Ludzie i cienie

Opis książki:

Autor tej książki należy do odchodzącego już pokolenia Polaków urodzonych w II Rzeczpospolitej na początku lat trzydziestych XX w. na terenie Kresów, któremu dane było przeżyć wojnę i wkraczać w dorosłe życie w Polsce zwanej Ludową. Bieg wydarzeń historycznych sprawił, że wiele widział i przeżył, wiele też utrwalił w pamięci, czerpiąc z niej obficie w pracy nad poszczególnymi tekstami - nad tekstami, które choć dotyczą pozornie różnych spraw, to jednak składają się na pewną opowieść o życiu.
Stefan Tokarz, a ściślej pułkownik Stefan Tokarz, przyszedł na świat w 1932 r. na ziemi Lwowskiej. Tam też, w rodzinnych Brzozdowcach, ten syn ułana jazłowieckiego, za sprawą Sowietów, Niemców i Ukraińców doświadczył wraz z innymi Polakami okrucieństw wojny. Po jej zakończeniu uczył się w Krakowie i Bielsku. Pracowal zawodowo jako chemik a następnie, ukończywszy szkołę oficerską Milicji Obywatelskiej, rozpoczął służbę oficera dochodzeniowego w Gliwicach, specjalizując się w sprawach kryminalnych, szczególnie tych najcięższych - zabójstwach. Uczestniczył m.in. w głośnym śledztwie w sprawie tzw. wampira z Zagłębia. Reprezentował wówczas stanowisko odmienne od przyjętej oficjalnie wersji zdarzeń, zgodnej z odgórnymi dyrektywami politycznymi, co nie przysporzyło mu, rzecz jasna, uznania ze strony zwierzchników. Nic zatem dziwnego, że służbę w Komendzie Wojewódzkiej MO w Katowicach zakończył przeniesieniem do Kalisza, skąd na miesiąc przed wprowadzeniem stanu wojennego, wysłany został przez przełożonych na przedwczesną emeryturę.
W latach siedemdziesiątych pracował, równocześnie studiując prawo na Uniwersytecie Śląskim. Po przełomie 1989 r. został członkiem działającej w Krakowie społecznej komisji legislacyjnej i tam właśnie dotarła do niego propozycja władz Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego dotycząca powrotu do służby. Przyjąwszy ją, został pierwszym komendantem wojewódzkim policji w Krakowie, a tak naprawdę człowiekiem, który wziął na siebie trud przekształcenia dawnej milicji, o rodowodzie komunistycznym, w policję demokratycznego państwa. Z zadania tego wywiązał się - jak skromnie zauważa - chyba nie najgorzej. Spór z władzami MSW o charakter zmian w policji skłonił go jednak we wrześniu 1991 r. do dymisji i ostatecznego zdjęcia munduru. O sprawach tych wspomina zresztą zwięźle w ostatnim szkicu.
Inne teksty zamieszczone w tej książce, choć również mają charakter wspomnieniowy, są raczej relacjami świadka, obserwatora, rzadziej uczestnika, bez elementów osobistych. Pełno natomiast w nich barwnych postaci, ciekawych zdarzeń i sytuacji gromadzonych w pamięci przez pół wieku bez mała i plastycznie opisanych bezbłędną polszczyzną człowieka wychowanego na Sienkiewiczu. Bo też nie są to pierwsze teksty Stefana Tokarza. Ma on ich w swoim pisarskim dorobku wcale sporo. Składają się nań: monografia, rozdział w podręczniku kryminalistyki, liczne artykuły z zakresu prawa, a także interesujący cykl krytycznych tekstów na tematy milicyjne, publikowanych w formie listów Onufrego Zagłoby, dalej kilka opowiadań i wreszcie eseje historyczne oraz wspomnieniowe. Niektóre z nich drukowane były w "Gazecie Wyborczej".
Przypadek sprawił, że nasze drogi kilkakrotnie się skrzyżowały, na szczęście spotkania te nie miały służbowego (ze strony Pana Pułkownika) charakteru. Przekonany o jego pasji pisarskiej, ale także o wysokim poziomie jej owoców, zdołałem, nie bez trudu zresztą, namówić Autora do zebrania tych szkiców w jeden tom. Efekt leży teraz przed Państwem - wymagającymi ale i życzliwym, mam nadzieję, czytelnikami, ciekawymi opowieści o ludziach i sprawach, z którymi Autor się zetknął w swoim życiu.
Tomasz Gąsowski

Książka "Ludzie i cienie" - Stefan Tokarz - oprawa twarda - Wydawnictwo Księgarnia Akademicka.