Leksyka północnokresowa w tefsirze Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego. Zapożyczenia niesłowiańsk

Opis książki:

O książce
Monografia Leksyka północnokresowa w tefsirze Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego. Zapożyczenia niesłowiańskie podejmuje ważny i nierozpoznany w badaniach naukowych problem, którym jest język wykształconej szlachty tatarskiej, zamieszkującej od XIV wieku obszar Wielkiego Księstwa Litewskiego. Przedmiotem szczegółowych analiz jest leksyka tej społeczności, kształtująca się w okresie od XVI do pierwszej połowy XIX w., a udokumentowana w rękopiśmiennych kopiach pierwszego przekładu Koranu na język polski. Praca gromadzi i analizuje obecne w nich zapożyczenia niesłowiańskie, które są świadectwem przynależności konfesyjnej, stanowej i wykształcenia twórców tatarskiej literatury religijnej. Prezentuje je w formie leksykonu, uwzględniającego etymologię, warianty ortograficzne, fonetyczne, paradygmat fleksyjny, eksplikację źródłową i informacje o notacjach słownikowych od staropolszczyzny po czasy najnowsze. Słownik liczy 470 ekscerptów (nie włączając wariantów fonetycznych), w tym 368 wyrazów pochodzenia orientalnego, 73 z łaciny i greki, 26 z niemieckiego i 3 z włoskiego. Ponadto analizom poddano 159 derywatów (liczba ta nie uwzględnia postaci wariantywnych). Leksykon obejmuje ogółem 629 jednostek.

Jednak w monografii nie tylko zebrano i opisano szereg jednostek leksykalnych, ale na ich podstawie sformułowano też istotne dla humanistyki wnioski, m.in.:
? określono szczególne miejsce Tatarów w wielojęzycznej i wielokulturowej wspólnocie komunikatywnej Wielkiego Księstwa Litewskiego;
? przedstawiono adaptację leksyki obcego pochodzenia do polszczyzny północnokresowej jako rezultat kontaktów języka polskiego z językami wschodniosłowiańskimi i orientalnymi oraz słowiańsko-orientalnej interferencji, co m.in. służy uzupełnieniu dotychczasowego stanu badań w zakresie kształtowania się i rozwoju tej odmiany języka;
? stwierdzono, że poza cechami właściwymi polszczyźnie północnokresowej tatarski manuskrypt zawiera elementy charakterystyczne dla języków i dialektów południowo-zachodniej Białorusi, północno-zachodniej Ukrainy oraz liczne zapożyczenia z języków orientalnych - translokowane bądź slawizowane. Ustalono, że ta ?mieszanina? języków i dialektów charakteryzuje też rękopisy mniejszości muzułmańskich z innych regionów świata, np. z Półwyspu Iberyjskiego, Bałkanów, a także Azji czy Afryki. Badacze, próbując zidentyfikować język tych zabytków, oscylują między takimi pojęciami jak: język, dialekt, a nawet rejestr, który z kolei odpowiadałby specyficznemu stylowi tych zabytków.

Zagadnienia lingwistyczne zostały tu zatem ukazane na szerokim tle historyczno-kulturowym.

Książka "Leksyka północnokresowa w tefsirze Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego. Zapożyczenia niesłowiańsk" - Joanna Kulwicka-Kamińska - oprawa miękka - Wydawnictwo Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Książka posiada 352 stron i została wydana w 2024 r.