Kościół jako wspólnota. Seria: Jeden Pan, jedna wiara cz. 11

Opis książki:

John Zizioulas urodził się 10 stycznia 1931 r. w Kataphygion, miejscowości położonej w pobliżu Kozanis, w północnej Grecji (Macedonia). Mając 19 lat rozpoczął swoją edukację teologiczną w Tesalonikach, kontynuując ją z kolei w Wydziale Teologicznym Uniwersytetu w Atenach (1952-1954). Wydaje się, że Zizioulas dosyć niechętnie wraca do tamtego okresu swoich studiów. Sam wspomina, że "refleksja teologiczna rozwijana była wówczas w duchu konfesyjnym i polemicznym w opozycji do teologii zachodniej". W czasie roku akademickiego 1954-55 udaje się do Instytutu Ekumenicznego w Bossey (Szwajcaria). Jest to jego pierwszy kontakt ze światem zachodnim. Tutaj też rodzi się jego ekumeniczne powołanie. Dzięki stypendium Światowej Rady Kościołów uzyskuje możliwość wyjazdu do Stanów Zjednoczonych. Musi jednak szybko wrócić do Grecji, aby odbyć dwuletnią służbę wojskową. Po powrocie do Ameryki kontynuuje swoje studia w Harvardzie, oddając się dwóm kierunkom badań: chrystologii Maksyma Wyznawcy (pod kierunkiem G. Florovskyego) oraz problemowi jedności Kościoła w biskupie i Eucharystii podczas trzech pierwszych wieków chrześcijaństwa (pod kierunkiem A. G. Williamsa). Ostatecznie skupia się na tym drugim zagadnieniu, które później ukazuje się w opracowaniu książkowym w Grecji (1965) jako jego teza doktorska. W Nowym Jorku spotyka się także z prawosławną diasporą rosyjską, skupioną wokół seminarium św. Włodzimierza. Poznaje Johna Meyendorffa i Aleksandra Schmernanna, uczniów innego wielkiego teologa emigracyjnego, Mikołaja Afanasjewa. To właśnie Meyendorff wprowadza naszego teologa w eklezjologię eucharystyczną tego ostatniego. Jak się później okaże, to spotkanie utwierdzi Zizioulasa w przekonaniu co do słuszności rozwijanej przez niego zasadniczej intuicji eklezjologicznej, której zaczątki znajdujemy już w jego greckiej publikacji. W tym czasie prowadzi także zajęcia zlecone w nowojorskim seminarium. W latach 1963-64 przebywa natomiast w innej prawosławnej uczelni amerykańskiej, w seminarium Świętego Krzyża w Bostonie, gdzie daje serię wykładów na temat prawa kanonicznego i historii Kościoła dwóch pierwszych wieków. Po powrocie do Grecji w 1964 r. i obronie swojej rozprawy zostaje asystentem profesora Gerasimosa Konidarisa przy katedrze historii Kościoła. Oprócz pracy dydaktycznej Zizioulas udziela się także w założonym przez Sawasa Agouridisa Kole Teologów z siedzibą w Tesalonikach. Celem tego Koła, skupiającego biblistów i teologów posiadających pewien dorobek naukowy i "staż na Zachodzie", jest przede wszystkim pogłębienie świadomości teologicznej w procesie twórczego dialogu z dziedzictwem patrystycznym i autentyczną tradycją prawosławną. Wśród jego członków znajdują się oprócz Zizioulasa m.in. Ch. Yannaras i J. Madmas. Na seminarium zorganizowanym przez Koło w Tesalonikach w dniach od 26 do 28 sierpnia 1966 r., poświęconym kształtowaniu nowych relacji prawosławia do współczesnego świata, nasz autor wygłasza referat zatytułowany: Eucharystyczna wizja świata i współczesnego człowieka, uznawany przez niektórych komentatorów myśli Zizioulasa za jego teologiczny program. O. Clement twierdzi wręcz, że wystąpienie młodego teologa było "jednym z najbardziej uderzających świadectw młodej greckiej teologii", zawierającym "prawdziwie prawosławną wizję kościelnej antropologii i kosmologii". W tym czasie nazwisko Zizioulasa jest już znane w kołach Światowej Rady Kościołów. Człowiekiem, który odegrał niebagatelną rolę w odsłanianiu kulisów pracy Rady i niejako wprowadził Zizioulasa w samo centrum ekumenii był profesor Nikos Nissiotis, późniejszy Moderator Komisji "Wiara i Ustrój" (1977-82). Od niego głównie uczył się otwartości i życzliwości wobec tych, którzy wierzą inaczej. Metoda dialogiczna teologii Nissiotisa stała się jego własną. Zapewne od niego też przejął uwrażliwienie na rolę Ducha Świętego w Kościele. Pneumatologiczna chrystologia będąca podstawą Nissiotisowej eklezjologii zyskała - jak później zobaczymy - w myśli naszego autora twórcze rozwinięcie. Być może brakuje Zizioulasowi pewnej lekkości myśli i poetyckości języka, jaka cechowała Nissiotisa. Jego zaletą jest jednak konkretność i czytelność teologicznych sformułowań, duża precyzja językowa, konsekwencja myślowa oraz metodologiczna przejrzystość. Poczynając od roku 1965 większość jego dotychczasowych publikacji powstawała w bezpośrednim związku z pracami Światowej