Gra wielkich mocarstw o Bałkany w XXI wieku. Studium wpływów Chin, Rosji i USA

Opis książki:

[…] Zakończenie zimnej wojny miało znaczący wpływ na sytuację Bałkanów, wówczas bowiem nastąpiła zmiana względnie stałego układu bezpieczeństwa na rzecz wzrostu czynników, które destabilizowały ten układ. Rozpad komunistycznej Jugosławii doprowadził do ustanowienia na Bałkanach nowych jednostek politycznych, z możliwością ich dalszej fragmentaryzacji. Przy czym uaktywnił się kolejny wielki gracz, którego interesy strategiczne można identyfikować z Bałkanami, i którym stały się Stany Zjednoczone (obecne zresztą w tym regionie od zakończenia II wojny światowej).

Zasadniczym celem monografii jest analiza działalności prowadzonej na Bałkanach w XXI wieku przez trzy najbardziej znaczące mocarstwa na arenie międzynarodowej, z uwzględnieniem zmian w ich polityce, jakie nastąpiły w wyniku agresji Rosji na Ukrainę w lutym 2022 roku.

W związku z tym badaniom została poddana polityka prowadzona w tej części Europy po zakończeniu zimnej wojny przez Chiny, Rosję i USA. Mocarstwa te wyróżniają się szczególnie aktywnością ukierunkowaną na Bałkany, dążąc do dominacji w stosunkach międzynarodowych w skali globalnej (USA są wciąż aktualnym hegemonem).

Za najbardziej ekspansywne uznano Chiny aspirujące do budowy nowego światowego porządku na podstawie założeń Pax Sinica, który wprowadza do dyskursu międzynarodowego ideologię całkowicie odmienną (obcą) od zachodnich wzorców demokracji liberalnej i kultury postmodernistycznej.

Główną tezą monografii stało się twierdzenie, że w XXI stuleciu, tak jak to się działo na przestrzeni wieków, Bałkany są obszarem rywalizacji między państwami spoza regionu o wpływy ekonomiczne, polityczne i militarne. Tezy szczegółowe zawierają wywody dotyczące następujących kwestii:
– Rosja i Chiny intensyfikują relacje gospodarcze i współpracę wojskową z państwami Półwyspu Bałkańskiego;
– Stany Zjednoczone dążą do równoważenia wpływów chińskich i rosyjskich w regionie Bałkanów;
– Agresja rosyjska na Ukrainę stała się czynnikiem modyfikującym (w wielu aspektach wzmacniającym) dynamikę oddziaływania podmiotów zewnętrznych na Bałkanach;
– W epoce globalizacji coraz większe znaczenie mają międzynarodowe stosunki gospodarcze.

W wyniku podjętego procesu badawczego pojawiły się istotne pytania, na które szukano odpowiedzi: Jakie mogą być skutki działalności Chin, Rosji i USA w odniesieniu do Półwyspu Bałkańskiego? Jakie będą efekty strategii tych mocarstw wobec każdego z państw bałkańskich w perspektywie krótkookresowej i długookresowej? Do jakiego stopnia atak Rosji na Ukrainę zmienił sposób oddziaływania wielkich graczy w tym regionie? Czy zmiany geopolityczne i polityczne zachodzące na Bałkanach będą miały wpływ na ewolucję ładu międzynarodowego?

Monografia składa się z pięciu rozdziałów.

W rozdziale pierwszym przedstawiona została polityka Chin, Rosji i USA w stosunku do państw bałkańskich, która jest prowadzona po zimnej wojnie.

W rozdziale drugim, teoretyczno-poznawczym, wyróżniłam trzy modele wyjaśniające (eksplanacyjne), które pozwalają na umiejscowienie regionu bałkańskiego w środowisku międzynarodowym, jednocześnie umożliwiając badanie relacji politycznych na Bałkanach w szerokim spektrum czasowym i problemowym. […]

W rozdziale trzecim zaprezentowano politykę Chin wobec państw bałkańskich, zwracając uwagę na inwestycje gospodarcze i budowę szlaków komunikacyjnych w celu stworzenia hubu dla towarów chińskich transportowanych do Europy i Afryki. Przedsięwzięcia Państwa Środka na Bałkanach koncentrują się w znacznym stopniu na: telekomunikacji, informatyce, energetyce, transporcie rafineryjnym i górnictwie.

Rozdział czwarty stanowi analizę współpracy Rosji z poszczególnymi państwami bałkańskimi. Inwestycje rosyjskie skupiają się na wybranych sektorach, takich jak: bankowość, energetyka, metalurgia czy nieruchomości. Rosja nie plasuje się w pierwszej trójce inwestorów na Bałkanach. Ta sama sytuacja dotyczy pożyczek lub innej pomocy finansowej udzielanej regionowi przez Moskwę, chociaż jej współpraca z państwami tego regionu jest dość mocno zakorzeniona historycznie, gdyż ta część Europy od stuleci była traktowana jako rosyjska strefa wpływów.

Rozdział piąty został poświęcony oddziaływaniom USA na Bałkanach, przede wszystkim w sferach politycznej i militarnej, które uległy intensyfikacji w XXI wieku. Podkreślono, że politycy amerykańscy często (wspólnie z unijnymi) podejmują działania zmierzające do blokowania chińskich inicjatyw gospodarczych, aby nie dopuścić do zwiększenia wpływów Państwa Środka na Bałkanach.

Badania prezentowane w monografii dotyczą stosunków międzynarodowych sensu largo, w związku z tym sięgnięto do metod badawczych z tej dyscypliny, wspomagając się metodologią stosowaną w naukach o polityce i administracji oraz naukach o bezpieczeństwie.

Spośród metod ogólnych użyto analizy i syntezy, a spośród metod szczegółowych: historycznej, statystycznej, decyzyjnej, analizy systemowej i porównawczej. Zasadnicze znaczenie miały także badania ilościowe, które pozwoliły określić wpływy mocarstw w poszczególnych sektorach gospodarki. Ułatwiły one poznanie charakteru i poziomu interakcji między badanymi podmiotami.[…]

/ze wstępu/

Książka "Gra wielkich mocarstw o Bałkany w XXI wieku. Studium wpływów Chin, Rosji i USA " - Danuta Gibas-Krzak - oprawa miękka - Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego. Książka posiada 216 stron i została wydana w 2024 r. Cena 25.94 zł. Zapraszamy na zakupy! Zapewniamy szybką realizację zamówienia.