Modlitwa kapłańska. Zagrożenia i perspektywy

Opis książki:

Jan Paweł w swoim ostatnim Orędziu na Swiatowy Dzień Modlitw o Powołania napisał: "Ten, kto otwiera serce Jezusowi, nie tylko rozumie tajemnicę Jego egzystencji, ale także tajemnicę własnego powołania oraz wydaje dojrzałe owoce łaski. Pierwszym z tych owoców jest wzrastanie w świętości poprzez rozwój duchowy, który - zapoczątkowany w darze chrztu świętego - prowadzi aż do osiągnięcia doskonałej miłości. Żyjąc autentycznie Ewangelią, chrześcijanin staje się zdolnym do kochania na wzór samego Chrystusa i kieruje się Jego wezwaniem: "Badźcie doskonali, jak doskonały jest wasz Ojciec w niebie" (Mt 5, 48). Wierzący troszczy się o to, by trwać w jedności z braćmi wewnątrz wspólno-ty Kościoła i oddaje się na służbę nowej ewangelizacji, aby głosić i świadczyć o zdumiewającej prawdzie zbawczej miłości Boga"1. Te właśnie słowa stały się inspiracją do napisania niniejszej książki, która ma stać się formą pochylenia nad kondycją współczesnego kapłana, a w szczególności nad jego życiem modlitewnym.
W obecnych czasach kapłani są wyjątkowo zagrożeni, bowiem "sposób życia człowieka ukierunkowany jest ku materii; cały nią przepełniony. Ona opanowała człowieka aż po najgłębsze myśli: chorobliwe przewartościowanie pieniądza, posiadania władzy i bogactwa. Duch został stłamszony i wyparty. (...) Korupcja i totalne pomieszanie waitości moralnych, to najboleśniejsza rana nowoczesnego, wysoce uprzemysłowionego świata, zarówno na zachodzie, jak i na wschodzie".
A przecież "kapłani na mocy swej posługi są powołani, by (...) celebrować Ewangelię nadziei, głosić ją i jej służyć. (...) Winni oni upodobnić całe swoje życie i swoje działanie do Jezusa. (...) Przez sprawowanie swej posługi mają oni przedłużać obecność Chrystusa, jedynego i najwyższego Pasterza; a przez naśladowanie Jego stylu życia ukazywać Go w sposób przejrzysty powierzonej im owczarni. Żyjąc w świecie, ale nie będąc ze świata (por. J 17, 15-16), w obecnej sytuacji kulturowej i duchowej kontynentu euro-pejskiego są wezwani, by być znakiem sprzeciwu i nadziei dla społeczeństwa chorego na horyzontalizm i potrzebującego otwarcia na Transcendencję"2. Powstaje więc problem, jak żyć, aby sprostać zdaniu postawionemu przed współczesnym kapłanem? Odpo-wiedź, wbrew pozorom, wydaje się prosta.
Współczesny ksiądz oprócz klasycznych wyzwań, jakie stawia przed nim cywilizacyjny rozwój społeczeństwa, powinien być czło-wiekiem modlitwy. Dlatego też niniejsze opracowanie, mające cha-rakter rozprawy pedagogiczno-pastoralnej, dotyczy zagrożeń i per-spektyw związanych z kapłańską modlitwą. Autor nie uzurpuje so-bie prawa do wyczerpama omawianego tematu. Jest to raczej forma refleksji i podpowiedzi dla kapłana w procesie autowychowania.
Pierwszy rozdział zogniskowany jest wokół problematyki wszelkich "wykroczeń" wobec modlitwy. Jest to próba pochylenia się nad kapłańskim życiem modlitewnym i w pierwszej kolejności dokonanie analizy zagrożeń mających wpływ bezpośredni czy po-średni na jakość spotkań kapłana z Bogiem. Uzmysłowienie sobie tych przeszkód ma istotne znaczenie dla profilaktyki ogniskującej się wokół permanentnej pracy nad sobą. Uświadomienie sobie czyhających na kapłana zasadzek zastawionych w obszarze intym-nych relacji z Bogiem. jest stanięciem w prawdzie. Stąd też zawarta w pierwszym rozdziale analiza "grzechów" przeciw modlitwie zo-stała uszeregowana w trzech płaszczyznach: zaniedbań, kryzysów i ucieczek. Tego typu typologia umożliwia wieloaspektowe ukaza-nie zagrożeń dotykających wewnętrzne życie współczesnego ka-płana i rzeczywiste staniecie w owej prawdzie o sobie.
Kolejne rozdziały są jakby "przeciwwagą" dla pierwszej części i dotyczą perspektyw związanych z modłitwą kapłańską. Modlitwa jest zawsze czymś niepowtarzalnym, tak jak niepowtarzalny jest człowiek. Nie ma gotowego schematu czy modelu modlitwy na czas kryzysu, po który można by sięgnąć i zastosować go. Istnieją jednak pewne zasady i kryteria, według których da się ustalić w pewnym sensie warunki dotyczące "jakości" spotkania z Bogiem. Są to zarówno zasady wynikające z teologicznej refleksji, jak i psychologicznych prawidłowości funkcjonowania człowieka. Znajomość obu płaszczyzn pozwala na głębsze zrozumienie modlitwy. I właśnie te zasady są tematem rozdziału drugiego. Nie są to rozważania typowe dla teologii życia wewnętrznego. Jest to raczej refleksja pedagogiczna ukazująca wychowawczy aspekt modlirwy.
