła to opowiadanie "Śmierć w Wenecji" (1912) oraz powieści: "Czarodziejska góra" (1924),"Józef i jego bracia" (tetralogia publikowana w latach 1933-1943), "Doktor Faustus" (1947) i "Wyznania hochsztaplera Feliksa Krulla" (1954). W 1936 roku został pozbawiony niemieckiego obywatelstwa. Od października 1940 roku nadawał za pośrednictwem BBC comiesięczne mowy do niemieckich słuchaczy "Deutsche Hörer!". Był reinterpretatorem niemieckiej tradycji romantycznej, a w swoich utworach często poruszał wątki biblijne. Jego powieści mają głęboko intelektualny i humanistyczny charakter.

Książka "Niemieccy słuchacze! Przemówienia radiowe z lat 1940-1945" - Thomas Mann - oprawa Miękka ze skrzydełka - Wydawnictwo Ossolineum. Książka posiada 232 stron i została wydana w 2018 r.