Michaił Bułhakow

Opis książki:

Biografia Bułhakowa to zapis zmagań pisarza z rzeczywistością; od powodzenia do klęski, od pozycji najpopularniejszego moskiewskiego dramaturga do opuszczonego i zapomnianego wewnętrznego emigranta, skazanego do końca życia na pisanie do szuflady. Ponowne odkrycie po latach dorobku pisarza, a zwłaszcza publikacja dzieła jego życia, powieści Mistrz i Małgorzata, zapewniły mu miejsce wśród najwybitniejszych twórców XX w.

Oczywiste wydaje się dzisiaj określenie Michaiła Bułhakowa mianem wybitnego dwudziestowiecznego pisarza rosyjskiego. Powszechne przekonanie o tym powoduje, że autor czterech powieści, czternastu sztuk teatralnych i czterech librett operowych oraz wielu opowiadań i felietonów ma swoje miejsce w galerii znakomitości, obok wielkiej trójki poetów: Anny Achmatowej, Mariny Cwietajewej i Osipa Mandelsztama, a także prozaików: Borisa Pasternaka i Aleksandra Sołżenicyna. Dorobek pisarza powstawał jednak jako nieprzerwany akt oporu przeciw nieprzyjaznej rzeczywistości, w której z woli Stalina Buł-hakow został w znacznym stopniu skazany na pisanie do szuflady i w pierwszych latach istnienia ZSRR pozwolono mu opublikować zaledwie jedną, wartą uwagi, książkę. Także po śmierci pisarza w 1940 r. trzeba było czekać prawie trzy dekady na odkrycie i opublikowanie całego dorobku, przejrzenie zasobu i wypróbowanie sztuk teatralnych oraz nadanie rangi autorowi. Zwłaszcza proza Buł-hakowa ze swym sardonicznym humorem, złośliwymi inwektywami i satyrycznymi atakami na codzienność mogła zostać odczytana jako podsumowanie niewłaściwie ukierunkowanego, trwającego pięćdziesiąt lat procesu politycznego. Bułhakow był spóźnionym klasykiem. Jego ponowne odkrycie dokonało się w czasach, gdy brak legitymacji partii do sprawowania władzy oraz rozpad Związku Radzieckiego stały się oczywiste. Traktowano go jako literackiego świadka koronnego, a jego sztuki i satyry na wczesnoradziecką codzienność uznano za krytyczne zwiastuny upadku. Satanizm i demonologię, które jaśnieją jak czarne słońca nie tylko w jego głównej powieści, Mistrzu i Małgorzacie, uważano za romantyczne kontrapunkty wobec charakterystycznej dla marksizmu-lenini-zmu wiary w rozum i naukę. W ten sposób dzieło Bułha-kowa wprzęgnięto w służbę współczesności i podporządkowano celowi przezwyciężania przeszłości. Ten okres recepcji dorobku pisarza był oczywiście historyczną koniecznością, stał się jednak przyczyną pewnych ograniczeń. Całościowy ogląd życia i dzieła, możliwy po zakończeniu trzynastotomowej niemieckiej edycji utworów zebranych, może wprowadzić pewne zmiany. Wyobrażenie autora o intelektualiście występującym jako niezależna siła i uważającym się za nauczyciela w morzu niepewności i oportunizmu, jego duchowa postawa wobec takiej roli, wiążą go z rosyjskimi tradycjami XIX wieku, które w systemie sowieckim rozpadły się lub zostały "delegowane" do zbiorowej mądrości partii. Dzięki sile wyobraźni fantastycznej Bułhakow tworzy pomost między takimi wzorcami, jak Puszkin i Gogol, i przedstawicielami realizmu magicznego naszych czasów, jak Gabriel Garcia Marąuez. Duchowy rozmach dorobku Bułhakowa, komizm, odniesienia do codzienności i rozmiar pierwiastka apokaliptycznego, bogactwo aluzji literackich oraz muzyczność dziel składają się na ich tajemniczą wielkość. Właśnie wtedy, gdy Michaił Bułhakow w burzliwych kolejach swej pośmiertnej sławy winien od lat siedemdziesiątych cieszyć się jednoznaczną interpretacją swych dzieł, jego skrzące się paradoksami i urzekające wieloznacznością książki jawią się jako zjawiska nadprzyrodzone, wymykające się opisowi. I tak oto dorobek pisarza okazuje się, przynajmniej na razie, niewyczerpany: z jednej strony stanowi krytykę rzeczywistości, z drugiej zaś jest zjawiskiem metafizycznym.

Książka "Michaił Bułhakow" - Wilfried F. Schoeller - oprawa twarda - Wydawnictwo Dolnośląskie.