Rady Kościołów, szczególnie zaś Komisji "Wiara i Ustrój". Mieszkając jeszcze w Grecji, w ramach tej Komisji Zizioulas prowadzi badania nad strukturami synodalnymi i soborowymi poprzedzającymi pierwsze sobory ekumeniczne oraz liturgicznym życiem Kościoła pierwszych wieków. W latach 1968-1970 przebywa w Genewie. Oficjalnie jako członek Komisji "Wiara i Ustrój" zajmuje się badaniami nad sukcesją apostolską, eucharystycznym kontekstem kościelnych posługiwań, prozelityzmem oraz autorytetem w Kościele. Uczestnicząc w komisji mieszanej Światowej Rady Kościołów i Kościoła rzymskokatolickiego pracuje nad kwestią rozumienia katolickości Kościoła. Publikuje ważny artykuł: Wspólnota eucharystyczna i katolickość Kościoła, w którym powraca do swoich przemyśleń zawartych w greckiej publikacji książkowej. Zajmuje się także kwestią interkomunii, stosunku prawosławia do Kościołów unickich oraz relacją między wymiarem lokalnym i uniwersalnym w Kościele. W tym czasie wygłasza wiele odczytów (Niederaltaich, Chevetogne, Helsinki, Louvain, Bossey). Uczestniczy też w nieoficjalnych konsultacjach pomiędzy swoim Kościołem a przedchalcedońskimi Kościołami prawosławnymi. Jesienią 1970 r. kończy swój pobyt w Genewie. G. Baillaregon zauważa, że okres ten wyciska mocne piętno na greckim teologu, czyniąc z niego prawdziwego i szczerze oddanego ekumenistę. Liczne kontakty z protestantami, katolikami oraz przedstawicielami Kościołów orientalnych kształtują jego teologiczną i ludzką wrażliwość na wieloaspektowość jednej i tej samej prawdy objawionej. Bogatszy o owe kontakty Zizioulas stara się konfrontować swoją własną tradycję, dostrzegać jej bogactwo oraz grożące jej zacieśnienia. W 1970 r. przyjeżdża do Szkocji. Tutaj podejmuje pracę najpierw w Edynburgu, gdzie wykłada teologię patrystyczną (do 1973 r.), później zaś przenosi się do Glasgow, by objąć stanowisko profesora teologii systematycznej na tamtejszym uniwersytecie protestanckim. Swoją działalność akademicką łączy dalej z aktywnością ekumeniczną. Z ramienia swojego Kościoła uczestniczy m.in. w Zgromadzeniach Ogólnych ŚRK w Nairobi (1975), Vancouver (1983) oraz Canberra (1991). W ramach Komisji "Wiara i Ustrój" od samego początku czynnie pracuje w przygotowaniach dokumentu z Limy (BEM). Jemu też wraz z J.-M. R. Tillardem (katolik) oraz G. Wainwrightem (metodysta) ten doniosły dokument zawdzięcza swoją ostateczną redakcję. W chwili rozpoczęcia dialogu między Kościołem rzymskokatolickim i prawosławnym znajdujemy nazwisko Zizioulasa na oficjalnej liście opublikowanej przez Patriarchat Ekumeniczny. Wraz z Tillardem i E. Lannem należy on do grona "weteranów" tegoż dialogu. Jego myśli odnajdujemy we wszystkich niemal dokumentach, zwłaszcza zaś w pierwszym: Misterium Kościota i Eucharystii w świetle tajemnicy Trójcy Świętej (Monachium 1982 r.). Nasz autor jest także współprzewodniczącym komisji mieszanej w dialogu pomiędzy Kościołem prawosławnym i Kościołami Wspólnoty Anglikaiiskiej. Zizioulas staje się w ten sposób znanym w świecie ekumenii rzecznikiem prawosławia. Liczne odczyty i referaty, które cechuje niecodzienna wręcz klarowność i metodologiczna poprawność, przynoszą mu powszechne uznanie. Jest zapraszany z odczytami do Londynu (Kings College), Paryża (Sorbona), Rzymu (Uniwersytet Gregoriański, Uniwersytet św. Anzelma), Bari (Instytut Ekumeniczny) i innych ośrodków akademickich. Od 1982 r. wykłada także teologię dogmatyczną i pastoralną na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu w Tesalonikach38. W1995 roku powraca do Grecji, aby z ramienia Patriarchatu Konstantynopola koordynować działalność ekumeniczną swojego Kościoła. Dziewięć lat wcześniej, w wieku pięćdziesięciu pięciu lat przyjmuje święcenia kapłańskie (15 czerwca 1986], w tydzień później zaś, w święto Pięćdziesiątnicy (22 czerwca), zostaje konsekrowany na biskupa tytularnego Pergamonu. W dowód uznania za całokształt dotychczasowej działalności dydaktyczno-ekumenicznej Fakultet Teologiczny Uniwersytetu Katolickiego w Paryżu przyznaje mu w 1990 r. doktorat "honoris causa". W ślad za nim idzie Fakultet Teologiczny w Beigradzie, włączając go w następnym roku w poczet swoich honorowych profesorów. W 1993 roku najbardziej licząca się instytucja naukowo-kulturalna w Grecji, Akademia Ateńska, czyni go swoim członkiem zwyczainym.

Książka "Kościół jako wspólnota. Seria: Jeden Pan, jedna wiara cz. 11" - ks. Roman Małecki - oprawa miękka - Wydawnictwo Katolicki Uniwersytet Lubelski, KUL.