Kanał

Opis książki:

Zbiór opowiadań o Powstaniu Warszawskim autorstwa Jerzego Stefana Stawińskiego – najwybitniejszego polskiego scenarzysty, twórcy polskiej szkoły filmowej.

Napisane z niezwykłą prezycją, oszczędnie operujące słowem, za to wstrząsające w wymowie opowiadania Stawińskiego zebrane w niniejszym tomie przedstawiają: tragiczną historię polskich żołnierzy w czasie przygotowań do Powstania Warszawskiego oraz po jego upadku (Godzina "W”, Kanał); los tych, którzy przeżyli i dostali się do niemieckiego obozu jenieckiego (Ucieczka); tragikomiczną powstańczą historię warszawskiego cwaniaka Dzidziusia Górkiewicza (Węgrzy); dramat ludzi, którzy w obliczu kończącej sie wojny nie mają ani dokąd wrócic, ani co ze sobą zrobic (Casalarga).

W książce tej po raz pierwszy drukiem ukazuje się głośna, niepublikowana dotąd sztuka Ziarno zroszone krwią – dramatyczny zapis ostatnich dni lipca 1944 roku odsłania kulisy politycznego i wojskowego konfliktu wśród polskich oficerow oraz polityków podczas podejmowania decyzji o wybuchu powstania w Warszawie.

Pisząc, myślałem obrazami. Wszystkie moje opowiadania były refleksami moich przeżyć. Nie wymyślałem przecież niczego, miałem te wydarzenia przed oczami (...) Ambicją wielu pisarzy jest pisanie niefilmowe. Kiedy pisałem "Kanał”, nie myślałem zupełnie o filmie, chciałem opisać najbardziej tragiczny wypadek mojego życia.
Jerzy Stefan Stawiński

Jerzy Stefan Stawiński (ur. 1921) Najwybitniejszy polski scenarzysta, prozaik, współtwórca Polskiej Szkoły Filmowej, reżyser filmów fabularnych, autor słuchowisk radiowych.
Walczył w kampanii wrześniowej 1939 roku. W czasie okupacji należał do AK, uczestniczył w Powstaniu Warszawskim, po upadku którego trafił do obozu jenieckiego w Murnau. Służył w 2. Korpusie Polskim we Włoszech pod dowództwem gen. Andersa, później wyjechał do Anglii. Do Polski powrócił w roku 1947.
Był kierownikiem literackim zespołu filmowego "Kamera” (1957-1965), a także kierownikiem artystycznym zespołów: "Panorama” (1972-1974) oraz "Iluzjon” (1977-1981).
Wielokrotnie nagradzany – ostatnio otrzymał: Złoty Medal Gloria Artis (2006) oraz Polską Nagrodę Filmową "Orzeł” za całokształt twórczości (2010).
Do jego najbardziej znanych utworów należą m.in.: "Kanał", "Godzina `W`", "Młodego warszawiaka zapiski z urodzin", "Sześć wcieleń Jana Piszczyka", "Pułkownik Kwiatkowski", "Niekłamane oblicze Jana Piszczyka".
Na podstawie jego opowiadań oraz scenariuszy powstało wiele filmów fabularnych, wśród nich najwybitniejsze to m.in.: Kanał w reżyserii Andrzeja Wajdy oraz w reżyserii Andrzeja Munka: "Człowiek na torze", "Eroica" i "Zezowate szczęście".

Zbiór trzech powstańczych opowiadań – "Godzina »W«”, "Węgrzy”, "Kanał” – po raz pierwszy ukazał się w roku 1956 nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego, kolejne wydanie wyszło także w PIW-ie w roku 1957 (już z okładką zawierającą fotos z filmu Kanał w reżyserii Andrzeja Wajdy). W 1958 roku ukazuje się zbiór dwóch kolejnych opowiadań (tym razem już "popowstańczych”) – "Casalarga”, "Ucieczka” – także w wydawnictwie PIW.
W 1966 roku oficyna Czytelnik wydaje zbiór wszystkich powyższych opowiadań (w serii Głowy Wawelskie) pt. "Kanał, Ucieczka” – w tomie tym znalazły się: "Godzina »W«”, "Węgrzy”, "Kanał”, "Ucieczka”, "Casalarga”. W 1981 roku także w Czytelniku ukazuje się taki sam zbiór opowiadań, tyle że w innym formacie, w miękkiej oprawie oraz pod innym tytułem: "Kanał i inne opowiadania” (seria Kolekcja Polskiej Literatury Współczesnej).
W 1984 roku Czytelnik wydaje zbiór "Opowieści powstańcze”: "Godzina »W«”, "Węgrzy”, "Kanał”, "Ucieczka”, "Młodego warszawiaka zapiski z urodzin” (do tego tomu nie trafia Casalarga).
W 2004 roku w wydawnictwie "Trio” ukazują się także "Opowieści powstańcze”, jednak w skład tego tomu nie wchodzą "Młodego warszawiaka zapiski z urodzin”. Powstańczą tetralogię ("Godzina »W«”, "Węgrzy”, "Kanał”, "Ucieczka”) poprzedza wydawca rozmową Krzysztofa Masłonia z Jerzym Stefanem Stawińskim (pt. "Ryba na piasku”).

Niniejszą edycję opowiadań "Godzina »W«”, "Węgrzy”, "Kanał”, "Ucieczka” oparto na wydaniu ostatnim, utworu "Casalarga” zaś na wydaniu z 1981 roku. Tekst dramatu "Ziarno zroszone krwią” jest publikowany po raz pierwszy – zapis oparto na przedstawieniu wyreżyserowanym przez Kazimierza Kutza (pod tym samym tytułem) w Teatrze Telewizji w 1994 roku.

Książka "Kanał" - Jerzy S. Stawiński - oprawa miękka - Wydawnictwo Prószyński. Książka posiada 400 stron i została wydana w 2010 r.