Leksyka północnokresowa w tefsirze Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego. Zapożyczenia niesłowiańsk
Joanna Kulwicka-Kamińska
Dane szczegółowe: | |
Wydawca: | Uniwersytet Mikołaja Kopernika |
Rok wyd.: | 2024 |
Oprawa: | miękka |
Ilość stron: | 352 s. |
EAN: | 9788323154358 |
ISBN: | 978-83-2315-435-8 |
Data: | 2024-10-04 |
Opis książki:
O książce
Monografia Leksyka północnokresowa w tefsirze Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego. Zapożyczenia niesłowiańskie podejmuje ważny i nierozpoznany w badaniach naukowych problem, którym jest język wykształconej szlachty tatarskiej, zamieszkującej od XIV wieku obszar Wielkiego Księstwa Litewskiego. Przedmiotem szczegółowych analiz jest leksyka tej społeczności, kształtująca się w okresie od XVI do pierwszej połowy XIX w., a udokumentowana w rękopiśmiennych kopiach pierwszego przekładu Koranu na język polski. Praca gromadzi i analizuje obecne w nich zapożyczenia niesłowiańskie, które są świadectwem przynależności konfesyjnej, stanowej i wykształcenia twórców tatarskiej literatury religijnej. Prezentuje je w formie leksykonu, uwzględniającego etymologię, warianty ortograficzne, fonetyczne, paradygmat fleksyjny, eksplikację źródłową i informacje o notacjach słownikowych od staropolszczyzny po czasy najnowsze. Słownik liczy 470 ekscerptów (nie włączając wariantów fonetycznych), w tym 368 wyrazów pochodzenia orientalnego, 73 z łaciny i greki, 26 z niemieckiego i 3 z włoskiego. Ponadto analizom poddano 159 derywatów (liczba ta nie uwzględnia postaci wariantywnych). Leksykon obejmuje ogółem 629 jednostek.
Jednak w monografii nie tylko zebrano i opisano szereg jednostek leksykalnych, ale na ich podstawie sformułowano też istotne dla humanistyki wnioski, m.in.:
- określono szczególne miejsce Tatarów w wielojęzycznej i wielokulturowej wspólnocie komunikatywnej Wielkiego Księstwa Litewskiego;
- przedstawiono adaptację leksyki obcego pochodzenia do polszczyzny północnokresowej jako rezultat kontaktów języka polskiego z językami wschodniosłowiańskimi i orientalnymi oraz słowiańsko-orientalnej interferencji, co m.in. służy uzupełnieniu dotychczasowego stanu badań w zakresie kształtowania się i rozwoju tej odmiany języka;
- stwierdzono, że poza cechami właściwymi polszczyźnie północnokresowej tatarski manuskrypt zawiera elementy charakterystyczne dla języków i dialektów południowo-zachodniej Białorusi, północno-zachodniej Ukrainy oraz liczne zapożyczenia z języków orientalnych - translokowane bądź slawizowane. Ustalono, że ta mieszanina języków i dialektów charakteryzuje też rękopisy mniejszości muzułmańskich z innych regionów świata, np. z Półwyspu Iberyjskiego, Bałkanów, a także Azji czy Afryki. Badacze, próbując zidentyfikować język tych zabytków, oscylują między takimi pojęciami jak: język, dialekt, a nawet rejestr, który z kolei odpowiadałby specyficznemu stylowi tych zabytków.
Zagadnienia lingwistyczne zostały tu zatem ukazane na szerokim tle historyczno-kulturowym.
Książka "Leksyka północnokresowa w tefsirze Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego. Zapożyczenia niesłowiańsk" - Joanna Kulwicka-Kamińska - oprawa miękka - Wydawnictwo Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Książka posiada 352 stron i została wydana w 2024 r.