Imagia. W kierunku neurokognitywnej teorii obrazu

PRZEDMOWA
O powodach napisania tej książki
Pisanie tekstem i obrazem
Kilka słów wdzięczności

WSTĘP
Definicja obrazu
Realna scena wizualna a obraz
Różnice indywidualne w zakresie percepcji wzrokowej
Neuronalne etapy szlaku wzrokowego
Tajemnica subiektywnego doświadczenia widzenia
Podsumowanie
O czym jest ta książka?

I. NEUROPOZNAWCZE PODSTAWY WIDZENIA

WPROWADZENIE
Ogólna budowa szlaku wzrokowego
Procesy oddolne i odgórne
Systemy analizy zawartości i kadrowania sceny wizualnej

SYSTEM ANALIZY ZAWARTOŚCI OBRAZU
Cechy sceny wizualnej
Widzenie, jako akt kreacji
Wczesny system analizy zawartości sceny wizualnej
Oko - metafora aparatu fotograficznego
Rozmieszczenie czopków w siatkówce
Kilka zdań na temat pręcików
Dziura w siatkówce
Wyspecjalizowane komórki zwojowe
Od siatkówki do ciała kolankowatego bocznego
Podział warstw w LGN ze względu na skrzyżowanie wzrokowe
Promienistość wzrokowa
Frenologiczny punkt widzenia na funkcje kory mózgu w procesie widzenia
Kora wzrokowa w świetle neuronauki
Skąd się biorą prążki na powierzchni kory V1?
Islamska architektura kory V1
Zorientowane komórki
Retinotopowa mapa w korze prążkowej
I jeszcze kilka zdań o plamkach i barwach
Wejścia i wyjścia z kory V1
Kora V2
Ścieżka brzuszna i grzbietowa
Integracja danych z obu szlaków wzrokowych

SYSTEM KADROWANIA SCENY WIZUALNEJ
Kadr, czyli zakres pola widzenia
Zakres pola widzenia a wielkość obiektu w kadrze sceny wizualnej
Widzenie holistyczne czy sekwencyjne?
Dlaczego poruszamy oczami?
Neuro-mechanika ruchliwego oka
Ogólna klasyfikacja ruchów oczu
Fiksacyjne ruchy oczu
Odruchy okoruchowe
Podstawowy mechanizm kadrowania sceny wizualnej
Neuronalna podstawa ruchów sakadycznych
Ruch podążania
Neurofizjologiczny model ruchów podążania

II. KSZTAŁT

OSTROŚĆ WIDZENIA
Zakres widzenia dołkiem centralnym
Fotoreceptory i pole recepcyjne komórki zwojowej
Ostrość widzenia dołkiem centralnym i peryferiami siatkówki
Najsłynniejszy uśmiech świata
O widzeniu centralnym i peryferycznym w malarstwie i fotografii

KONTURY WIDZIANYCH RZECZY
Luminancja obrazu i kontury
Pasma Ernsta Macha
A zatem raz jeszcze o budowie siatkówki: kanały ON i OFF
Hamowanie oboczne, jako mechanizm zwiększania kontrastu
Kontur - fundament i szkielet obrazu
Między górnym paleolitem a współczesnością
Z daleka czy z bliska: Camille Pissarro vs Pieter Bruegel Starszy
Od manieryzmu do mozaika.com
Kontury rzeczy i światłocień
Iluzoryczne kontury
Sfumato: od Leonarda da Vinci do Wojciecha Fangora
Jak światło tworzy kontur u Georgesa Seurata

III. BARWA

JAK MÓZG WIDZI BARWY?
Szczypta filozofii na początek
Wypełnianie konturów czy konturowanie barwnych plam?
Trójchromatyczna teoria Younga-Helmholtza
Czopki R, G i B czy L, M i S?
Zakres widzenia barwnego ze względu na rozkład czopków na siatkówce
Teoria procesów przeciwstawnych Ewalda Heringa
Teoria stref widzenia barwnego Müllera-Hurvicha-Jamesona
Od pobudzenia czopków R, G i B do widzenia barw opozycyjnych

BARWY W OBRAZACH
O eksperymentach wizualnych Claude Moneta
Słońce Moneta pod lupą
Ile jest kształtów w jednej rzeczy?
Kolorowanki według Picassa
Henri i Amélie Matisse na życiowym wirażu
Gdzie jest krzyż w scenie Ukrzyżowania?

IV. GŁĘBIA

WPROWADZENIE
Trzeci wymiar
Przestrzeń widziana okiem Cyklopa
Trzy grupy jednoocznych wskaźników głębi
Tożsamość rzeczy, jako fundament widzenia wzdłuż trzeciego wymiaru

ZASADY STAŁOŚCI WIDZENIA
Stałość kształtu
Stałość wielkości

INTERPOZYCJA
Najważniejszy wskaźnik głębi
Neuronalne podstawy interpozycji
Co łączy Strzemińskiego, rysowników z Chauvet i Leonarda da Vinci?
Rekonstruowanie niewidzianego według gestaltystów
Percepcyjna złożoność vs złożoność pamięciowa interpretacji
Na pewno wiedział o tym Fidiasz, ale czy René Magritte - też?

V. PIĘKNO

OKORUCHOWE KORELATY PIĘKNA
Co to znaczy, że coś jest piękne?
Doświadczenie i sąd estetyczny
Okoruchowe wskaźniki procesów umysłowych
Fiksacje
Sakady
Pytania badawcze
Kilka słów o metodzie

WILANOWSKIE PORTRETY
Dlaczego portrety?
Bodźce z wilanowskiej kolekcji i osoby badane
Portrety piękne i nie-piękne
Globalny czas poświęcony na oglądanie obrazów
Liczba i sumaryczny czas fiksacji wzroku na obrazach
Jak się wzrok błąkał po portretach pięknych, a jak po nie-pięknych?
Obszary największego zainteresowania
Spojrzenia rzucane na twarze portretowanych osób i poza nimi
Jeszcze kilka zdań o fiksacjach wzroku na AOI i nie-AOI
Co się dzieje na granicy między AOI i poza nim?
Oglądanie obrazów w czasie
Krótkie podsumowanie i dyskusja wyników

ZAMIAST ZAKOŃCZENIA

BIBLIOGRAFIA
SPIS ILUSTRACJI
INDEKS