Język polski dawnych Kresów Wschodnich. Tom 5. Polskie dziedzictwo językowe na dawnych Kresach
Ewa Dzięgiel, Katarzyna Czarnecka, Dorota A. Kowalska
(red.)
| Dane szczegółowe: | |
| Wydawca: | Wydawnictwo Naukowe Semper |
| Rok wyd.: | 2013 |
| Oprawa: | miękka |
| Ilość stron: | 426 s. |
| Wymiar: | 176x250 mm |
| EAN: | 9788375071443 |
| ISBN: | 978-83-7507-144-3 |
| Data: | 2013-02-26 |
Opis książki:
Tom piąty prestiżowej serii stanowi pokłosie międzynarodowej konferencji naukowej pt. Polskie dziedzictwo językowe na Kresach. W 20 lecie badań Profesora Janusza Riegera nad polszczyzną kresową, która odbyła się 20-21 października 2011 roku w Warszawie. Konferencja miała charakter jubileuszowy, nawiązujący do założenia przez Janusza Riegera przed laty Pracowni Polszczyzny Kresowej i przedstawienia pionierskiego programu badań języka polskiego na Wschodzie, w szczególności zupełnie wówczas nieznanej współczesnej polszczyzny na Ukrainie. Badania te przyczyniły się m.in. do weryfikacji, często też falsyfikacji, wysuwanych wcześniej hipotez na temat zróżnicowania geograficznego i społecznego oraz właściwości polszczyzny kresowej, a także specyfiki wielojęzyczności mniejszości polskiej na wschodzie. O najważniejszych etapach badań ?kresowych" Profesora oraz o uwarunkowaniach politycznych towarzyszących ich początkom pisze Ewa Wolnicz Pawłowska w artykule Tematyka kresowa w działalności naukowej Profesora Janusza Riegera. własny głos na ten temat dołączył też Jubilat w tekście Na jubileusz naszych badań nad polszczyzną kresową. Systematyczne badania języka polskiego, który przetrwał burzliwe zmiany polityczne, rozpoczęły się właśnie na początku lat 90. ubiegłego wieku (z opóźnieniem ze względów politycznych) i dały w rezultacie publikacje, których materiałem źródłowym są zarejestrowane podczas ekspedycji terenowych nagrania współczesnej polszczyzny kresowej. Badania prowadzone w Pracowni Polszczyzny Kresowej IJP PAN i w innych ośrodkach zaowocowały nie tylko trwałym dorobkiem naukowym, ale też zgromadzeniem unikatowych archiwów dźwiękowych, nagrań rozmów z kresowymi Polakami, wspomnień, które mają również walor dokumentacyjny w odniesieniu do historii Polaków na Wschodzie, ich dramatycznych losów w epoce stalinowskiej, historii kościoła rzymskokatolickiego. W ten sposób udało się ocalić i utrwalić głos i relacje naszych rozmówców. Jednocześnie wiedza o mniejszości polskiej istniejącej obecnie na Litwie, Łotwie, Białorusi, Ukrainie i w Rosji, na terenach historycznie wieloetnicznych, wielojęzycznych i wielokulturowych, o jej języku i tożsamości, ma istotne znaczenie społeczne. Na publikację składa się ponad 40 artykułów autorstwa badaczy reprezentujących kilkadziesiąt ośrodków naukowych z Polski, Białorusi, Litwy, Ukrainy, Rosji i Niemiec. Tom zawiera zarówno artykuły o charakterze przeglądowym oraz metodologicznym, jak i różnorodne szczegółowe analizy wybranych zjawisk lingwistycznych. Przeważają studia nad językiem, sytuacją socjolingwistyczną i tożsamością ludności polskiego pochodzenia na dawnych Kresach Wschodnich. Autorzy pokazują funkcjonowanie i właściwości różnych odmian współczesnej polszczyzny kresowej, skomplikowaną problematykę wzajemnych wpływów językowych w wielojęzycznych wspólnotach i wielorakich czynników wpływających na zmianę zasięgu i funkcji polszczyzny kresowej na badanych terenach. Podejmowaną tematykę wzbogacają m.in. rozważania historycznojęzykowe, onomastyczne i historyczne oraz teksty przedstawiające język i tożsamość przesiedleńców z dawnych Kresów na Ziemie Zachodnie. Praca stanowi nie tylko podsumowanie pewnego etapu badań nad polszczyzną kresową i kontaktami językowymi, ale też zapowiada kolejne tematy badawcze. Prezentowane w tomie artykuły zostały dedykowane Profesorowi Januszowi Riegerowi przez przyjaciół, współp acowników oraz uczniów z Polski i zagranicy jako wyraz uznania dla naukowych dokonań Profesora, jego odwagi w podejmowaniu nowych wyzwań badawczych, jego uczciwości naukowej i życiowej. Współpraca z Profesorem jest wzorem dobrych praktyk naukowych i inspiracj dla naszej wielonarodowej grupy połączonej wspólnymi zainteresowaniami.
Książka "Język polski dawnych Kresów Wschodnich. Tom 5. Polskie dziedzictwo językowe na dawnych Kresach" - Ewa Dzięgiel, Katarzyna Czarnecka, Dorota A. Kowalska (red.) - oprawa miękka - Wydawnictwo Naukowe Semper. Książka posiada 426 stron i została wydana w 2013 r. Cena 81.90 zł. Zapraszamy na zakupy!
