Ku jedności świata

Opis książki:

Ku jedności świata to wybór kilkudziesięciu najważniejszych artykułów, jakie ukazały się w miesięczniku "Znak” od początku jego istnienia, czyli od roku 1946. Obok programowych tekstów założycieli "Znaku” – Hanny Malewskiej, Stanisława Stommy, Jerzego Turowicza czy Stefana Swieżawskiego – w tomie zamieszczono artykuły m.in. Karola Wojtyły, Józefa Tischnera, Jana Józefa Szczepańskiego, Czesława Miłosza, Leszka Kołakowskiego i Ryszarda Kapuścińskiego.
Artykuły zostały uporządkowane chronologicznie. Lekturę książki rozpoczynamy od pierwszych lat istnienia pisma, gdy tworzący je autorzy pozostawali jeszcze pod głębokim wrażeniem dopiero co przeżytej tragedii II wojny światowej. Kolejny etap wiedzie przez teksty miesięcznika redagowane kolejno przez Jacka Woźniakowskiego, Stanisława Stommę i Hannę Malewską, a następnie Bohdana Cywińskiego, Stefana Wilkanowicza i Jarosława Gowina – teksty dotykające spraw z pozoru dalekich, w których jednak niezwykle szybko odkrywa się samego siebie i które po latach okazują się nadal zdumiewająco aktualne.
Trudno o bogatszą lekcję historii. Książka Ku jedności świata niech będzie częścią długu spłacanego tym, którzy zbudowali i przez sześćdziesiąt lat potrafili utrzymać na najwyższym poziomie miesięcznik "Znak” – jedyny w swoim rodzaju przewodnik po problemach polskiej nauki, kultury i polskiego Kościoła drugiej połowy XX wieku.
Fragment: "Ku jedności świata” Wstęp (fragment) Michał Bardel Ku jedności świata nie jest wyborem najważniejszych tekstów pomieszczonych w miesięczniku "Znak” – kryterium ważności zmienia się bowiem wraz z czasem. Dyskusje polityczne czy artystyczne toczone na łamach "Znaku” w latach 50., choć dla ówczesnego czytelnika stanowić mogły główny powód sięgania po pismo, dziś trącą myszką i opublikowanie ich wymagałoby rzetelnej historycznej redakcji. W latach obrad Vaticanum II nie było ważniejszych tekstów jak komentarze i dokumenty soborowe – dziś wystarczy sięgnąć po odpowiednie zbiory książkowe. Nie mówiąc już o fragmentach prozy i dramatów zapowiadających kolejne książki Malewskiej, Gołubiewa, Zawieyskiego i innych, o pierwszych przekładach Mouniera, Heideggera czy Bubera, dziś już powszechnie dostępnych.
Wygodnie byłoby zapewne dodać do tej listy problemów ważnych, ale już w całości lub częściowo przestarzałych, także analizy zagrożeń, przed jakimi stał wówczas polski katolicyzm (klerykalizm, integryzm, kampania antymodernistyczna itp.), diagnozy rozmaitych dolegliwości, z jakimi zmagał się polski Kościół, trudną problematykę odchodzenia od kapłaństwa, poziomu kształcenia seminaryjnego itp. Tego się zrobić niestety nie da. Artykuły dotykające istotnych kwestii dwudziestowiecznego chrześcijaństwa pozostają wciąż aktualne, więcej, nabierają szczególnej wagi w świetle dzisiejszych problemów i dyskusji. To te artykuły, w głównej mierze, składają się na niniejszy wybór.
To w nich także twórcy i pierwsi redaktorzy "Znaku” wskazali kierunki, w jakich powinno rozwijać się pismo: myślę o programowych tekstach fundujących słynne trzy "–izmy”: "tomizm”, "stommizm” i "atomizm” (por. artykuły S. Stommy Maksymalne i minimalne tendencje społeczne katolików oraz H. Malewskiej Ku jedności świata), a także niezwykle osobistych, nierzadko trudnych i bolesnych, deklaracjach własnego rozumienia katolicyzmu i swojego w nim miejsca, jakie pozostawili po sobie Karol L. Koniński, Antoni Gołubiew czy Jerzy Zawieyski. Jeśli więc wybór niniejszy ma jakiś rdzeń, jeśli jest weń wpisany jakiś program, to jest to program "mądrego katolicyzmu”, katolicyzmu, który nie unika trudnych pytań, który nie zamiata pod dywan niewygodnych krytyk, który – najkrócej biorąc – podejmuje wciąż na nowo wysiłek samozrozumienia i samoopisania.
Miesięcznik był i jest miejscem wymiany myśli najwybitniejszych polskich intelektualistów, wielu z nich stawiało w nim swoje pierwsze kroki. Nic zatem dziwnego, że wśród tekstów skoncentrowanych na zagadnieniach filozoficzno-religijnych pojawi się na przykład przepiękna opowieść Anny Morawskiej vel Marii Garnysz o dzieciństwie w przyrodzie, ponura i zarazem pouczająca historia Charlesa Mansona pióra Jana Józefa Szczepańskiego, Lęk Antoniego Kępińskiego czy dwugłos Zygmunta Kubiaka i Jerzego Nowosielskiego o kanonie naszej kultury. Choć artykuły te rozmijają się zwykle z owym "rdzeniem” tematycznym wyboru, wpisane są głęboko w historię miesięcznika: kto je pamięta, nie będzie miał wątpliwości co do tego, czy winny się znaleźć w Ku jedności świata.
Ku jedności świata jest pierwszym wyborem z serii, w miarę możliwości będziemy wydawać (choćby tylko w formie elektronicznej) kolejne takie wybory, tym razem już ściśle tematyczne, poświęcone – na początek – takim zagadnieniom, jak: "»Znak« i religie świata”, "Polskie spory o filozofię tomistyczną” czy "Muzyka, sztuka i literatura w »Znaku«”.
Michał Bardel p. o. redaktora naczelnego miesięcznika "Znak”

Książka "Ku jedności świata" - Michał Bardel (red.) - oprawa miękka - Wydawnictwo ZNAK. Książka posiada 572 stron i została wydana w 2006 r.