Kobieta i małżeństwo. Społeczno-kulturowe aspekty seksualności. Wiek XIX i XX

Opis książki:

Kolejny tom cieszącej się niesłabnącą popularnością i zainteresowaniem Czytelników serii, wydawanej przy współpracy Instytutu Historycznego UW, tym razem poświęcony problematyce małżeńskiej. Autorzy zastanawiają się w nim nad wzorcami męża i żony w II Rzeczypospolitej, omawiają m. in. okres przygotowania do małżeństwa w różnych środowiskach i warstwach społecznych, zachowania w kurortach i uzdrowiskach, a także rolę męża i żony w wiktoriańskiej Anglii. Problematyka niniejszego tomu odległa jest od głównych obszarów zainteresowania zarówno dawniejszej, jak w znacznym stopniu również nowszej historiografii dziejów społecznych. Wbrew temu, czego można by oczekiwać, stronili od niej na ogól polscy badacze obyczajów i życia codziennego. Wzajemne relacje kobiet i mężczyzn w poszczególnych grupach i środowiskach społecznych rozpatrywano niemal wyłącznie w kontekście doborów małżeńskich i spoleczno-ekonomicznej pozycji rodziny, biorąc pod uwagę zwłaszcza ekonomiczne i prawne ramy obu tych instytucji, z powierzchownym z reguły powoływaniem się na tradycję i wzorce kulturowe, określające pozycję obojga płci. W gronie dawniejszych autorów przeważali ci, którzy współczesne sobie modele i normy obyczajowe uznawali za elementy naturalnego porządku rzeczy, za oczywistość niezbyt interesującą jako przedmiot naukowych badań. Później problematykę tę uznawano milcząco za domenę etnologów i socjologów kultury, szczególnie tych, którzy przedmiotem swych badań czynili społeczności słabo zaawansowane w rozwoju cywilizacyjnym, np. żyjące w tropikach wspólnoty plemienne1. Refleksje na temat obyczajowego rygoryzmu lub swobody w europejskich kręgach kulturowych od starożytności poczynając stosunkowo najczęściej można było spotkać w opracowaniach biograficznych, których autorzy rekonstruowali osobiste perypetie przedstawicieli elit. Opisy ich intymnego życia były eksponowane w sposób graniczący nieraz z hipokryzją, gdy ukrytemu pragnieniu przyciągnięcia uwagi czytelnika sensacyjnymi wątkami towarzyszyła wątpliwej wartości moralistyka. Z rzadka tylko próbowano formułować sądy i opinie uogólniające, nieraz słabo uzasadnione i stanowiące swoisty kompromis między obserwacją rzeczywistości społecznej a przejmowanymi ze źródeł stereotypami. Stosunkowo często przyjmowano normy obyczajowe (przede wszystkim te o religijnej proweniencji) za odzwierciedlenie rzeczywistych relacji między kobietami i mężczyznami. W odniesieniu do badań nad społeczeństwem polskim niełatwo wskazać przykłady zastosowania wzorców wypracowanych w pracach takich francuskich badaczy, jak Jean-Louis Flandrin i Michel Foucault. Manifestowanie się seksualności, wychowanie seksualne młodzieży, modele małżeńskich i pozamałżeńskich relacji kobiet i mężczyzn, związki atypowe, wraz z homoerotycznymi - to tylko przykładowe tematy, kwitowane bardzo długo milczeniem badaczy, z wyjątkiem niektórych historyków, głównie specjalistów w dziedzinie demografii historycznej i historii rodziny. Dopiero ostatnio pojawiły się publikacje, w których wykorzystano w pewnej mierze wzorce wskazane powyżej. Odnoszą się one jednak do średniowiecza i epoki nowożytnej, m.in. do seksualnych kontekstów oskarżania kobiet o uprawianie czarów i kontakty z demonami. Dla średniowiecza przekazy na ten temat są stosunkowo nieliczne, co nie pozwala na szczegółowe odtworzenie społecznej rzeczywistości i konstruowanie modeli. Silą rzeczy najistotniejszym źródłem do tych zagadnień są akty normatywne i materiały obrazujące stosowanie prawa, ze wszystkimi zaletami i wadami przekazów tego typu. Większość opracowań zgromadzonych w prezentowanym tomie dotyka więc tematów pozostających dotąd niemal całkowicie poza zasięgiem zainteresowań i badań historyków.

Książka "Kobieta i małżeństwo. Społeczno-kulturowe aspekty seksualności. Wiek XIX i XX" - Anna Żarnowska, Andrzej Szwarc (red.) - oprawa miękka - Wydawnictwo DiG. Książka posiada 540 stron i została wydana w 2004 r.