Katyń

Opis książki:

Album poświęcony filmowi "Katyń” - najnowszemu dziełu Andrzeja Wajdy o tragedii katyńskiej. To nie tylko obszerna relacja z planu zdjęciowego, ale także - z uwagi na bogactwo materiałów archiwalnych i szczegółowe kalendarium zbrodni katyńskiej przygotowane przez historyka dr Andrzeja K. Kunerta - jedyne w swoim rodzaju świadectwo o jakże ważnej dla naszego kraju prawdzie historycznej.
Osobistym wypowiedziom reżysera na temat sprawy katyńskiej i pracy nad filmem towarzyszy bogaty materiał zdjęciowy - z fotosami z planu filmowego, z fotografiami występujących w "Katyniu” znanych polskich aktorów, m.in. Mai Komorowskiej, Danuty Stenki, Mai Ostaszewskiej, Magdaleny Cieleckiej, Jana Englerta, Władysława Kowalskiego, Andrzeja Chyry i Artura Żmijewskiego, oraz z unikalnymi zdjęciami archiwalnych dokumentów i przedmiotów znalezionych podczas ekshumacji grobów oficerów polskich w Katyniu. Całość uzupełniają filmowe dialogi i wypowiedzi współpracowników Andrzeja Wajdy z planu filmowego. Pomysłodawcą formy artystycznej albumu jest znakomity polski grafik prof. Maciej Buszewicz, zaś autorami fotosów i fotografii - Piotr Bujnowicz, Maciej Laprus i Monika Skrzypczak (Fabryka Obrazu).
Album zachwyca bogactwem treści i ikonografii (zobacz, jak wygląda wnętrze albumu "Katyń"):
■ 508 kolorowych fotosów filmowych
■ 3 mapy historyczne
■ 30 reprodukcji zdjęć i materiałów historycznych
■ 10 specjalnych wkładek z unikalnymi zdjęciami przedmiotów wydobytych z grobów katyńskich
■ lista dialogowa (fragmenty)
■ rozmowy z twórcami filmu
■ prezentacja bohaterów filmowych
■ reprodukcje pamiątek z prywatnego archiwum Andrzeja Wajdy
Andrzej Wajda
Reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta i scenograf; jeden z najwybitniejszych twórców w historii światowego kina; zdobywca Oscara przyznanego za całokształt twórczości (2000), członek Europejskiej Akademii Filmowej, odznaczony francuską Legią Honorową (1982), japońskim Orderem Wschodzącego Słońca (1995). Otrzymał m.in. Złotego Lwa za całokształt twórczości podczas festiwalu filmowego w Wenecji (1998), Nagrodę Wielką Fundacji Kultury (2000), Złotego Niedźwiedzia za całokształt twórczości na Międzynarodowym Festiwalu Filmów w Berlinie (2006). W 1955 roku debiutował filmem "Pokolenie”. Na swoim koncie ma m.in. filmy: "Kanał” (1957), "Popiół i diament” (1958,), "Lotna” (1959), "Popioły” (1965), "Brzezina” (1970), "Wesele” (1972), "Ziemia obiecana (1974), "Człowiek z marmuru” (1977), "Panny z Wilka” (1979), "Człowiek z żelaza” (1981), "Kronika wypadków miłosnych” (1986), "Korczak” (1990), "Pierścionek z orłem w koronie” (1993), "Panna Nikt” (1996), "Pan Tadeusz” (1999), "Zemsta” (2002)
Piotr Bujnowicz
Fotograf, właściciel firmy Fabryka Obrazu. Stworzył dokumentację i oprawę fotograficzną do blisko czterdziestu filmów fabularnych. Współpracował z najważniejszymi polskimi reżyserami, m.in. Krzysztofem Zanussim, Andrzejem Wajdą i Feliksem Falkiem. W 2001 roku otrzymał Złotą Kaczkę - nagrodę specjalną za wprowadzanie nowych wartości w dziedzinie fotografii filmowej.
Andrzej Krzysztof Kunert
Historyk, członek Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. W 1992 roku założył "Fundację Archiwum Polski Podziemnej 1939-1956”. Specjalizuje się w wydarzeniach II wojny światowej, jest autorem m.in. "Wielkiej ilustrowanej encyklopedii Powstania Warszawskiego”.
Maciej Buszewicz
Grafik, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie prowadzi dyplomową pracownię projektowania książki. Od 1992 roku kieruje własnym studiem projektowym "© Grafika Wydawnicza”. Jest laureatem konkursów na Najpiękniejszą Książkę Roku. Projektował dla Ryszarda Kapuścińskiego, Andrzeja Wajdy, Christiana Boltanskiego i Franka O. Gehry`ego.