Spis treści:
Przedmowa (Ewa Dzięgiel)
Janusz Rieger, Na jubileusz naszych badań nad polszczyzną kresową
Ewa Wolnicz-Pawłowska, Tematyka kresowa w działalności naukowej Profesora Janusza Riegera
Natalia Ananiewa, Nomina personalia w polskiej gwarze wyspowej i na dawnych Kresach Wschodnich. Próba konfrontacji
Gabriela Augustyniak-Żmuda, Uwagi o języku osób wysiedlonych z Kresów południowo-wschodnich zamieszkałych w gminie Krzeszyce w województwie lubuskim
Alina Burysz, Ukrainizmy w mowie polskojęzycznych mieszkańców Drohobycza
Julia Domitrak, Glosa do słownika dawnej polskiej terminologii chrześcijańskiej (na podstawie wybranych dzieł Joannicjusza Galatowskiego)
Ewa Dzięgiel, Polskie gwary „mazurskie” na Ukrainie
Ewa Golachowska, Funkcjonowanie polszczyzny w środowisku młodzieży z rodzin katolickich na Białorusi
Iryda Grek-Pabisowa, Małgorzata Ostrówka, Badania współczesnej polszczyzny kresowej w Instytucie Slawistyki PAN
Ludmiła Januszewska, Oksana Zakhutska, Obrzędowa leksyka weselna wybranych wsi szlacheckich i chłopskich za Zbruczem (na przykładzie wsi Siaberka i Hreczany)
Halina Karaś, Sytuacja języka polskiego w okolicach Wiłkomierza na Litwie
Maria Karpluk, Podhorce - historycznie, onomastycznie i wspomnieniowo
Jolanta Klimek, O języku Kochanka Wielkiej Niedźwiedzicy Sergiusza Piaseckiego. Rekonesans badawczy
Katarzyna Konczewska, Sytuacja języka polskiego na Grodzieńszczyźnie
Józef Kość, Struktura tekstowa skarg w XVII-wiecznych lustracjach ziemi chełmskiej i halickiej
Jadwiga Kozłowska-Doda, Kategoria rodzaju gramatycznego w polszczyźnie mieszkańców rejonu woronowskiego na Białorusi (wybrane zagadnienia)
Ałła Kożynowa, Dwie Biblie XVI-wieczne wydane na Kresach Wschodnich
Helena Krasowska, Zakres użycia języka polskiego i jego funkcje w Czerniowcach i w Zaporożu na Ukrainie
Aleksandra Krawczyk-Wieczorek, O zróżnicowaniu leksykalnym w wypowiedziach mieszkańców jednej wsi (na materiale z Maćkowiec na Podolu)
Wiktoria Liczkiewicz, Pamięć oficjalna, pamięć zbiorowa uciskanej mniejszości a pamięć biograficzna: wspomnienia o represjach najstarszego pokolenia Polaków w Kamieńcu Podolskim
Ołesia Łazarenko, Uwagi o słownictwie polskim w gwarze wsi Stepanówka na Podolu (z nieopublikowanych źródeł archiwalnych z XIX wieku)
Michał Łesiów, Kresowizmy w języku listów repatriantki z powiatu buczackiego pisanych w latach 1951-1976
Olga Makarowa, Język inskrypcji nagrobnych polskiego cmentarza w Żytomierzu
Irena Masojć, Imiona własne w formach adresatywnych (na przykładzie zachowań językowych młodych Polaków z Wilna)
Joanna Okoniowa, Ze studiów nad polszczyzną kresową. Józef Trypućko (1910-1983)
Oksana Ostapczuk, Przemiany statusu polszczyzny kresowej w świadomości jej nosicieli na Ukrainie Prawobrzeżnej w XIX-XX w.
Halina Pelcowa, Słownictwo kresowe jako element tożsamości pogranicza (na materiale gwar Lubelszczyzny)
Teresa Pluskota, Imiona chrześcijańskie w toponimii XIX wieku przedstawionej w Atlasie ziem ruskich Rzeczypospolitej Aleksandra Jabłonowskiego
Elżbieta Rudolf-Ziółkowska, Czy Bartholomaeus Liepiasz (1600 r.) ze Lwowa był garncarzem? O nazwach odzawodowych w antroponimii lwowskiej
Krystyna Rutkowska, Polska wyspa językowa w okolicy Merecza na Litwie
Zofia Sawaniewska-Mochowa, Językowy obraz ziemian Litwy Kowieńskiej (na podstawie tekstów mówionych i zapisanych)
Janusz Siatkowski, O kilku polonizmach wśród wschodniosłowiańskich nazw części ciała
Oleksandr Skydan, Uwagi o sowietyzmach w kijowskim „Sierpie” z lat 1922-1925
Elżbieta Smułkowa, Sytuacja socjolingwistyczna Brasławszczyzny ze szczególnym uwzględnieniem języka polskiego
Ines Steger, Jedna rodzina - jeden język, jedna tożsamość?
Henryk Stroński, Język a polityka na Marchlewszczyźnie - w polskim rejonie autonomicznym na Ukrainie Sowieckiej 1925-1935
Krystyna Syrnicka, „Ojczyzna to ziemia i groby”. Polskie oblicze cmentarzy katolickich na Wileńszczyźnie
Anna Tyrpa, Polski i inne języki na Ukrainie we wspomnieniach Henryka Ułaszyna
Serhij Wakułenko, Zaprawa grammatyczna z 1782 roku: przyczynek kresowy do polskiej myśli językoznawczej
Katarzyna Węgorowska, Językowo-obyczajowe świadectwa północnokresowe utrwalone w noweli Heleny Romer-Ochenkowskiej Śnił sen
Anna Zielińska, Pogranicze wschodnie i zachodnie. Wspólnota doświadczeń
Jadwiga Zieniukowa, Język polski na północnym obrzeżu polskiego obszaru językowego (oglądany w perspektywie historycznej)Bibliografia prac naukowych Profesora Janusza Riegera od roku 2000
Spis skrótów