Kryzys 1923 roku w Niemczech

Opis książki:

Po zakończeniu działań wojennych w 1918 r. nastąpiły w Niemczech burzliwe zmiany ustrojowe, polityczne i społeczne. W wyniku rewolucji listopadowej Niemcy przekształciły się z monarchii w republikę burżuazyjno-demokratyczną. Ustanowienie w Rzeszy ustroju republikańskiego nie naruszyło podstaw ekonomicznych starego porządku, pozostawiło rządy w rękach wielkiej burżuazjił i junkierstwa, biurokracji i wojska. Lewica społeczna (socjaldemokracja), prawdziwy twórca republiki, szybko została odsunięta odwładzy. Nie uległa zmianie świadomość i psychika społeczeństwa wychowanego przez instytucje II Rzeszy. Demokracja zrodzona w okresie klęski i załamania rzutowała na słabość rządów republikańskich i systemu parlamentarnego. Brak stabilizacji gospodarczej i politycznej w Republice Weimarskiej występował przez cały pięcioletni okres powojenny, alekulminacja zjawisk kryzysowych we wszystkich dziedzinach życia państwowego i społecznego nastąpiła w 1923 r. Był to rok napięći zaburzeń, rok walki o władzę w państwie między ekstremalną prawicą a rewolucyjną lewicą i jednocześnie walki lewicy demokratycznej o utrzymanie ustroju republikańskiego. Życie społeczno-polityczne młodej republiki było w tym czasie zdominowane przez zaostrzającą się inflację, bezrobocie, strajki i powstaniarobotnicze, prawicowe zamachy stanu i morderstwa polityczne, wzrost znaczenia Reichswehry i organizacja. militarnych. Okupacja. przez Francję i Belgię Zagłębia Ruhry oraz problem reparacji wojennych jeszcze bardziej zaostrzyły sytuację. Kryzys 1923 r. był tak głęboki, iż pod znakiem zapytania stanęło dalsze istnienie Republiki. Ukazanie przesłanek, rozwoju i apogeum kryzysu w początkach Republiki Weimarskiej jest celem pracy. Niemcy w 1923 r. przed.stawiały skomplikowany i powikłany obraz. Jego rekonstrukcja, aż do momentu stabilizacji państwa, będzie głównym zadaniem-autora. W pracy zastosowano układ chronologiczno-problemowy, aby lepiej ukazać ciągłość i zależność zdarzeń i procesów. Rozdział I .Sytuacja polityczna w Niemczech po I wojnie światowej stanowi wprowadzenie w całość zagadnienia. Główny akcent położono w n;im ma ukazanie rozwoju stosunków wewnętrznych i polityki -zagranicznej w latach 1919 - 1922. Zasadniczą część pracy stanowią kolejne rozdziały: rozdział II Okupacja Zagłębia Ruhry i jej konsekwencje; rozdział III Niemiecki Październik - czyli próba -zbrojnego przejęcia władzy przez KPD oraz rozdział IV Z Hitlerem po władzę przedstawiający genezę i przebieg puczu monachijskiego z listopada 1923 r. Historiografia dotycząca badanego problemu jest bogata i róż:Jiorodna, tak pod względem merytorycznym, jak i metodologicznym. Kryzys powojenny w Niemczech interesował wielu badaczy, przede wszystkim historyków, ale także socjologów, politologów, prawników, ekonomistów i innych. Największym dorobkiem na tym polu może się poszczycić historiografia RFN, choć badania prowadzone były także w Anglii, Stanach Zjednoczonych, Francji, a z krajów socjalistycznych w NRD, Polsce i Związku Radzieckim. Przy redagowaniu pracy autor korzystał z obszernej literatury, źródeł drukowanych, materiałów, czasopism. Mimo ogromu publi"kacji problem kryzysu 1923 r. nie doczekał się jeszcze całościowego, syntetycznego opracowania, tak w historiografii polskiej, jak i obcej, a zwłaszcza obu państw niemieckich. Natomiast wyczerpująco zostały opracowane poszczególne problemy i zagadnienia występujące w monografii. Z autorów polskich można tu wskazać na prace: J. Banaszkiewicza, A. Czubińskiego 2, J. Krasuskięgo, Cz. Łuczaka 4, M. Maciejewskiego5, F. Ryszki6, P. Wróbla 7, T. Kotłowskiego8. W literaturze radzieckiej na uwagę zasługują opracowania: D. S. Dawidowicza9 i M. I. Orłowej10; w enerdowskiej: H. Habedanka", E. Kónniemanna 12, W. Rugego"; w zachodnioniemieckiej z nowszych: K. Dederkego", K. D. Erdmannals, E. Kolba lv, H. Schulzego", H. Wimkierals i wiele innych. Podstawę źródłową pracy stanowią: źródła archiwalne z archiwów RFN (Bundesarchiv Koblenz i Archw der sozialen Demokratie Bonn-Bad Godesberg), NRD (Zentrales Staatsarchw Potsdam) oraz w Polsce (AAN Warszawa i WAP Wrocław). Z wydawnictw źródłowych na szczególną uwagę zasługują: Akten der Reichskanzlei. Weimarer Republik19, Ursachen und Folgen20 oraz zbiory dokumentów do dziejów ruchu robotniczego, m.in.: Archwalische Forschungen żur Geschichte der deutschen Arbeiterbewegung i Dokumente und Materialien żur Geschichte der deutschen Arbeiterbewegung. Źródłem o pierwszorzędnym znaczeniu okazały się też stenogramy (Stenographische Berichte) i materiały (Anlagen) z obrad Reichstagu I kadencji. Wykorzystano także szereg przekazów publikowanych na łamach "Beitrage żur Geschichte der deutschen Arbeiterbewegung", "Vierteljahrshefte fur Zeitgeschichte" i innych czasopism naukowych. Obszerny wybór literatury, wykorzystanych materiałów archiwalnych, źródeł drukowanych, wspomnień i pamiętników oraz prasy zamieszczony został w załączonej bibliografii.

Książka "Kryzys 1923 roku w Niemczech" - Tadeusz Kozłowski - oprawa miękka - Wydawnictwo Instytut Zachodni.