FRAGMENT:
Odzyskanie niepodległości w 1989 roku było chwilą, która wreszcie pozwalała rozpocząć realizację filmu o Katyniu. Nie stało już na przeszkodzie kłamstwo katyńskie, obowiązujące od 1945 roku, że zbrodni tej dokonali Niemcy. Jak zatem wytłumaczyć, że potrzebne było tyle lat, aby ten film powstał?
Odpowiedź nie jest trudna, choć niełatwo ją objaśnić. Dlaczego wśród polskich powieści nie ma ani jednego dzieła, które opisałoby ten fakt? Myślę, że trudność nie leżała w cenzurze, która uniemożliwiała wydrukowanie powieści o Katyniu. Przecież wielu polskich pisarzy mieszkało poza jej zasięgiem, a i drugi obieg od lat też dawał szansę. Myślę, że trudność leżała w samym temacie, w ujęciu go w formie fabularnej.
Po długim namyśle i wielu próbach miałem pewność, że pierwszy film o Katyniu nie może stawiać sobie za cel odkrycia całej prawdy o tym wydarzeniu, gdyż została ona już ujawniona zarówno w historycznym, jak i politycznym aspekcie.
Zbrodnia Stalina i zdradzieckie wymordowanie polskich jeńców wojennych, których prawa uświęcone były przez lata międzynarodowymi ustawami; tajny układ Ribbentrop-Mołotow i 17 września 1939; kłamstwo po ujawnieniu przez Niemców grobów katyńskich i zerwanie stosunków ZSRR z Rządem Polskim w Londynie, tajemnica katyńska za czasów PRL-u i ostateczna prawda potwierdzona dokumentami, które otrzymał Rząd Polski po 1998 roku… Wszystko to dla dzisiejszego widza stanowić może tylko tło wydarzeń, jakimi są ludzkie losy, gdyż tylko one – pokazane na ekranie – mogą poruszyć widzów, w przeciwieństwie do faktograficznej relacji, dla której jest miejsce w pisanej historii tamtych czasów.
Znam wszystkie dotychczasowe próby scenariuszowe, których słabością jest – jak sądzę – umieszczanie akcji w obozie kozielskim, wśród ofiar zbrodni. Życie obozowe, przesłuchania, oczekiwanie na deportację na Zachód – wszystkie te wydarzenia nie mają z samą zbrodnią wiele do czynienia, gdyż ani zachowanie oficerów, ani strażnicy lub kierownictwo obozu nie miało żadnego wpływu na decyzję o likwidacji tysięcy polskich oficerów pogrzebanych w Katyniu, Miednoje i innych miejscach.
Mając świadomość niepowodzeń podobnych prób, poszedłem zupełnie inną drogą. Pamiętam dobrze niepokoje, nadzieje i rozpacz Matki, która do końca swego życia w 1950 roku oczekiwała znaku od ojca – jeńca obozu w Starobielsku.
Prawdziwym tematem dla filmu o Katyniu jest tajemnica i kłamstwo, które tę zbrodnię czyniły przez lata tematem tabu – ostatecznym "sprawdzianem lojalności wobec ZSRR”. Cóż z tego, że dziś prawda znana jest powszechnie, a dokumenty przekazane przez władze Rosji zawierają rozkaz likwidacji obozów z podpisem Stalina? Nadal jedynym tematem dla filmowej opowieści o tej zbrodni mogą być nie ofiary, lecz ich rodziny, zadające sobie pytanie: "Dlaczego?” I nie znajdujące na nie żadnej sensownej odpowiedzi.
Z tych względów widzę mój film o Katyniu jako opowieść o rodzinie rozłączonej na zawsze, o wielkich złudzeniach i brutalnej prawdzie. Słowem, film o indywidualnym cierpieniu, a nie wszechobecnej polityce. Dlatego pomijam pytania, na które padły już odpowiedzi, a przywołuję obrazy mające znacznie większą pojemność uczuciową.
Anna swoim zachowaniem przypominała mi moją Matkę – nigdy niepogodzoną z faktem, że Ojciec nie wrócił z wojny, poszukującą nieustannie jakichkolwiek śladów potwierdzających jej nadzieje.
Dlatego nadałem scenariuszowi formę osobistej opowieści, do bólu okrutnej, której bohaterami są nie ci, którzy giną, ale kobiety, które czekają, żyjąc nadzieją każdego dnia i każdej chwili, przeżywają cierpienia niepewności i oczekiwania powrotu. To oczekiwanie niech będzie tematem tej opowieści. Wierne i niezachwiane niczym w pewności, że wystarczy otworzyć drzwi, a stanie w nich oczekiwany mężczyzna – mąż i ojciec!

Książka "Katyń" - Andrzej Wajda - oprawa twarda - Wydawnictwo Prószyński. Książka posiada 208 stron i została wydana w 2007 r.