Pozostałe dwa rozdziały mają charakter "terapeutyczny". Dzięki nim kapłan może pogłębić własną refleksję nad stanem swojej modlitwy. Trzeci rozdział jest poszukiwaniem w Biblii podpowiedzi związanych z życiem modlitewnym. Nie stanowi on jednak egzegezy wybranych tekstów biblijnych. Jest próbą odczytania w sposób osobisty zawartych w Piśmie Swiętym postaw modlitewnych. Jest to więc raczej studium pastoralne i pedagogiczne niż bi-blijne. Ukazane są też psalmy, które wychowują do modlitwy. Czytelnik może zasiąść w szkole bohaterów Starego Testamentu, którzy pokazują sposób spotkania ze Stwórcą. Po meandrach ludzkiej modlitwy prowadzi także św. Paweł ukazujący cechy, mo-tywy i znamiona spotkań ze Stwórcą. Swoistym podsumowaniem i jednocześnie wypełnieniem omawianej problematyki jest podrozdział ukazujący Mistrza z Nazaretu jako nauczyciela modlitwy. Można więc powiedzieć, że trzeci rozdział stanowi w pewnym sen-sie aktualizację i egzystencjalny sposób odczytania tekstów biblijnych w odniesieniu do kapłańskiego życia.
Ostatni, czwarty rozdział zaprasza czytelnika do papieskiej szkoły modlitwy. Ojciec Święty Jan Paweł n był rzeczywiście człowiekiem nieustannej i głębokiej modlitwy. Modlitewna szkoła Jana Pawła n jest ogromnie bogata i wieloaspektowa. Papież pokazuje, że modlitwa zakorzeniona w Biblii (np. w Psalmach), przylgnięcie do Maryi poprzez różaniec i wreszcie eucharystocentryzm - to trzy istotne wymiary duchowości kapłańskiej. Nie wyczerpują one, oczywiście, całej palety możliwości modlitewnych kapłana, ale ukazują zasadnicze, podstawowe barwy kapłańskich spotkań z Mistrzem.
To właśnie Jana Paweł II na początku swego pontyfikatu mówił o modlitwie: "Kościół modli się i pragnie się modlić, aby móc usłyszeć wewnętrzny głos Ducha Bożego, by On sam mógl w nas i wraz z nami wypowiadać się wzdychaniem niewymownym całe-go stworzenia. Kościół modli się i chce się modlić, aby odpowiedzieć na potrzeby głębin serca człowieka, który niekiedy jest jakby przytłoczony i ograniczony przez warunki i wydarzenia codziennego życia, przez doczesność, przez słabość i grzech, przez przygnębienie życiem, które wydaje mu się czymś bezsensownym. Modlitwa nadaje sens całemu życiu, w każdym jego momencie i w każdej okoliczności. Dlatego Papież, jako zastępca Chrystusa na ziemi, pragnie przede wszystkim zespolić się z tymi wszystkimi, którzy zdążają do zjednoczenia się z Panem w modlitwie, gdzie-kolwiek oni są i gdziekolwiek się znajdują. Jak modli się koczow-nik na stepie, jak karmelitanka lub cysters w ścisłej klauzurze, albo jak chory na łóżku szpitalnym w czasie cierpień konania, albo jak człowiek stojący u szczytu życia i działania, czy też jak ludzie uciemiężeni i upokorzeni... Wszędzie
Zatem każdy kapłan powinien wierzyć, że i teraz, po śmierci, papież towarzyszy mu w modlitwie. Bez niej ksiądz traci wewnętrzne siły i gubi swoją tożsamość. A przecież każdy "prezbiter, umocniony szczególną więzią z Bogiem, powinien umieć stawić czoło chwilom, w których mógłby czuć się osamotniony pośród ludzi, odnawiając z mocą swoje trwanie z Chrystusem, który w Eucharystii jest jego schronieniem i najlepszym odpoczynkiem. Jak Jezus, który będąc sam, przebywał ciągle z Ojcem (por. Łk 3, 21; Mk 1, 35), również prezbiter powinien być człowiekiem od-najdującym w samotności więź z Bogiem, o której mógł powiedzieć św. Ambroży: «Nigdy nie jestem tak mało sam wtedy, gdy wydaje mi się, że jestem sam». Trwając przy Panu prezbiter powinien znajdować siłę i odpowiednie środki, by zbliżać ludzi do Boga, zapalać ich wiarę oraz wzbudzać zaangażowanie i współpracę" (DPŻ 41-42)4.
Oby poniższe rozważania pozwoliły na głębszą refleksję nad kondycją kapłańskiej modlitwy, a także zachęciły do pracy nad sobą w tym obszarze życia wewnętrznego.

Książka "Modlitwa kapłańska. Zagrożenia i perspektywy" - ks. Janusz Mastalski - oprawa miękka - Wydawnictwo Papieska Akademia Teologiczna.