Major ZBROJA

Opis książki:

Praca przedstawia życie i działalność mjr. Ludwika Marszałka „Zbroi" (1912-1948). Harcerz, zawodowy oficer piechoty i lotnictwa WP, podczas okupacji niemieckiej pełnił m.in. funkcję oficera szkoleniowego i komendanta Obwodu AK Dębica. W latach 1945-1947 był działaczem podziemia niepodległościowego („NIE", Delegatury Sił Zbrojnych, Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość") na Rzeszowszczyźnie i Dolnym Śląsku. Już od jesieni 1944 r. ścigały go komunistyczne służby bezpieczeństwa. W grudniu 1947 r. został rozpracowany agenturalnie i aresztowany we Wrocławiu przez funkcjonariuszy WUBP. Wojskowy Sąd Rejonowy skazał go na karę śmierci. Życiorys „Zbroi" może służyć jako przykład dramatycznych losów pokolenia akowskiego, które w latach 1944-1954 zostało zdziesiątkowane w czasach komunistycznego terroru i represji.

W pracy zastosowano układ chronologiczny. Część I przedstawia korzenie rodzinne Marszałka i środowisko, w którym się wychowywał. Część II ukazuje okres nauki w gimnazjum i służby w WP. W części III zostały odtworzone losy Marszałka podczas okupacji niemieckiej na terenie Obwodu Dębica ZWZ-AK. Część IV prezentuje działalność Marszałka w antykomunistycznej konspiracji poakowskiej na Rzeszowszczyźnie i Dolnym Śląsku. W części V starano się zrekonstruować okres uwięzienia i okoliczności stracenia „Zbroi". W aneksach zamieszczono oceny szkolne Ludwika Marszałka i fragmenty okresowych raportów sekcji II Wydziału III WUBP w Rzeszowie, informujących Departament III MBP w Warszawie o postępach w rozpracowywaniu „Zbroi".

(…)

Niniejsza praca powstała na podstawie archiwaliów różnej proweniencji. Bazę źródłową stanowią przede wszystkim niewykorzystywane szerzej materiały dotyczące „Zbroi", jego najbliższych współpracowników oraz Wi N-u, zgromadzone w 29 archiwach i instytucjach w kraju i za granicą (zob. wykaz źródeł), w tym ściśle tajne do niedawna dokumenty operacyjne, śledcze, ewidencyjne i statystyczne UB, akta prokuratury i sądu wojskowego, materiały więzienne oraz dokumenty podziemia niepodległościowego z zasobów UOP (przejęte po UB-SB). Zostały one zweryfikowane na podstawie źródeł alternatywnych, takich jak relacje uczestników tamtych wydarzeń (zebrane od 35 osób; jeśli w przypisach nie zaznaczono inaczej, relacje znajdują się w zbiorach autora), wspomnienia i prasa podziemna. Wykorzystano również źródła przechowywane w zbiorach prywatnych i emigracyjnych. W latach 1995-1999 Wydział Ewidencji i Archiwum Delegatury UOP we Wrocławiu systematycznie odmawiał udostępnienia wszystkich zachowanych akt operacyjno-śledczych sprawy „Marszałek i inni".

Fragment Wstępu

Książka "Major ZBROJA" - Tomasz Balbus - oprawa twarda - Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, IPN. Książka posiada 188 stron i została wydana w 2013 r.